میرنیوز
بدون اسوه نمی‌توان به اخلاق الهی رسید/ پرداختن به خیر،هدف حکمت عملی از منظر ابن سینا است
2023-01-16T12:44:17+03:30
به گزارش خبرنگار مهر، غلامرضا اعوانی چهره ماندگار و استاد پیشکسوت فلسفه در نشست «حکمت عملی؛ چیستی، مبانی و روش‌ها» که امروز دوشنبه ۲۶ دی‌ماه از سوی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد، گفت: حکمت عملی و نظری از هم جدایی ندارند. انسان موجودی است که می‌تواند به حکمت برسد. در فلسفه جدید گرایشی ایجاد شده که فلسفه عملی را بدون مسائلی که در فلسفه نظری مطرح است مورد بحث قرار می‌دهند اما این رویکرد در گذشته سابقه نداشته است. فیلسوفان جدید مخصوصاً با استفاده از مبادی، که با حکمت الهی هم منافات دارد قصد جدایی حکمت نظری و عملی را دارند.
وی با تاکید بر اینکه وحدت میان این دو، موجب بقای ادیان بوده ادامه داد: بودا دو هزار و پانصد سال پیش زندگی کرده است و هنوز دین بودایی وجود دارد و این ناشی از هماهنگی حکمت نظری و عملی است البته فرقی بین دین و حکمت وجود دارد که دین برای عموم و مطالب فلسفی برای خواص است اما با این وجود، حکمت مشترک لفظی نیست بلکه مشترک معنوی است.
اعوانی با قرائت آیه‌ای از قرآن کریم افزود: قرآن کریم حضرت رسول (ص) را اینگونه معرفی می‌کند «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَ إِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ (جمعه/۲). این «یُزَکِّیهِمْ» اشاره به حکمت علمی و «یُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» اشاره به حکمت نظری است و این وحدت نظر و علم را نشان می‌دهد.
این استاد فلسفه در ادامه بیان کرد: ابن سینا مبادی و مسائل علوم را مشخص کرد و تعریفِ موضوع را اصل قرار داد چون تا موضوع تعریف نشود حدود و ثغور علم معلوم نیست. ابن سینا پایه‌گذار یک روش برهانی برای نخستین بار است که در ارسطو هم دیده نمی‌شود و آن ارتباط موضوع و مسائل و … است.
ابن سینا هدف حکمت عملی را پرداختن به خیر بیان می‌کند
اعوانی با تعریفی از حکمت عملی از ابن سینا ادامه داد: هدف حکمت عملی پرداختن به عمل خیر است و اختیار از خیر آمده است. حیوان دارای اراده است اما دارای اختیار نیست اما انسان اختیار دارد که خوب و بد را از هم تشخیص دهد و این ناشی از علم وی است. غایت حکمت نظری نیز شناخت حق است.
جدا کردن حکمت نظری و عملی اشتباه است
وی ادامه داد: ابن سینا در آغاز الهیات شفا، فرق بین نظر و عمل را اینگونه تعریف می‌کند که مطلوب‌ترین هدف حکمت نظری استکمال نفس است یعنی علم باید منجر به کمال نفس شود و نفس از قوه به فعل بیاید. بنابراین معتقدم کسانی که حکمت نظری و عملی را از هم جدا می‌کنند کارشان اشتباه است چون تا نظر نباشد نمی‌توان اراده کرد و قدرت هم معنا ندارد.
استاد فلسفه افزود: سوالی که وجود دارد این است که چرا در عالم اسلام، کتاب «سیاست» ارسطو ترجمه نشده است؟ آیا علت این بود که اینها به وسیله مسیحیان رهبانی شرح شده بود؟ عده‌ای می‌گویند دلایل سیاسی داشته است اما بعید است که مسلمانان همه شروح را در اختیار داشته باشند اما کتاب مهمی همانند سیاست را در اختیار نداشته باشند. مسئله دیگر اینکه فلاسفه اسلامی با نبودن کتاب سیاست ارسطو چه کار کردند؟ جواب این است که افرادی همانند فارابی و ابن رشد به افلاطون مراجعه کردند. ابن رشد، تفسیری بر کتاب «جمهور» اثر افلاطون دارد که متن عربی آن از بین رفته اما متن عبری آن موجود است. بنابراین فلاسفه مسلمان در علم سیاست به آثار افلاطون مراجعه کردند و مدینه فاضله وی با مدینه فاضله افلاطون شباهت زیادی دارد.
تطبیق دادن حکمت عملی با شریعت از بزرگترین دستاوردهای حکمای اسلامی
این استاد فلسفه با بیان بزرگترین دستاوردهای حکمای اسلامی ادامه داد: تطبیق دادن حکمت عملی با شریعت از بزرگترین دستاوردهای حکمای اسلامی بوده است. نحوه نوشتن کتاب در فلسفه اسلامی به این صورت است که از منطق شروع شده و سپس به طبیعیات و بعد از آن به مبحث نفس می‌پردازد و سپس الهیات و سیر انسان به معاد را بیان می‌کند. این را در اندیشه‌های ابن سینا، فارابی و ملاصدرا به خوبی مشاهده می‌کنیم اما در فلسفه‌های امروز بیشتر به همین دنیا پرداخته شده است.
ما معمولاً «محسن» را به معنای نیکوکار معنا می‌کنیم اما خدای متعال در قرآن کریم فرموده است «لَیْسَ عَلَی الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جُنَاحٌ فِیمَا طَعِمُوا إِذَا مَا اتَّقَوْا وَآمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَآمَنُوا ثُمَّ اتَّقَوْا وَأَحْسَنُوا ۗ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ؛» (مائده / ۹۲) این امر نشان دهنده تخلق به اخلاق الهی است و این هم با قلم حاصل نمی‌شود بلکه با سیر و سلوک حاصل می‌شود. بنابراین اخلاق هم بدون اسوه امکان ندارد. امروز برخی اسوه را رد می‌کنند و این باعث رد ادیان و حکمت‌های الهی می‌شود اما قرآن هم تأکید داشته که بدون اسوه نمی‌توان به اخلاق الهی رسید. از سوی دیگر جامع همه فضائل از دیدگاه قرآنی تقوا است.
تعریف قرآن از انسان، از حیوان ناطق بالاتر است چون قرآن فرموده هر چیزی از جمله آب و خاک دارای نطق هستند اما تعریفی که جامع و مانع باشد، تعریف قرآنی است که فرموده است «وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَی الْمَلَائِکَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِی بِأَسْمَاءِ هَٰؤُلَاءِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ؛ و خدا همه اسماً را به آدم یاد داد، آن گاه حقایق آن اسماً را در نظر فرشتگان پدید آورد و فرمود: اسماً اینان را بیان کنید اگر شما در دعوی خود صادقید» (بقره / ۳۱).
منبع : خبرگزاری مهر
کلمات کلیدی : میرنیوز قرآن کریم غلامرضا اعوانی ملاصدرا مدینه ابن سینا فارابی افلاطون فلسفه موسسه حکمت و فلسفه ایران
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار فرهنگی
پیام تبریک برخی نهادهای فرهنگی درباره موشک‌باران اسرائیل
برای «بی‌بدن» و مفهومی به نام تعارضات اجتماعی
اگر مقابل دشمن شل بگیریم مشکل حل می شود؟ + صوت
«بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند
بیانیه انجمن سینمای جوانان درباره پاسخ پهپادی و موشکی ایران
آخرین وضعیت گوینده رادیو در بیمارستان
هنرمندان درباره «وعده صادق» چه نوشتند؟
نمایش‌های کودک و ایرانی رونق‌بخش سالن‌های دولتی
تکلیف سریال رضا شفیعی‌جم روشن شد
تولید فصل دوم «سرزمین شعر» با ایده‌هایی جدید و پخته‌تر
دیپلماسی میان ایران و تاجیکستان مبتنی بر عشق است
افزایش حقوق ایثارگران در سال ۱۴۰۳ چقدر خواهد بود؟
دیدگاه قرآن درباره توان یهودیان اسرائیل در برابر رقیب
یاسینی رکورددار کنسرت در سال ۱۴۰۲ / در مسیر همایون یا یگانه
صادرات نوشت‌افزار ایرانی کلید خورد
قانون عفاف و حجاب برای همه مردم لازم‌الاجرا شد
تلاطم در بازار ظهیرالاسلام/ قیمت کاغذ تحریر افزایش یافت
سهم ۴۹درصدی تمساح خونی از گیشه تعطیلات/ پرویزخان درجا زد
شاعرانی که خود را "عطار" جا زدند
«محفل» بدون سلبریتی با خلاقیت و یک شبِ صدمیلیونی!
مهرداد صدقی با "آبنبات لیمویی" به نمایشگاه می‌آید
عملیات اجرایی آماده‌سازی نمایشگاه کتاب تهران آغاز شد
دژهای پوشالی یهود به دادشان نرسید
حمایت شاعران از "وعده صادق" ایران
گنبد آهنین چه می‌داند از صریر قیامت سجیل
جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟
شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم
بهترین دعاها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)
"پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!
ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد
