میرنیوز
صریح با کارگردان "غیر مسکونی"؛ طلبه مشهدی بازیگری کرد یا مستند بود؟!
2023-02-05T10:49:28+03:30
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مستند بلند «غیرمسکونی» یکی از فیلم‌های مستند حاضر در جشنواره فیلم فجر است که روز شنبه 15 بهمن ماه در خلال برگزاری این جشنواره به نمایش درآمد. مسعود زارعیان، مستندساز مشهدی کارگردان این فیلم است که توانسته بود در شانزدهمین جشنواره سینما حقیقت جایزه بهترین کارگردانی مستند بلند را از آن خود کند.
به مناسبت حضور فیلم او در جشنواره گفت‌وگویی با این مستندساز داریم.
تسنیم: در ابتدا برای آشنایی مخاطبان با فیلم شما، کمی سوژه را معرفی کنید.
مسعود زارعیان: مستند غیرمسکونی روایت زندگی طلبه‌ای به نام احسان است که در مشهد فعالیت تبلیغی انجام می‌دهد. او در کنار این فعالیت یک مأموریت مهم برای خودش تعریف کرده و رسیدگی به زنان بدسرپرست یا بی‌سرپرست را انجام می‌دهد. مثلا برای آنان شغل جور می‌کند؛ کمک‌شان می‌کند تا بتوانند فعالیتی انجام بدهند و درآمدی کسب کنند تا زندگی‌شان بهتر پیش برود. یک اتفاق، زندگی احسان را درگیر حواشی زیادی می‌کند. او در آستانه یک تصمیم سخت قرار می‌گیرد و برای حل این مشکل از بقیه مشورت می‌گیرد. در این مستند روایت این بخش از زندگی او را به نمایش گذاشته‌ایم.
- با احسان (شخصیت اصلی فیلم) از کی آشنا شدید؟
من سال‌ها پیش درس حوزه در مدرسه حاج آقا موسوی‌نژاد در مشهد می‌خواندم و احسان نیز در همانجا درس می‌خواند. مدت‌ها بود که همدیگر را ندیده بودیم. در ابتدا قرار بود فقط درباره فعالیت‌های احسان و به ویژه دفتر تسهیل‌گری فیلم بسازیم و سراغشان رفتیم. وقتی به آنجا وارد شدیم، آن خانم که مسئول بود، گفت خوب است که با امام جماعت نیز مصاحبه‌ای داشته باشد. وقتی پیش امام جماعت رفتم دیدم که همان احسان خودمان است و همه خاطرات دوران تحصیل در حوزه برایمان زنده شد. دیدم کارهایش جذاب و متنوع است، پس شروع به ساخت فیلمی از کارهایش کردیم که البته در میانه راه مسیر فیلم کلاً عوض شد.
- به نظر می‌رسد که سوژه خوبی پیدا کردید؟
بله. فکر می‌کنم شاید هر 5-6 سال یکبار باشد یک مستندساز بتواند همه بخش‌های روایی برای ساخت یک مستند خوب را در کنار هم داشته باشد. مثلاً چنین اتفاقی پیشتر در مستند «در جست‌وجوی فریده» تکرار شده بود. کارگردان سوژه را به موقع پیدا کرده بود، همراه با دوربینش سوژه را همراهی کرده و همه اتفاقات را پوشش می‌داد. خوشبختانه این اتفاقات برای ما نیز تکرار شد.
- درباره فرم مستند توضیح بدهید؟ انگار سوژه‌ها توجهی به دوربین ندارند!
هر دو نفر در جریان حضور دوربین هستند اما به آن نگاه نمی‌کنند. این اتفاق به این دلیل است که فیلمساز اعتماد سوژه‌هایش را به خود جذب کرده است. قاعدتاً سوژه‌ها در جریان هستند، اما این مستندساز است که باید با رفتار حرفهای خود کاری کند تا سوژه‌ها از فضای عادی و روتین خود خارج نشوند.
- می‌خواهم یک سؤال چالشی از شما بپرسم؛ وقتی فیلم شما در جشنواره سینما حقیقت به نمایش درآمد، نقدهایی منتشر شد مبنی بر اینکه این اثر روایتی مستند ندارد و برآمده از بازیگری کاراکترهاست. نظر شما در این زمینه چیست؟
قبل از هر چیز باید بگویم فیلم‌هایی هستند که مرز مستند را مخدوش می‌کنند و طبیعتاً در گذر زمان چیزی از آنها باقی نمی‌ماند، اما درباره فیلم خودم باید بگویم که اولاً مخاطب آزاد است هر طور دلش می‌خواهد از آن برداشت کند و این حق را به مخاطب می‌دهم که با دانش و تجربه‌اش آن را قضاوت کند. این حق طبیعی اوست.
با این حال، فکر می‌کنم که برداشت مذکور به دلیل عدم اطلاعات دوستان است. من مستندسازی هستم که نزدیک به 15 سال با دوربینم زندگی کرده‌ام؛ به همین دلیل این قدر بلدم که چگونه با سوژه‌ام تعامل کنم تا او را در موقعیت درست خودش قرار بدهم تا دخلی در واقعیت نداشته باشد و آن را مخدوش نکند.
باید این توضیح را بدهم که این سوژه را از سال‌ها قبل می‌شناختم و در ابتدا برای ساخت مستندی درباره فعالیت‌های او سراغش رفته بودم، اما در حین کار متوجه همان مشکلی که در فیلم می‌بینید شدم و آنجا بود که مسیر فیلمسازی را عوض کردیم. در نهایت همان خط را دنبال کردیم و براساس همان پیش رفتیم. من فکر می‌کنم این هنر مستندساز و برآمده از توان فیلمسازی اوست که بتواند احساسات مخاطبش را تحت تأثیر قرار بدهد. برای مثال در یکی از سکانس‌های فیلم می‌بینید که شخصیت‌ها با هم گفت‌وگو می‌کنند و حرفهای زیادی بین‌شان رد و بدل می‌شود. جایی وارد فضای احساسی می‌شوند و جایی دیگر منطقی صحبت می‌کنند.
من فکر می‌کنم نکته مهم این مستند این است که مستندساز در هر صحنه توانسته در جای درست قرار بگیرد و از تصاویر در اختیارش به درستی استفاده کند. من حاضرم به هر کسی که ادعا می‌کند این فیلم فیک است، به اندازه پول یک مستند را بدهم تا آن سکانس دعوا و چاقو خوردن را دربیاورد!
هیئت داوران مستند جشنواره فجر را بشناسید/ مردی عاشق پژوهش و مدیری که مستندشناس است
از سویی دیگر باید اشاره کنم ما نزدیک 2.5 سال درگیر ضبط بودیم و اگر قرار بود بازیگری بگیریم، بالاخره لو می‌رفتیم.
علاوه بر این، شخصیت احسان یک شخصیت واقعی و قابل پیگیری است. بسیاری از مردم مشهد به ویژه آنهایی که در حاشیه زندگی می‌کنند، او را می‌شناسند. جایش معلوم است و مشخص است چه کاری انجام می‌دهد. بنابراین احسان بازیگر نیست؛ حال می‌گویید که آن خانم بازیگر است؟ مگر می‌شود یک بازیگر را در برابر فردی قرار داد که نا بازیگر است و لو نرفت؟
- یعنی این فیلم حتی مستند بازسازی هم نیست؟
دقت داشته باشید وقتی من ادعای مشاهده‌گری می‌کنم، نمی‌توانم بازسازی کنم. مطمئن باشید که بازسازی هم جز با فیلمنامه و بازیگر خوب درنمی‌آید و لو می‌روید. من اسم این کار را «ایجاد موقعیت» می‌گذارم.
- احسان این روزها مشغول به انجام چه کاری است؟
او ادامه فعالیت‌هایش را در جای دیگری دنبال می‌کند. البته در همان محدوده مکانی است ولی با مکان قبلی کمی فاصله دارد. او به عنوان مُبلّغ وارد این منطقه شده و رسیدگی به خانم‌های بی‌سرپرست را برعهده دارد. البته این اتفاق، بخشی از فعالیت‌های اوست و کارهای دیگری نیز انجام می‌دهد.
