میرنیوز

ردیف استاد در«بازگوی» شنیدنی شد/ کاهش خلاقیت در موسیقی

ردیف استاد در«بازگوی» شنیدنی شد/ کاهش خلاقیت در موسیقی 2024-08-20T09:30:06+03:30

به گزارش خبرنگار مهر، نسخه مجازی ردیف دوره عالی مرحوم علی اکبر شهنازی از هنرمندان پیشگام موسیقی ایرانی در قالب پروژه موسیقایی «بازگوی» به نوازندگی سه تار علی کاظمی در قالب چهار آلبوم مجزا مشتمل بر «دستگاه همایون»، «دستگاه سه گاه»، «آواز دشتی» و «آواز بیات اصفهان» در دسترس مخاطبان و علاقه مندان موسیقی ایرانی قرار گرفت.

علی کاظمی درباره این اثر نوشته است:

ردیف دوره عالی استاد علی اکبر شهنازی ردیف به مفهوم متداول آن، یعنی مجموعه ای مدون برای حفظ، ثبت، انتقال و آموزش دستگاه ها، گوشه ها، مایه ها و الحان موسیقی ایرانی نیست، بلکه کارگانی است که تفسیر شخصی مولف آن را از موسیقی دستگاهی، هرچند در چارچوب ردیف قدمایی، باز می تاباند. تفسیری نو که با آزادی تامل برانگیزی در گزینش گوشه ها، چینش مایه ها، چیدمان ضربی ها و ساختار لحن ها همراه است و نگاه خلاقه ای که در امتداد و چارچوب موسیقی کلاسیک بروز می یابد.

این آفرینش گری در امتداد یک فرهنگ موسیقایی مقوله ای است که نباید از آن غفلت کرد؛ خلاقیتی که از درون یک فرهنگ می جوشد و عناصر برون فرهنگی، در صورت وجود، تنها به عنوان ابزار و مصالح کار هنری به کار گرفته می شوند، گاه به هدف برآورده کردن یک نیاز، گاه برای تنوع بخشیدن به محصول هنری و گاه برای رفع بعضی کاستی ها.

واقعیت این است که این نوع نگاه به مقوله خلاقیت در موسیقی ایرانی در حال کمرنگ شدن است و اهمیت آن در بستر فرهنگ موسیقی ایرانی چندان درک نمی شود؛ بگذریم از برخی دیدگاه های افراطی که اساسا آن را نوآوری به حساب نمی آورند.

یکی از بهترین مثال ها برای تعمق و تامل بیشتر روی چنین نگاهی به موضوع آفرینش در موسیقی دستگاهی و همچنین تبیین و تشریح آن ردیف دوره عالی استاد شهنازی است. این ردیف، با توجه به نکاتی که گفته شد، بیش از آن که اثری آموزشی باشد اثری هنری و خلاقانه است؛ اثری سترگ که برپایه شناختی عمیق از موسیقی دستگاهی ایران و همچنین ساز تار آفریده شده است.

تاکید بر هنری بودن این کارگان به ویژه از آن رو است که در ذهن اغلب کسانی که موسیقی تعلیم می دهند یا تعلیم می بینند همراه شدن عنوان «کارگان» با واژه ردیف آن کارگان را بیش از هرچیز آموزشی جلوه داده و این نگاه آموزشی غالبا در اجرا نیز خود را نشان می‌دهد.

ردیف استاد در«بازگوی» شنیدنی شد/ کاهش خلاقیت در موسیقی

البته تردیدی نیست که هم ردیف های قدمایی وجه هنری دارند و هم ردیف استاد شهنازی و ردیف های مشابه سویه آموزشی اما آنچه اهمیت دارد توجه به کارکرد اصلی و زیربنایی هرکدام از این دو گونه ردیف است؛ در یکی حفظ و ثبت و ضبط دستگاهها، آوازها و گوشه های موسیقی ایران و انتقال یک میراث فرهنگی تاریخی کهن اهمیت دارد و در دیگری دست کم آن طور که من درک می کنم، شیوه تفسیر شخصی از یک کهن الگو.

گونه نخست را می توان ردیف های «روایت گر» نام نهاد و گونه دوم را ردیف های «تفسیرگر» که غالبا به دو دلیل اصلی به وجود آمده و می آیند؛ دلیل نخست همان گونه که از عنوان آن پیداست، به موضوع عمل خلاقه باز می گردد، اوج عمل خلاقه در موسیقی دستگاهی چنان چه در بخشی از کتاب «تحریر در آواز ایرانی» نیز به آن پرداخته ام، ارائه تفسیری نو از متن (ردیف های قدمایی) و مایه های کهن است. اینکه یک موسیقدان ایرانی (نمونه بارز آن استاد شهنازی) با تکیه برذوق شخصی و شناخت عمیق از موسیقی دست به آفرینش مجموعه ای از الحان در قالب دستگاه ها، آوازها و گوشه ها و همچنین گونه های متنوع ضربی بزند (که عنوان «ردیف» هم دقیقا به همین اعتبار به آن اطلاق می شود) بی شک از زاویه ای که ما به موضوع می نگریم، یکی از قله های خلاقیت هنری در موسیقی دستگاهی است.

دلیل دوم به یک احساس نیاز مربوط می شود و پرکردن جای خالی آن. می دانیم که بعضی از سازهای ایرانی فاقد ردیفی مختص به خود هستند، بنابراین طبیعی است که استادان متخصص آن ساز، به ویژه در دوره ای که یادگیری موسیقی اقبالی روز افزون می یابد، به ساختن و پرداختن ردیفی برای آن ساز مبادرت ورزند. از میان این ردیف های آموزشی آن هایی که براساس ذوق و تفسیر شخصی ساخته شده اند در دسته ردیف های «تفسیرگر» قرار می گیرند، حتی اگر سویه آموزشی پررنگی نیز داشته باشند.

در دهه های اخیر مجموعه های دیگری نیز، هرچند انگشت شمار، با عنوان «ردیف» (منظور باز اجرای یک ردیف از پیش موجود نیست) منتشر شده اند که بعضا به نظر می رسد نه اصالت ردیف های «روایت گر» را دارند و نه خلاقیت ردیف های «تفسیرگر» را. این ردیف ها که عنصر تقلید در آن ها جلوه بیشتری دارد موضوع بحث ما نیستند، شاید با گذشت زمان بتوانیم قضاوت درست تری در مورد آنها داشته باشیم.

ردیف استاد شهنازی کارگانی هنری است و کارگان های هنری همواره بر قابلیت اجرای دوباره، چه بسا با نگاه و سلیقه شخصی تاکید دارند و مجموعه ای که تولید شده، اجرای ردیف دوره عالی استاد شهنازی با ساز سه تار است. با اینکه این ردیف اساسا برای تار تدوین شده است اما با تغییراتی اندک در برخی مضراب گذاری ها، انگشت گذاری ها و حالات نه تنها با سه تار قابل اجرا است بلکه اجرای آن با سه تار رنگ و طعمی بس متفاوت به این کارگان می بخشد. این رنگ و طعم جدید برای من بسیار جذاب و مسحور کننده بود و از این رو به اجرای آن با سه تار پرداختم.

منبع : خبرگزاری مهر


کلمات کلیدی :
اشتراک گذاری :

آخرین اخبار هنری

«اعتکاف نوجوانانه» روی میز قرارگاه

«اعتکاف نوجوانانه» روی میز قرارگاه
2025-01-13T18:56:12+03:30
برنامه تلویزیونی «قرارگاه» با موضوع «اعتکاف نوجوانانه» از شبکه قرآن و معارف سیما پخش می‌شود.

روایت یک «حضور»؛ ظهور حضرت ولیعصر (عج) در مکه تصویر شد

روایت یک «حضور»؛ ظهور حضرت ولیعصر (عج) در مکه تصویر شد
2025-01-13T17:09:32+03:30
مراسم رونمایی از تابلوی نقاشی «حضور» اثر علی بحرینی عصر دوشنبه ۲۴ دی در نگاه‌خانه سوره برگزار شد.

بررسی تئاتر عروسکی ایران در یک وبینار

بررسی تئاتر عروسکی ایران در یک وبینار
2025-01-13T15:36:13+03:30
وبینار «تئاتر عروسکی ایران، سنت چند هزار ساله» چهارشنبه ۲۶ دی به همت مرکز ایران و فرانسه برگزار می‌شود.

پویش قدردانی از پدران در رادیو صبا

پویش قدردانی از پدران در رادیو صبا
2025-01-13T15:36:12+03:30
رادیو صبا از شنوندگان خود دعوت می‌کند تا با ارسال عکس‌های زیبا از پدرانشان در پویش قدردانی از پدران شرکت کنند.

تئاترها یک شب به صحنه نمی‌روند

تئاترها یک شب به صحنه نمی‌روند
2025-01-13T15:22:52+03:30
به دلیل همزمانی با وفات حضرت زینب (س)، سالن‌های نمایش سراسر کشور یک شب اجرا نخواهند داشت.

برگزیدگان نخستین جشنواره تئاتر «خوشه پروین» معرفی شدند؛ تجلیل از منیژه محامدی

برگزیدگان نخستین جشنواره تئاتر «خوشه پروین» معرفی شدند؛ تجلیل از منیژه محامدی
2025-01-13T15:09:39+03:30
آیین اختتامیه نخستین دوره جشنواره تئاتر «خوشه پروین» با معرفی برگزیدگان بخش‌های مختلف این رویداد و تجلیل از منیژه محامدی، پیشکسوت تئاتر در خانه هنرمندان برگز...

هشدار وزیر ارشاد بر توجه به فناوری‌های جدید در حوزه هنر

هشدار وزیر ارشاد بر توجه به فناوری‌های جدید در حوزه هنر
2025-01-13T15:09:36+03:30
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جدیدترین جلسه شورای هنر بر نقش فناوری‌های جدید در حوزه‌های فرهنگی و هنری تاکید کرد.

نشست دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اعضای خانه موسیقی؛ سند موسیقی بازنگری می‌شود

نشست دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اعضای خانه موسیقی؛ سند موسیقی بازنگری می‌شود
2025-01-13T14:42:52+03:30
در دیدار دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اعضای هیئت مدیره خانه موسیقی ایران بر ضرورت بازنگری سند موسیقی کشور تاکید شد.

نگارخانه ترانه باران میزبان آثار هنری در وصف حضرت علی (ع) شد

نگارخانه ترانه باران میزبان آثار هنری در وصف حضرت علی (ع) شد
2025-01-13T14:29:32+03:30
در آستانه ولادت حضرت علی (ع)، نگارخانه ترانه باران میزبان آثار هنری در وصف آن حضرت شد، همچنین از نسخه نفیس خطی «شرح دیوان» منسوب به حضرت امیرالمؤمنین (ع) رون...

پرونده مخاطب تلویزیون در برنامه «جام جم»

پرونده مخاطب تلویزیون در برنامه «جام جم»
2025-01-13T14:16:12+03:30
برنامه تلویزیونی «جام‌جم» فردا شب ۲۵ دی درباره مخاطب تلویزیون در کشور و مخاطب شبکه های تلویزیونی در جهان بحث می کند.

«عرش نشین» منتشر شد؛ نقاشی جدید حسن روح‌الامین برای ولادت حضرت علی (ع)

«عرش نشین» منتشر شد؛ نقاشی جدید حسن روح‌الامین برای ولادت حضرت علی (ع)
2025-01-13T13:49:32+03:30
در آستانه ولادت با سعادت حضرت علی علیه السلام، حسن روح‌الامین نقاشی دیجیتال با عنوان «عرش نشین» جدید ترسیم کرد.

مدیر شبکه دو: باید دید چرا مخاطب تلویزیون فلان شخص معروف را به دیگران ترجیح می‌دهد؟

مدیر شبکه دو: باید دید چرا مخاطب تلویزیون فلان شخص معروف را به دیگران ترجیح می‌دهد؟
2025-01-13T13:49:32+03:30
مدیر شبکه دو با اشاره به نیازسنجی نسبت به مخاطب امروز بیان کرد که باید دید مخاطب چه می خواهد و چرا فلان شخصیت معروف را به دیگران ترجیح می‌دهد؟

پالم اسپرینگز بهترین‌های سینمای بین‌المللی را انتخاب کرد

پالم اسپرینگز بهترین‌های سینمای بین‌المللی را انتخاب کرد
2025-01-13T13:36:12+03:30
«من هنوز اینجا هستم» در جشنواره بین‌المللی فیلم پالم اسپرینگز ۲۰۲۵ به عنوان بهترین فیلم بین‌المللی انتخاب شد.

آثار معلولان به جشنواره تئاتر فجر بازگشت

آثار معلولان به جشنواره تئاتر فجر بازگشت
2025-01-13T13:22:52+03:30
باهدف رسیدن به مناسب‌ترین راهکار برای حضور آثار هنرمندان دارای معلولیت در جشنواره تئاتر فجر، جلسه‌ای با حضور سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی و مدیرکل توانبخشی ...

«به یاد افشین پیرهاشمی» در خانه هنرمندان ایران

«به یاد افشین پیرهاشمی» در خانه هنرمندان ایران
2025-01-13T13:22:52+03:30
جمعی از هنرمندان و همکاران زنده‌یاد افشین پیرهاشمی پنجشنبه ۲۷ دی ۱۴۰۳ گردهم می‌آیند تا یاد این هنرمند نقاش را زنده کنند.

آغاز پویش ویژه پدرانه «بابابام» در شاد/ فصل دوم پویانمایی آماده نمایش شد

آغاز پویش ویژه پدرانه «بابابام» در شاد/ فصل دوم پویانمایی آماده نمایش شد
2025-01-13T12:56:12+03:30
پویش ویژه «بابابام» که از نیمه آذv با ساخت برنامه عروسکی آن در شبکه پویا و پلتفرم «شاد» آغاز شد تاکنون با مشارکت بیش از ۴٠ هزار کودک همچنان ادامه دارد.

پرونده مخاطب تلویزیون در «جام جم» امشب

پرونده مخاطب تلویزیون در «جام جم» امشب
2025-01-13T12:56:12+03:30
برنامه تلویزیونی «جام‌جم» فردا شب ۲۵ دی درباره مخاطب تلویزیون در کشور و مخاطب شبکه های تلویزیونی در جهان بحث می کند.

نمایش «فصل آلوچه‌های سبز» در بلغارستان

نمایش «فصل آلوچه‌های سبز» در بلغارستان
2025-01-13T12:29:32+03:30
فیلم «فصل آلوچه‌های سبز» به کارگردانی علی بیات و تهیه‌کنندگی محمد نجفی‌زاده در جشنواره فیلم صوفیه منار به نمایش درمی‌آید.

اجرای «هتل ترانسیلوانیا؛ شعبه در ایران» در ۴ روز پایانی هفته

اجرای «هتل ترانسیلوانیا؛ شعبه در ایران» در ۴ روز پایانی هفته
2025-01-13T12:02:52+03:30
نمایش «هتل ترانسیلوانیا؛ شعبه در ایران» در چهار روز آخر هفته در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه می‌رود.

امضای یک تفاهمنامه سینمایی در راستای امنیت شغلی

امضای یک تفاهمنامه سینمایی در راستای امنیت شغلی
2025-01-13T11:49:32+03:30
تفاهمنامه‌ای برای همکاری متقابل و حفظ امنیت شغلی بین کانون کارگردانان سینمای ایران و انجمن صنفی عکاسان سینما امضا شد.

رونمایی از گریم مصطفی زمانی و امیر آقایی در «شمال از جنوب غربی»

رونمایی از گریم مصطفی زمانی و امیر آقایی در «شمال از جنوب غربی»
2025-01-13T11:09:33+03:30
نخستین تصویر از گریم مصطفی زمانی و امیرآقایی در فیلم سینمایی «شمال از جنوب غربی» منتشر شد.

آشا محرابی: شاهد یک چرخه معیوب در فرآیند تولید و مصرف آثار نمایشی هستیم

آشا محرابی: شاهد یک چرخه معیوب در فرآیند تولید و مصرف آثار نمایشی هستیم
2025-01-13T11:09:32+03:30
آشا محرابی یکی از اعضای هیئت انتخاب بخش مرور تئاتر ایران در چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر درباره ملاک انتخاب آثار این بخش توضیح داد.

اکران سیار «بچه زرنگ» ادامه دارد

اکران سیار «بچه زرنگ» ادامه دارد
2025-01-13T11:09:32+03:30
مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از ادامه اکران های سیار «بچه زرنگ» تا پایان اسفند خبر داد.

پیکر فریدون شهبازیان تشییع شد؛ بدرقه هنرمندی که با صدای الله اکبر از دنیا رفت

پیکر فریدون شهبازیان تشییع شد؛ بدرقه هنرمندی که با صدای الله اکبر از دنیا رفت
2025-01-13T10:42:52+03:30
مراسم تشییع پیکر مرحوم فریدون شهبازیان آهنگساز و رهبر ارکستر موسیقی کشورمان با حضور تعدادی از هنرمندان و مدیران فرهنگی در تالار وحدت تهران در حال برگزاری است.

اختلال در جوایز سینمایی آمریکا به دلیل آتش‌سوزی؛ فهرست تهیه‌کنندگان هم عقب افتاد

اختلال در جوایز سینمایی آمریکا به دلیل آتش‌سوزی؛ فهرست تهیه‌کنندگان هم عقب افتاد
2025-01-13T10:02:52+03:30
انجمن تهیه کنندگان اعلام کرد نامزدهای جوایز ۲۰۲۵ خود را در بخش فیلم و تلویزیون به دلیل آتش سوزی در لس‌آنجلس بار دیگر به تعویق انداخته است.

آغاز مراسم تشییع پیکر مرحوم فریدون شهبازیان در تالار وحدت

آغاز مراسم تشییع پیکر مرحوم فریدون شهبازیان در تالار وحدت
2025-01-13T09:49:33+03:30
مراسم تشییع پیکر مرحوم فریدون شهبازیان آهنگساز و رهبر ارکستر موسیقی کشورمان با حضور تعدادی از هنرمندان و مدیران فرهنگی در تالار وحدت تهران در حال برگزاری است.

انیمیشنی برای مخاطبان خاص؛ «ساعت جادویی» سیاسی نیست

انیمیشنی برای مخاطبان خاص؛ «ساعت جادویی» سیاسی نیست
2025-01-13T08:56:12+03:30
محمدعلی بصیری نیک کارگردان انیمیشن «ساعت جادویی» با اشاره به چالش‌های ساخت انیمیشن در ایران گفت که در «ساعت جادویی» روی بُعد سیاسی قیام مسجد گوهرشاد تمرکز نک...

«سوجان» مسیری تازه در کارنامه بازیگری‌ام است؛ خود را به چالش کشیدم

«سوجان» مسیری تازه در کارنامه بازیگری‌ام است؛ خود را به چالش کشیدم
2025-01-13T08:42:52+03:30
بازیگر سریال «سوجان» بیان کرد که احساس کرده است با این سریال مسیر تازه ای در کارنامه بازیگری اش باز می شود.

نظر نماینده مجلس درباره «باغ کیانوش» چیست؟

نظر نماینده مجلس درباره «باغ کیانوش» چیست؟
2025-01-13T08:16:12+03:30
نماینده مردم اصفهان و ورزنه در مجلس شورای اسلامی فیلم «باغ کیانوش» را اثری آموزنده و شورانگیز دانست.

نگاهی به «در مضار توتون»؛ خاطرات روزهای سپری شده آقای بازیگر

نگاهی به «در مضار توتون»؛ خاطرات روزهای سپری شده آقای بازیگر
2025-01-13T08:02:52+03:30
مستند «در مضار توتون» به کارگردانی آریان رضایی کوششی برای ثبت تجربه‌های تئاتری حسن معجونی است.
X فیلم جدید فیلم جدید دانلود فیلم و سریال تبلیغات شما (پیام به تلگرام)