میرنیوز
جنگ‌های شناختی و تغییر باورها با غفلت از علوم شناختی/ نیازمند مدیریت محتوا در رسانه‌ها هستیم
2019-12-21T00:25:29+03:30
گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس-فاطمه آشوبی؛ علوم شناختی در نگاه کلی و تعریفی ساده به بررسی مغز و فعالیت‌های آن توجه دارد و درصدد است تا بگوید هر آن چیزی که هست ناشی از فعالیت‌های ذهنی است و این فعالیت ذهنی برخاسته از کنش‌های مغزی است، بنابراین در این زمینه هر آنچه وجود دارد مربوط به گردآوری اطلاعات درباره مغز است و ما درباره این عضو مهم اطلاعات و شناخت پیدا می‌کنیم.
هدف از علوم شناختی شناخت فعالیت‌های مغز است، این علوم بی شک در زندگی مردم دارای تاثیرات قابل توجهی است چرا که حیات و بقای انسان‌ها و محیط پیرامونشان وابسته به کارکردهای مغزی آنها است هرچه شناخت‌مان از این مقوله بیشتر باشد تاثیرات قابل توجه‌تری در تعاملات و کنش‌ها و رویکردهایمان خواهد داشت.
علوم شناختی حوزه‌ای است که به آینده تعلق دارد و اساسا اهمیت آن نیز به همین دلیل است باید بدانیم آگاهی، مسأله نهایی علوم شناختی و شاید علوم انسانی باشد. محققانی که در زمینه علوم شناختی فعالیت می‌کنند با تمرکز بر روی نحوه نمایش پردازش و انتقال اطلاعات توسط سیستم عصبی به مطالعه رفتار انسان می‌پردازند. در واقع آن چیزی که در ذهن برای محققان این حوزه اهمیت دارد زبان، ادراک، حافظه، توجه فرد و احساسات او است.
علوم شناختی به مثابه ابزاری قدرتمند و غیر قابل انکار در زمینه مددرسانی به مردم در حوزه‌های عام و خاص زندگی آنها است و علوم شناختی این روزها به مدد انسان آمده است و در حوزه‌های پزشکی، آموزشی، روانشناختی، رسانه و هوش مصنوعی در حال خدمت رسانی به جوامع است.
میزان آشنایی متخصصان با این علم بسیار اندک است. علی رغم اهمیت و نقش بی‌بدیلی که این دانش می‌تواند در زندگی بشر چه امروز و چه در آینده ایفا کند، اما این علم تازه و کمتر شناخته شده است و هنوز در ابتدای راه قرار داریم؛ البته چشم انداز پیش رو برای توسعه آن بسیار درخشان است.
رسانه‌ها به عنوان بازو و ابزار و رویکرد جدید و مهم جهان امروز در کنار علوم شناختی به عنوان دانش نوین ذهن شناسی می‌توانند بر یکدیگر اثر گذاشته و به رفع نیازهای یکدیگر و مخاطبان بپردازند.
علوم شناختی و رسانه رابطه‌ای تنگاتنگ با یکدیگر دارند و از آن منظر که علوم شناختی با ذهن مخاطب در ارتباط است و رسانه اساساً در راستای تاثیرگذاری بر ذهن مخاطب و تصاحب آن اقدام می‌کند هرچه رسانه‌ها کنشگری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها و فعالیت‌های خود را بر مبنای اصول مبتنی بر علم شناختی قرار دهند میزان تاثیرگذاری که بر مخاطب خواهند داشت چه در حوزه موفقیت در سیاست‌گذاری‌ها و تزریق اندیشه و چه در جهت مدیریت افکار عمومی جامعه تاثیر‌گذار است.
مقوله‌هایی همچون اعتماد مخاطب به محتوای رسانه‌ای، پذیرش محتوای رسانه‌ای و گام برداشتن در راستای اجرای تولیدات رسانه‌ای و اینکه چگونه نسبت به تمام مولفه‌های یک محتوای رسانه‌ای کنشگری داشته باشیم کاملاً به حوزه علوم شناختی و به اینکه چقدر رسانه با اتکاء بر آن توانسته مخاطبش را تحت تاثیر قرار دهد ارتباط تنگاتنگ دارند.
با توجه به اینکه خبرگزاری فارس در نظر دارد در اوایل اسفند ماه امسال کنفرانس علوم شناختی و رسانه را برگزار کند، در این زمینه به سراغ حجت‌الاسلام محمدحسین نژادی عضو سازمان بسیج رسانه، کارشناس دین و رسانه و عضو هیأت علمی نخستین کنفرانس علوم شناختی و رسانه رفتیم، تا مخاطبان را با ویژگی‌های علوم شناختی و رابطه آن با علوم رسانه آشنا کند.
در این گفت‌وگو این مطالب را می‌خوانید:
*رسانه‌ها می‌توانند ذهن را شکل بدهند و بسازند
*رسانه ذهن را متوجه یک موضوع می‌کنند و آن را از توجه به موضوعات دیگر باز می‌دارد
*علوم شناختی به انسان کمک می‌کند که رسانه‌ها و تأثیر آن بر نفس و ذهن را بشناسد
*کسانی که تسلط بیشتری بر علوم شناختی دارند در مورد رسانه‌ها بهره‌برداری بهتر و دقیق‌تری خواهند داشت
*شناخت محصول تلاش نفس است
*شناخت علوم شناختی در مدیریت محتوای رسانه‌ها تاثیر فراوانی دارد
*رسانه‌ها می‌توانند ذهن را شکل بدهند و بسازند
فارس: در ابتدا بفرمایید علوم شناختی چه کاری انجام می‌دهد؟
نژادی: علوم شناختی یکی از علوم بین رشته‌ای است.در رابطه با فلسفه و علوم شناختی باید گفت که توجه فلسفه بیشتر بر تأثیراتی است که رسانه بر ذهن دارد و این یک نوع نگاه است که نگاه فلسفه بر رسانه یا تاثیرات فلسفه روی ذهن دارد. در نگاه صدرایی، رسانه‌ها می‌توانند ذهن را شکل بدهند و بسازند. یعنی ذهن انسان در مواجهه با رسانه شروع به تولید محتوایی می‌کند که رسانه‌ها در اختیار او قرار دادند و شخصیت، شاکله و ذهن انسان به مرور توسط رسانه‌ها و آن چیزی که رسانه‌ها در اختیار او قرار می‌دهند شروع به ساخته شدن می‌کند و انسان بعد از مدتی به یک موجود یا انسانی تبدیل می‌شود که رسانه می‌خواهد.
*رسانه وقتی ذهن را متوجه یک موضوع مشخص کند او را از توجه به موضوعات دیگر باز می‌دارد
فارس: تشکیل مرزهای شناختی می‌تواند افراد را به انجام امری تشویق یا منع کند؟
نژادی: اگر کسی رسانه و ذهن را شناخته باشد متوجه می‌شود رسانه وقتی موضوعی را در برابر انسان قرار می‌دهد و ذهن را متوجه آن موضوع می‌کند او را از توجه به موضوعات دیگر باز می‌دارد. وقتی ذهن متوجه موضوعی شود در اثر غفلت از موضوعات دیگر خواه ناخواه تبدیل به آن چیزی می‌شود که رسانه می‌خواهد و رسانه می‌تواند به او خط و مشی بدهد و ذهن او را جهت‌دهی کند. همچنین سبک زندگی و شیوه زندگی کردن را به او نشان دهد.
*علوم شناختی به انسان کمک می‌کند که رسانه‌ها و تأثیر آن بر نفس و ذهن انسان را بشناسد
فارس:نظر شما در رابطه با تاثیر رسانه‌ها وعلوم شناختی بر همدیگر چیست؟
نژادی: در رابطه با تاثیر رسانه‌ها و علوم شناختی بر همدیگر باید اشاره کرد که مطالعات علمی دقیقی در مورد تأثیرات رسانه بر مغز در حال انجام است، اما از بعد فلسفی می‌توان گفت مسأله ذهن مسأله پیچیده‌ای است چرا که بیشتر مطالعات جدیدی که در علوم تجربی اتفاق می‌افتد مربوط به مغز و کارکرد آن و تأثیرات رسانه بر کارکرد مغز است. علوم شناختی می‌تواند به انسان کمک کند که رسانه‌ها و تأثیر آن بر نفس و ذهن انسان را بشناسد. وقتی که تأثیرات را بشناسند مواجهه انسان‌ها با رسانه‌ها مواجهه منطقی و انتخاب‌گرایانه خواهد بود و به تعبیری مواجهه فعال در برابر رسانه خواهد داشت. اگر این شناخت اتفاق نیفتد مردم با رسانه‌ها ارتباط دارند و در برابر آنها منفعل هستند. اما علوم شناختی در بُعد فلسفی می‌تواند این آگاهی و توجه را به ما بدهد که وقتی می‌خواهیم با رسانه‌ها روبرو شویم متوجه باشیم که رسانه‌ها می‌توانند تأثیر بسزایی روی ما داشته باشند.
*شناخت علوم شناختی در مدیریت محتوای رسانه‌ها تاثیر فراوانی دارد
فارس: آیا در حوزه جنگ شناختی و ترکیبی، جنگ رسانه‌ای و جنگ نرم، پاشنه آشیل کشورها عدم توجه رسانه‌ها به موضوعات شناختی است؟
نژادی: یقیناً عدم توجه رسانه‌ها به موضوعات شناختی می‌تواند تأثیر زیادی را به دنبال داشته باشد چرا که وقتی رسانه‌ها به موضوعات شناختی توجه نمی‌کنند، نمی‌دانند چه محتوایی را در برابر مردم قرار می‌دهند. شناختن علوم شناختی و اینکه تأثیرات رسانه‌ها بر ذهن انسان‌ها که بسیاری از آنها تأثیرات ناخودآگاهی است، در مدیریت محتوای رسانه‌ها تأثیر بسزا و فراوانی دارد. در جنگ شناختی خبره‌های جامعه را هدف قرار می‌دهند از این جهت که می‌خواهند هنجار‌ها، باورها، رفتار‌ها و نگرش‌ها را از راه مدیریت ادراک و برداشت و تلقی تغییر بدهند.
*کسانی که تسلط بیشتری بر علوم شناختی دارند در مورد رسانه‌ها بهره‌برداری بهتر و دقیق‌تری خواهند داشت
فارس: استفاده از مؤلفه‌ها و شاخص‌های علوم شناختی برای غلبه محتوایی ممکن است؟
نژادی: اهمیت علوم شناختی و به کارگیری آن در مورد رسانه‌ها نسبت مضافی است در بحث علوم شناختی شیوه‌های تأثیرگذاری رسانه به ذهن انسان را مطالعه می‌کنیم، این شیوه‌ها، شیوه‌هایی هستند که تأثیر دقیق بر ذهن و روان انسان را مطالعه می‌کنند. وقتی شیوه‌ها مطالعه می‌شوند می‌توان محتوایی تولید کرد که مخاطب ناخواسته در برابر آن منفعل باشد و منفعلانه در برابر آن قرار بگیرد. در مورد شبکه‌های اجتماعی با تأثیر اعتیاد رسانه‌ای مواجه هستیم، تأثیر اعتیاد رسانه، تأثیر ناخودآگاه و به اصطلاح اتفاقی نبوده است بلکه یک تأثیر شناخته شده است که صاحبان رسانه‌ها در فضای مجازی این تأثیرات را از پیش حدس می‌زدند، یعنی این افراد به گونه‌ای بستر فضای مجازی را ساخته و تولید کرده بودند که اعتیاد به فضای مجازی به واسطه حس شادی و احساس رضایتی که بعد از مواجه شدن با فضای مجازی ایجاد می‌شود به وجود بیاید.
*علوم شناختی رفتار انسان‌ها در فضای مجازی را پیش‌بینی می‌کند
فارس: علوم شناختی می‌تواند رفتار افراد را پیش‌بینی کند؟
نژادی: علوم شناختی در بسیاری از موارد رفتار انسان‌ها را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌هایی مانند تلویزیون و رادیو که فضا یک‌طرفه و تعاملی در آن است، پیش‌بینی می‌کند.در فضای تعاملی در بسیاری از موارد رفتار افراد را در فضای مجازی پیش‌بینی می‌کند و محتوای مورد علاقه را در اختیار آنها قرار می‌دهند به واسطه محتوایی که ارائه می‌کند و به واسطه بازخوردی که از رفتار افراد می‌گیرد در سطح بسیار وسیعی می‌تواند این کار را پیش‌بینی کند. به عنوان نمونه در اینستاگرام وقتی تصویری می‌بینید و تصویری را لایک می‌کنید آنها تصاویری که مرتبط با آن موضوع است را بیشتر در معرض دید شما قرار می‌دهند. در حقیقت شما را شناسایی و به اصطلاح تمایلات شما را از راه علوم شناختی می‌شناسند و طبق آن عمل می‌کنند. به این واسطه عادت انسان را به استفاده از رسانه تقویت و انسان را دچار عادت واره می‌کنند. در این حالت مردم اعتیاد رسانه‌ای به یک رسانه خاص پیدا می‌کنند چون آن حس خوشایند را رسانه برای آنها به وجود می‌آورد. مفید بودن این حس خوشایند در بسیاری از موارد همیشگی نیست.
*شناخت محصول تلاش نفس است
فارس: فرایند شناختی در همه موجودات وجود دارد؟
نژادی: در همه موجودات سیستم اعصاب مغز تقریباً از یک فرمول مشترک استفاده می‌کند یعنی انسان و حیوان از سیستم مغزی و عصبی تقریبا یکسانی برخوردار هستند. انسان از ذهن فعال‌تری برخوردار است و تعداد سلول‌های عصبی و نورون‌های آن بیشتر است اما شکل سلول‌های عصبی و نورون‌ها خیلی تفاوتی ندارند، آن چیزی که باعث می‌شود تفاوت انسان با سایر موجودات مطرح شود، شناخت، توجه و آگاهی است که در انسان وجود دارد اما در حیوانات نیست.
توجه و آگاهی اگر از انسان گرفته شود انسان‌ها سیستم مغزی خیلی متفاوتی با حیوانات ندارند و تنها تفاوت انسان و حیوان در توجه و آگاهی انسان است، یعنی انسان آگاهانه رجوع می‌کند اما حیوان از این آگاهی برای رجوع برخوردار نیست. کار شناخت را نفس انجام می‌دهد نه مغز. اگر کار مغز شناخت بود مباحث شناختی انسان و حیوان با هم برابر بود چون سلول‌های مغزی انسان و حیوان خیلی تفاوت پیچیده‌ای با هم ندارد مگر در تعداد سلول‌ها متفاوت باشد. آنچه تفاوت را رقم می‌زند این است که شناخت کار سلول‌های مغزی نیست، شناخت محصول تلاش نفس است و نفس توجه می‌کند و این توجه و آگاهی نفس است که شناخت را به وجود می‌آورد.
*علوم شناختی می‌تواند بسیاری از امور ارزشی را ضد ارزش جلوه دهد
فارس: مرزهای شناختی قابل تغییر هستند، آیا حوزه‌هایی توانسته‌اند تاکنون به علوم شناختی وارد شوند؟
نژادی: حوزه روانشناسی، پزشکی و عصب‌شناختی وارد حوزه شناختی شده‌اند اما در حوزه علوم انسانی، در مباحث فلسفی این فلسفه است که توجه ویژه‌ای به بحث شناختی می‌کند. در مورد فلسفه و مباحث فلسفه ذهن به صورت دقیق در مورد نحوه و شیوه‌های ادراک انسان بحث شده است. در گذشته ابن‌سینا، سهروردی و نزدیک تر به دوره خودمان ملاصدرا به طور دقیق‌تر مباحثی را در مورد فلسفه ذهن مطرح کرده‌اند و علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی در زمینه شیوه ادراک انسان که مربوط به مباحث شناختی است، مباحث دقیق‌تری دارند.
از جهت اینکه معنا در ذهن انسان جابجا می‌شود در علوم دینی اصطلاحی تحت عنوان تسویل وجود دارد که نشان می‌دهد که آن چیزی که بد است را خوب و چیز خوب را بد جلوه می‌دهند. در حوزه شناختی این کار ممکن است و در گذشته هم همین‌طور بوده است. به اصطلاح بسیاری از امور معنوی و ارزشی را بعضاً ضدارزش و امور ضدارزشی را ارزشی جلوه می‌دهند و این از نظر فلسفه در علوم شناختی شدنی است و خیلی هم اتفاق می‌افتد.
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری فارس
کلمات کلیدی : میرنیوز فلسفه انسان حجت‌الاسلام محمد حسین نژادی عضو کمیته علمی کنفرانس علوم شناختی و رسانه خبرگزاری فارس کنفرانس علوم شناختی و رسانه
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار علمی
هشدار درباره مصرف خودسرانه داروهای گیاهی/خطرات پنهان برای سلامت
پرتاب یک ماهواره جدید ایرانی با پرتابگر سایوز در سال ۱۴۰۴
رایزنی برای انتشار بیست‌ودومین فراخوان جذب هیئت علمی علوم پزشکی
مرکز تحقیقات دریایی در دانشگاه امیرکبیر راه‌اندازی می‌شود
بسیجیان امروزین نسل زد بسیج هستند
تبدیل فیلتر سیگار به نوعی کامپوزیت توسط پژوهشگران دانشگاه تهران
مادران دانشجو در رشته های علوم پزشکی چه خدماتی دریافت می‌کنند؟
کارنامه آزمون دکتری علوم پزشکی منتشر شد
حمایت مجلس و دولت از طرح‌های حوزه آب در سازمان جهاد دانشگاهی شریف
۶۰ دانشجوی دارای حکم انضباطی به دانشگاه برگشتند
توسعه زیرساخت‌های رهگیری تجهیزات پزشکی در مراکز دیالیز و ناباروری
دستاورد اقتصادی پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی خون‌ساز در محک
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خواستار مستند سازی تجارب رویان شد
قل هوش مصنوعی افراد ساخته شد
دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی خواستار مستند سازی تجارب رویان شد
نشست معاونان دانشجویی مناطق دهگانه در دانشگاه تهران
شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان مجددا بازنگری می‌شود
رفع مشکل تحریمی دانش بنیان‌های دفاعی/ ایجاد تحرک در تامین مالی
کارنامه آزمون دکتری علوم پزشکی منتشر شد/آغاز انتخاب رشته از ۶ آذر
جلوگیری از حمله صرع با کمک عینک نوین
۷ عامل خطر «زوال عقل» را بشناسید
بازدید طلاب مرکز آموزش‌های تخصصی تبلیغ از موزه دین و دنیا
واکنش وزارت بهداشت به قطع برق در بیمارستان‌ها
۶ بیمار کانادایی داوطلب کاشت تراشه ایلان ماسک می شوند
رئیس جمهور روز دانشجو به یکی از دانشگاه‌های تهران می‌رود
۶ بیمار کانادایی داوطلب کاشت تراشه ایلان ماسک شدند
همکاری معاونت فرهنگی وزارت علوم با حوزه هنری
مرگ و میر الکلی‌های آمریکایی در ۲۰ سال دو برابر شد
چین موتور مخصوص تسلیحات مافوق صوت را آزمایش کرد
«اقتصاد دانش‌بنیان» محور همکاری‌های مشترک ایران و ونزوئلا
