میرنیوز
تاملی در مفهوم خویشتن داری
2023-12-16T14:52:00+03:30
خبرگزاری تسنیم - زهرا میرزائی دکترای مطالعات زنان
تقوا در نظام فکری الهی ملاک برتری انسان‌ها بوده و حلقه اتصال بین بسیاری از ارزش‌های انسانی است تا جایی که بدون تقوا بسیاری از اعمال و مناسک دینی فرد مقبول نخواهد بود. خویشتن داری در قرآن به معنی حلم و همراه با مهمترین کلید واژه قرآن یعنی ایمان است. ایمان از ریشه امن به معنی آرامش و خلاصی از ترس و اندوه است. این رهایی نتیجه پذیرش دستور خداوند و آرامش یافتن روان است. در آیه 112 سوره بقره آمده است که کسانی که خود را تسلیم خداوند کنند و نیکوکار باشند، پاداش آنان نزد پروردگارشان است و نه ترسی دارند و نه غمگین می‌شوند.
خویشتنداری همچنین به عنوان یک فضیلت اخلاقی در فرهنگ ایرانی به معنی عفاف، زهد، کنترل نفس، حلم، بردباری، تمالک نفس، خودداری از شهوت و پرهیزکاری است؛ که خودداری کرده و خویشتن را از شهوات حفظ و پرهیزکاری می‌کنند (فرهنگ دهخدا و عمید). از سوی دیگر در دانش روانشناسی خویشتنداری توانایی انتخاب پاداش بزرگتر و با تاخیر، در مقابل پاداش کوچکتر و بدون تاخیر است.
در کنار خویشتنداری آرامش روان مطرح است که حالت خاصی همراه با آسودگی خاطر، ثبات و هماهنگی تپش قلب است و این حالت شخص را در برابر رویدادهای خطیر زندگی و حوادث و چالش‌ها محکم می‌دارد. به عبارتی دقیق‌تر در خویشتنداری فرد سبک زندگی‌ای انتخاب می‌کند که شامل انتخاب رفتارهای مبتنی بر انتخاب اعمال با توجه به نتایج بلند مدت و مدبرانه است که جایگزین تکیه بر انگیزه‌های آنی و هیجانات زودگذر است.
دانشمندان علوم اجتماعی، این تدبیر و به تاخیر انداختن هیجانات و لذات لحظه‌ای را یک بالندگی مهم می‌دانند که اساس بینش و توجه به زندگی پس از مرگ است. این سبک رفتاری شامل اعمالی است که افراد می‌توانند مهار نفس خود را به دست گرفته و یا به امیال درونی خود مسلط شوند. این افراد تمایلات خود را به شکلی تغییر می‌دهند که هدفی را به خاطر یک هدف بزرگتر و مهمتر کنار زده و بتوانند از مزایای هدف بزرگتر استفاده کنند. البته این موضوع بیشتر در انسان‌های ارزش‌مدار صدق می‌کند که از سطح بالاتری از نیازهای خود مثل آرمان، ارزشمندی، اخلاق‌مداری و انتظارات اجتماعی را مدنظر دارند.
خویشتنداری در میان فلاسفه به معنی سلامت نفس متکی بر کسب فضایل اخلاقی و پرورش انسانیت است. یا همان حاکمیت بر نفس که حاصل حاکمیت عقل بر قوای شهوت و غضب به‌وسیله نظم و هماهنگی درونی آدمی است که وی را با نیروی بازدارنده در برابر تمایلات در زندگی هدایت می‌کند. انسان خویشتندار همواره دارای آرامش و تعادل رفتاری است که از اضطراب و تنش بیرونی متاثر نشده و از رفتار منطقی و ترس و اندوه به دور است. در این دیدگاه روح بر جسم تقدم داشته و زندگی با خویشتنداری برترین نوع زندگی است.
در دنیای امروزه مباحث متنوعی درباره دستیابی به آرامش و انگیزش معنوی از سوی مکاتب و روانشناسان مطرح می‌شود. البته اکثر این دیدگاه‌ها زیربنای ماتریالیستی داشته و بیش از آنکه به نیروی درونی فرد تاکید کنند بر دنیای بیرون تمرکز دارند. از سوی دیگر عدم ارائه یک الگوی رفتاری صحیح و راه حل مناسب برای فطرت انسان معضل اصلی ایشان است. این جریانات و علوم از رفع معضل ناآرامی روحی انسان مدرن ملول مانده و بدین جهت است که افراد به سمت مکاتب الهی دست دراز کرده و اهمیت تقوا یا خویشتنداری با رویکرد الهی و معنوی امروزه مورد توجه قرار گرفته است چرا که در نهایت به فرد قدرت و آرامش بخشیده و دنیای پس از مرگ ارزشی بی‌بدیل برای انسان است.
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
کلمات کلیدی : میرنیوز شورای عالی انقلاب فرهنگی فرهنگ و هنر
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار فرهنگی
ابوالقاسمی: تربیت مستمع قرآن همسان با تربیت قاری و حافظ لازم است
داستان‌های عاشورایی نویسنده جوان درباره شهدای جوان قیام کربلا
نماز جمعه کرمانشاه به امامت حجت‌الاسلام غفوری برگزار می‌شود
مجلس عزای حضرت زهرا(س) با مداحی مهدی رسولی برگزار شد
بزرگترین لیگ دانش آموزی کشوری شروع به کار کرد
برنامه های شیخ حسین انصاریان در دهه سوم جمادی الاول اعلام شد
آیین «گلریزان لبنان در پناه امام رئوف (ع)» برگزار شد/ کمک ۲۵ میلیارد تومانی خادمیاران رضوی
مشارکت سنت اندیشه ایرانی در شکل گرفتن یک اهتمام تاریخی در فلسفه
موفقیت شیخ حسین انصاریان به دلیل پیروی از الگوی طبیبانه تبلیغ است
بحرالعلوم: هفتمین دوره شورای ارزیابی حافظان قرآن آغاز به کار کرد
حریزاوی: اجرای دقیق طرح زندگی با آیه‌ها موجب تحقق جهاد تبیین است
قمی: می‌توانیم از ظرفیت دختران نوجوان،در فضاهای تربیتی بهره بیشتری ببریم
تقویت حمایت از نخبگان قرآنی و ارتقاء برنامه‌های حمایتی از حافظان
حریزاوی:اجرای دقیق طرح زندگی با آیه‌ها موجب تحقق جهاد تبیین است
«بازی‌های دیجیتال و امکان چرخش‌های فرهنگی» بررسی می‌شود
از تازه های نشر مجمع جهانی اهل بیت(ع) رونمایی می شود
صالحی: باید رونق بیشتر مساجد و حضور پرشور نسل جوان را محقق کنیم
«وضعیت‌شناسی مهاجران افغانستانی در ایران» بررسی می‌شود
نظر کانت درباره حرکت و سکون چیست؟
جامعه شناسی وقتی تبدیل به فن شود تداوم اخباری گری است
کمک ۲۲ میلیاردی هیئتی‌های استان فارس به مردم لبنان
نوبت اجرای راه‌یافتگان به مرحله نهایی مسابقات قرآن کریم تعیین شد
نقد عقل محض کانت تفسیری سنجش ناپذیر از نظام‌های فلسفی می دهد
مستندی پیرامون ترویج گفتگوهای فلسفی به سه زبان فارسی،مالایی و انگلیسی ساخته شد
سعیدی نژاد: هر بانوی ایرانی می‌تواند یک کارآفرین باشد
«نشست ابونصر فارابی» در کانون رسالت برگزار می شود
گردهمایی خیرین قرآنی برگزار می شود
آخوند رهبر:کشورهای عرب می توانند مقابل منافع رژیم اسرائیل بایستند
آیا برای ازدواج می توان استخاره گرفت؟
برگزاری نشست‌های بررسی تولید آثار سینمایی بر مبنای اندیشه اسلامی
