میرنیوز
حق این پنبه نایاب ایران صادرات چمدانی نیست
2020-11-11T12:09:51+03:30
در خراسان جنوبی برداشت می‌شود که حدود یک سالی است ثبت ملی شده؛ این پنبه ارزش اقتصادی بالایی دارد، اما بیش از آنکه در سبد صادراتی قرار گیرد، در انبارها خاک می‌خورد به امید قیمت بالاتر.
شهرستان خوسف منبع تولید این نوع پنبه است، روش‌های کاشت، داشت و برداشت پنبه مله همانند پنبه معمولی است، اما به لحاظ کوتاهی الیاف این نوع پنبه، آن را با کمان، حلاجی نمی‌کنند بلکه با چوبالش بر روی بالشتک حلاجی می‌شود؛ کشاورزان خوسفی این پنبه را از زمین‌ها برداشت می‌کنند، حال که برداشت تمام شد، نوبت به تولید محصولاتی از این پنبه می‌رسد. ارزش اقتصادی این پنبه سه برابر پنبه معمولی است.
به علت فعالیت گسترده خوسفی‌ها و سطح زیر کشت این نوع پنبه در خوسف، این شهر به عنوان شهر پنبه مله و مله‌بافی ثبت ملی شده است.
از زمانی که این پنبه قیمت پیدا کرده، ورد زبان‌ها و ملی شده، بسیاری از افراد پنبه تولیدی خود را نمی‌فروشند، در انبارها نگه می‌دارند تا به قیمتی که شاید در آینده بالاتر رود بفروشند، به گونه‌ای که گاهی در بازارها حتی این پنبه را پس از ساعت‌ها جستجو پیدا نمی‌کنی و این یعنی عدم معرفی و در جا زدن در حد شهر خود.
آنچه هنرمندان در این شهر ملی، انتظار دارند، ایجاد بازارهای جدید در مقابل محصولاتی است که این پگنبه جهانی تولید می‌شود، تعریف بازارهای هدف گسترده حتی در آن سوی مرزها امیدی است که هنرمندان به همت مسئولان بسته‌اند.
نسل به نسل با یک هنر
فاطمه لطفی‌پور زارع که سال‌هاست در شهرستان خوسف زندگی می‌کند، با لباس محلی نشسته و مشغول حلاجی کردن پنبه است؛ دستانش چین‌هایی به اندازه عمرش و زحمتی که کشیده دارد، با همان دست‌ها در حال کار است و دستگاه را می‌چرخاند و این دستگاه شاید عمری به درازای پنجاه سال داشته باشد که در قدیم درست می‌کردند و تقریبا در این منطقه در هر خانه یکی از آن وجود دارد.
او با دستگاه مخصوص، پنبه را حلاجی می‌کرد، این پنبه سپس تبدیل به نخ شده و برای تولید لباس، سجاده، جانماز و چادر استفاده می‌شود.
او با چنان عشقی این کار را می‌کرد که در کمتر جایی می‌توان این عشق را دید. این کار را از مادر و مادربزرگش یاد گرفته و می‌گوید بانوان نسل‌های گذشته این منطقه در کنار کار کشاورزی به این کار نیز مشغول بوده‌اند.
وی در حالی که در حال حلاجی کردن پنبه است، به ایسنا می گوید: اگر حمایت‌های میراث فرهنگی نبود این سنت قدیمی از بین می‌رفت و این هنر همراه مادر و مادربزرگانمان زیر خاک دفن می‌شد.
این هنرمند بیان کرد: مردم این منطقه سال‌هاست که از نعمتی که خداوند به آنان هدیه داده بهترین بهره را می‌برند و همواره خدا را شاکر هستند.
لطفی‌پور زارع می‌گوید در قدیم مردم از هرچه خدا به آنان عطا می‌کرد بهترین استفاده را می‌کردند، از پنبه‌ای که در زمین‌هایشان می‌رویید تا چوبهایی که بلااستفاده بود و برای ساخت دستگاه‌های حلاجی از آن بهره می‌بردند. برای بقای این هنر باید نسل‌های بعدی در هر خانواده نیز آن را یاد بگیرند تا این هنر حفظ شود، البته حمایت‌هایب میراث فرهنگی نیز در این زمینه بی تاثیر نیست.
او شاید از این هنر درآمد زیادی کسب نکند، اما تمام امیدش برای بقای هنری است که مادرش و دیگر مادران برای آن روزها زحمت کشید.
در گوشه چمدان حمل می‌شود بی آنکه صادرات شود
حسین عباس زاده، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: کاشت پنبه محدود است به همین دلیل نمی‌توانیم بر روی صادرات برنامه‌ریزی کنیم.
وی با بیان اینکه حجم و میزان تولید در آن حد نیست که بتواند صادر شود، افزود: گردشگرانی که هر ساله به خوسف می‌آیند محصولات تولید شده از این پنبه را خریداری کرده و در گوشه ساکشان تا کشور خود حمل می‌کنند، بی آنکه صادراتی انجام شده باشد.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی خراسان جنوبی در مورد قیمت محصولات صنایع‌دستی تولیدی از این نوع پنبه به نسبت مطلوب است، تصریح کرد: قیمت از زمانی که ملی شده مطلوب است، اما صادراتی در این حوزه وجود ندارد.
به گفته مسئولان، این دانش تولید محصولات از پنبه تنها در ایران وجود داشته و خاستگاه آن خوسف است، برای گردشگران جذاب بوده و در زمان سفر به خوسف محصولات تولیدی را می‌خرند، در چمدان خود گذاشته و همراه خود به کشورهای مختلف می‌برند چراکه تاکنون این نوع محصولات را شاید در هیچ جای جهان ندیده‌اند.
ارزش افزوده 7 برابری با تولید محصولات
علی صالحی، مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف نیز به ایسنا گفت: قیمت محصول پنبه مله حدود سه برابر پنبه سفید است، امسال هنوز قیمت پنبه سفید مشخص نشده است.
وی با بیان اینکه قیمت پارسال پنبه مله کیلویی بین 45 تا 55 هزار تومان بوده است، افزود: سعی کرده‌ایم جلوی خام فروشی را بگیریم و در این راستا کشاورز را با هنرمندان صنایع‌دستی ارتباط دادیم تا هنرمندان از کشاورز پنبله خام را خرید کنند، تبدیل به محصولات کنند و آن زمان به فروش برسد.
صالحی ادامه داد: محصولاتی که از پنبه تولید می‌شود در برابر یک کیلو پنبه حداقل 6 تا 7 برابر ارزش افزوده پیدا می‌کند و این بستگی به طرح ایجاد شده بر روی آن دارد.
دانشی که منحصر به خوسف است و صادراتی که هنوز پا نگرفته
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف بیان کرد: این محصول تازه راه افتاده است و آن چنان معرفی نشده است، بنابراین هنوز صادراتش پا نگرفته است.
صالحی تصریح کرد: کاری که اکنون انجام می‌دهیم این است که این دانش را در شهرستان نگه داریم و هنرمندان را برای تولید محصولات متنوع از آن توانمند کنیم تا در آینده محصولات با برند و نام خوسف به استان‌ها و کشورهای دیگر صادر شود.
وی با بیان اینکه اکنون هنرمندان را با این حرفه آشنا می‌سازیم تا بتوانند درآمد داشته باشند، تصریح کرد: این دانش و تولید فرآورده‌ها از پنبه منحصرا مربوط به شهرستان خوسف است که از قدیم وجود داشته و جزء میراث استان است، بنابراین کشور دیگری نمی‌تواند از پنبه خام این استان محصولاتی بسازد که این امر مزیتی برای جلوگیری از خام فروشی است.
خام فروشی نداریم
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف با بیان اینکه از زمان برداشت تا ساخت محصولات از این نوع پنبه، همه فعالیت‌ها با دست انجام می‌شود، بیان کرد: برنامه داریم ابتدا هنرمندان شهرستان را قوی کنیم و زمانی که این شهرستان در این حوزه بسیار قوی شد، بازاریابی، برندسازی و صادرات جهانی را آغاز کنیم.
صالحی ادامه داد: اولین خانه مله‌بافی خراسان جنوبی در خانه تاجور شهرستان خوسف راه‌اندازی شده و در این خانه، نحوه تبدیل پنبه مله به نخ، مراحل برداشت پنبه تا تبدیل شدن به محصول و نمایشگاهی از پارچه‌های قدیمی و جدید مله به نمایش گذاشته شده است.
وی افزود: استقرار چند دار مله برای تهیه پارچه و برنامه‌ریزی برای آموزش دوره تخصصی نخریسی مله به نسل نوجوان و جوان از دیگر اهداف خانه مله‌بافی خوسف است.
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف از بافت اولین جانماز مله بعد از ۲۰ سال در خانه مله خوسف خبر داد و گفت: بعد از راه‌اندازی خانه مله این هنر در قالب مشاغل خانگی گسترش می‌یابد.
صالحی ادامه داد: در راستای احیای پارچه مله اولین شرکت تعاونی تخصصی صنایع دستی مله با عنوان شرکت تعاونی تولیدی صنایع دستی ریس مله خوسف راه‌اندازی شد.
وی تصریح کرد: مردم شهر خوسف در گذشته از پارچه مله به دلیل قداست این پارچه برای تهیه جانماز، چادر و پرده مساجد استفاده می‌کردند و امروزه علاوه بر این کاربردها در بخش پوشاک نیز استفاده می‌شود.
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف افزود: دانش کشاورزی، فن نخ ریسی، سنت‌ها و نمودهای شفاهی پنبه مله این شهرستان به شماره ۱۶۲۳ در تیرماه سال ۹۷ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسید.
چرا این پنبه تا این اندازه مهم است؟
سیداحمد برآبادی، مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌جنوبی به ایسنا گفت: مله، در فرهنگ فارسی عمید به نوعی پنبه زرد رنگ و نوعی پارچه خاکی رنگ ترجمه شده است.
وی با بیان اینکه این نوع پنبه در زبان محلی سُرخچه(به‌دلیل رنگ مایل به سرخ این نوع پنبه) نیز اطلاق می‌شود، افزود: این پنبه در خوسف کشت می‌شده و مجدد احیا شده است.
مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌جنوبی بیان کرد: البته سابق ارتباطات و تعاملات بین شهرستان‌های خوسف، نهبندان و سربیشه، موجب شد که بالاخص مناطق غربی شهرستان سربیشه و نهبندان که دارای مرز مشترک با بخش شرقی شهرستان خوسف هستند به صورت پراکنده به کاشت و تولید پنبه مله و همچنین بافت این پارچه در گذشته اقدام کنند که هم اکنون نیز شواهد این فعالیت‌ها قابل مشاهده است.
برآبادی ادامه داد: روش‌های کاشت، داشت و برداشت پنبه مله همانند پنبه معمولی است اما به لحاظ کوتاهی الیاف این نوع پنبه، آن را با کمان، حلاجی نمی‌کنند بلکه با چوبالش بر روی بالشتک حلاجی می‌شود.
وی افزود: همچنین اعتقاد به خوش‌یمنی گیاه پنبه مله تا حدی بوده که هر کشاورز در حد توان خود کشت این نمونه پنبه را در کنار پنبه سفید انجام می‌داده است و اعتقاد داشته‌اند که اگر آب با عبور از این پنبه به دیگر محصولات(پنبه سفید) برسد در باردهی و برکت زمین مؤثر خواهد بود.
مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌جنوبی گفت: پنبه مله از تاریخچه و قدمت طولانی برخوردار است و به‌عنوان گیاه ویژه منطقه خوسف از زمان‌های گذشته کاشت می‌شده است.
برآبادی اظهار کرد: می‌توان تاریخچه این نوع پنبه را همزمان با پنبه سفید دانست و با توجه به اظهارات و شواهد موجود صنعت پنبه در خوسف در گذشته ارزش بالایی داشته و با قرار داشتن منطقه در مسیر داد و ستدهای بین منطقه‌ای، تجارت پنبه نیز مطرح بوده است.
وی با بیان اینکه چیزی که مشهود است این است که پنبه جزو سرمایه‌های منطقه و افراد منطقه در گذشته به حساب می‌آمده و جزئی از زندگی آنان بوده است، تصریح کرد: شاخص‌های دیگری از جمله خوش‌رنگ بودن، طیف رنگی از کرم روشن تا قهوه‌ای آجری، نرمتر بودن این گونه پنبه نسبت به پنبه معمولی، موارد درمانی پارچه‌های مله، استفاده از آن همراه با سایر گیاهان دارویی و چربی گوسفند برای تولید سرمه چشم به دلیل تقدس، احترام و قداست پنبه مله بین بومیان منطقه، اعتقادات و باورهای مترتب بر آن، از جمله وجوه تمایز این پنبه نسبت به پنبه معمولی است.
برآبادی ادامه داد: ویژگی‌های ساختاری و فیزیکی پنبه مله که به نسبت گرم‌تر بوده و برای فصول سرد سال نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و خاصیت آن به پشم شتر نزدیک است، موجب تمایز و ویژه ساختن این پنبه شده است.
مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌جنوبی اظهار کرد: قابل احترام بودن و نگاه همراه با تقدس به پنبه مله در کاربردهای آن از قبیل جانماز، سجاده، سفره، پرده، قطیفه(قدیفه)، چادر، گردن پیچ(یلو مله) و غیره تأثیر گذار بوده است.
برآبادی یادآور شد: دانش کشاورزی، فن نخریسی و سنت‌ها و نمودهای شفاهی پنبه مله شهرستان خوسف در۲۳ تیرماه سال جاری در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت شد.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز استانی-اجتماعی پنبه خوسف
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار استان ها
اما و اگرهای ساماندهی دستفروشان در بیرجند
تداوم دست‌اندازی‌ها به چشمه مرغک رونیز استهبان فارس
دستگیری ۸۹ قاچاقچی ارز و کالا در شهریار
کشف ۱۰۲ هزار لیتر سوخت قاچاق در سواحل عسلویه
مهاجرت یک میلیون بال پرنده تابستان‌گذران به مازندران
حمایت آیت الله نوری همدانی از پاسخ کوبنده ایران به اسرائیل
انتقام ایران پاسخی به خباثت‌های رژیم صهیونیستی بود
دپوی چوب آلات برای قاچاقچیان ناامن خواهد بود
حملات سپاه ثابت کرد رژیم صهیونیستی مترسکی بیش نیست
جزئیات رقابت‌های جهانی تکواندو در کیش
تجمع خیابانی مردم تبریز در حمایت از عملیات سپاه علیه اسرائیل
پیش‌بینی رگبار برف در ارتفاعات لرستان
توزیع ۶۰۰هزار تن نهاده‌های دامی بین دامداران لرستان
انتخابات دور دوم زنجان، طارم و خدابنده نیمه‌الکترونیکی است
هواشناسی هشدار داد؛ سرمازدگی در کمین باغات استان سمنان
وزارت نفت برای جمع‌آوری فاضلاب جزیره خارگ پای کار بیاید
سرریز فاضلاب شهرک صنعتی شماره ۲ اردبیل به قره‌سو
خبر وزیر کشور از احداث ۱۶۰۰ کلاس درس در سیستان و بلوچستان
قدردانی علمای اهل سنت خراسان شمالی از عملیات «وعده صادق»
پهلودهی ۲۵۰۰ فروند شناور کانتینری در بندر شهید رجایی
قدردانی علمای برجسته اهل‌سنت از سپاه؛ دلِ جهان اسلام شاد شد
اختصاصی| حمایت جبهه ایستادگی ایران اسلامی زنجان از لیست شورای ائتلاف
رئیس دیوان عدالت اداری: قوه قضائیه استقلال وکلا را در هر زمان به رسمیت می‌شناسد
دستگیری اکرم لاهوری تروریست + جزئیات
لیست شورای ائتلاف برای انتخابات مجلس خبرگان و شورای اسلامی در همدان + اسامی
محکوم مالی فراری هنگام خروج غیرقانونی از کشور بازداشت شد + جزئیات
دغدغه‌های نخبگان خراسان جنوبی با نامزد انتخابات خبرگان رهبری + تصاویر
رئیسی: امیدواریم مجلس قوی برای پشتیبانی از مردم و کمک به دولت تشکیل شود
رونمایی از دیوارنگاره جدید میدان ولیعصر(عج) زنجان/ "روشن شود جهانی؛ وقتی که تو بیایی"
تب تند رقابت‌های انتخاباتی در اصفهان/ تشکیل ائتلاف بانوان و ائتلاف آبی نظرها را جلب کرد