- در فیلم به نظر می‌رسید که او تصمیم گرفته این فعالیت را برای همیشه کنار بگذارد، آیا هم‌اکنون به این فعالیت ادامه می‌دهد؟
نه قرار شد که در آن محدوده و موقعیت زمانی به این کار ادامه ندهد. او به هر حال مبلغ است و نمی‌تواند از این کار دست بکشد. مشهد بیشترین حاشیه شهری را دارد و همین موضوع چالش‌هایی را برای زنان بدسرپرست یا بی‌سرپرست ایجاد کرده است. این فرد با ایده پیشروانه‌ای که دارد به جای اینکه بسته معیشتی به آنان بدهد، بهشان شغل می‌دهد تا بتوانند خودشان خرج زندگی‌شان را دربیاورند.
علاوه بر این با برگزاری آن مسابقه فوتبال که دیدید تلاش می‌کند به بچه‌ها هویت بدهد و آنها را از معضلاتی که در حاشیه وجود دارد نجات بدهد.
بگذارید یک مثال برای شما بزنم؛ در صحنه‌ای که مربوط به مسابقات فوتبال بود، شما هم احسان و هم آن بازیکن معروف فوتبالیست را می‌بینید. تفاوت بین رفتارهای این دو کاملا مشهود است. احسان پیش بچه‌هاست و تلاش می‌کند فضای بهتری برایشان رقم بزند، اما آن بازیکن معروف با 5-6 بادیگارد آمده و حتی حاضر نشد که یک عکس دسته‌جمعی بگیرد. فکر می‌کنم که نقطه قوت فیلم ما همین باشد. اینکه یک روحانی چگونه از کار اصلی خودش زده و به بقیه به ویژه نوجوانان کمک می‌کند.
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
کلمات کلیدی : میرنیوز جشنواره بین المللی سینما حقیقت چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر جشنواره فیلم فجر سینمای ایران سینما مستند
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار فرهنگی
پیام تبریک برخی نهادهای فرهنگی درباره موشک‌باران اسرائیل
برای «بی‌بدن» و مفهومی به نام تعارضات اجتماعی
اگر مقابل دشمن شل بگیریم مشکل حل می شود؟ + صوت
«بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند
بیانیه انجمن سینمای جوانان درباره پاسخ پهپادی و موشکی ایران
آخرین وضعیت گوینده رادیو در بیمارستان
هنرمندان درباره «وعده صادق» چه نوشتند؟
نمایش‌های کودک و ایرانی رونق‌بخش سالن‌های دولتی
تکلیف سریال رضا شفیعی‌جم روشن شد
تولید فصل دوم «سرزمین شعر» با ایده‌هایی جدید و پخته‌تر
دیپلماسی میان ایران و تاجیکستان مبتنی بر عشق است
افزایش حقوق ایثارگران در سال ۱۴۰۳ چقدر خواهد بود؟
دیدگاه قرآن درباره توان یهودیان اسرائیل در برابر رقیب
یاسینی رکورددار کنسرت در سال ۱۴۰۲ / در مسیر همایون یا یگانه
صادرات نوشت‌افزار ایرانی کلید خورد
قانون عفاف و حجاب برای همه مردم لازم‌الاجرا شد
تلاطم در بازار ظهیرالاسلام/ قیمت کاغذ تحریر افزایش یافت
سهم ۴۹درصدی تمساح خونی از گیشه تعطیلات/ پرویزخان درجا زد
شاعرانی که خود را "عطار" جا زدند
«محفل» بدون سلبریتی با خلاقیت و یک شبِ صدمیلیونی!
مهرداد صدقی با "آبنبات لیمویی" به نمایشگاه می‌آید
عملیات اجرایی آماده‌سازی نمایشگاه کتاب تهران آغاز شد
دژهای پوشالی یهود به دادشان نرسید
حمایت شاعران از "وعده صادق" ایران
گنبد آهنین چه می‌داند از صریر قیامت سجیل
جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟
شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم
بهترین دعاها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)
"پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!
ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد
