میرنیوز
فشارهای استکبار بر جامعه علمی نمی‌تواند پایدار و مستمر بماند
2020-02-03T08:28:11+03:30
دکتر مجتبی شریعتی نیاسر درگفت‌وگو با ایسنا، ضمن بیان این مطلب با اشاره به وضعیت رشد و توسعه علمی در کشورهای غربی خاطر نشان کرد:بخش عمده‌ای از پیشرفت کشورهای غربی ناشی از همت و تلاش علمی و تخصصی دانشمندان کشورهای شرقی است و در حال حاضر تعداد زیادی از دانشجویان کشورهای مشرق زمین از هندوستان، مالزی، بلاد عربی، پاکستان، افغانستان، ترکیه، ایران، چین، تایلند، ویتنام، کره و ....... در کشورهایی چون آمریکا، کانادا، انگلیس و دیگر کشورهای اروپائی اشتغال به تحصیل دارند و عملا در خدمت رشد علمی همین کشورها هستند.
وی در ادامه تاکید کرد: بسیاری از دانشمندان، اساتید و محققان کشورمان نیز در عرصه‌های مختلف علمی جهان، حضور فعال دارند. تنها از کشور چین بیش از ۵۰۰ هزار نفر در مقاطع تحصیلات تکمیلی در سه کشور آمریکا، کانادا و انگلیس درس می خوانند. نکته درخور تأمل این است که این افراد غالبا پروژه های از پیش تعیین شده کشورهای میزبان را انجام میدهند. به عبارت دیگر میتوان دریافت که این حجم از استعدادها عملا در خدمت رشد و توسعه کشورهای غربی هستند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: اگر این دانشمندان و جوانان نخبه در غرب حضور نداشته باشند، کشورهای غربی، به دلیل خلاء نیروی انسانی، اُفت قابل توجهی در حوزه علم و فناوری خواهند داشت. حکام غربی این حقیقت را به خوبی میدانند و بر آن واقفند. البته چنین وضعیتی را از دیرباز شاهد بوده ایم. من به خوبی دوران دانشجویی خود در اواخر دهه ۵۰ را به یاد دارم که تمامی دانشجویان کلاس کارشناسی ارشد ما به جز یک نفر از کشورهای شرقی بودند.
فشارهای استکباری بر جامعه علمی نمی تواند پایدار و مستمر بماند
شریعتی نیاسر اضافه کرد: در شرایط فعلی اولا محدودیت ها و فشارهای استکباری بر جامعه علمی نمی تواند پایدار و مستمر بماند. کشورهای غربی ناچارند میدان فعالیت را برای دانشمندان و جوانان ما باز نگه دارند، اگر غیر از این بود اینقدر شاهد موج تردد آنان علیرغم تحریم ها و فشارها - به کشورهای غربی نبودیم. ثانیا مسئولین و دولتمردان ما باید توجه کنند که این نسل جوان و نخبه نه فقط سرمایه ملی، که حتی ابزار قدرت محسوب می‌شوند. پس لازم است به راهکارهائی بیندیشیم تا این ابزار قدرتمند یا به عبارتی مغزافزار کشور را به راحتی از دست ندهیم و در این رابطه کوتاهی بسیار داریم.
معاون آموزشی سابق وزارت علوم با بیان اینکه با تکیه بر همین سرمایه ملی، میتوان مشکلات کلان کشور را حل نمود و راهکار رشد و توسعه را هموار کرد، افزود: درست همانگونه که کشورهای غربی با تکیه بر سرمایه ملی ما، زمینه ارتقاء روزافزون کشور خود را فراهم می نمایند. دستگاه‌های ذیربط خاصه در نظام اجرائی کشور به این مهم کم توجهی نموده اند. این بی مهری نه فقط در حوزه سیاستگذاری که در بخش حمایت‌های حقوقی و مالی نیز به خوبی محسوس است.
به گفته وی، باید توجه داشت که چرا این‌همه نیروی انسانی مستعد در محیط بیگانه در مقایسه با محیط داخل شکوفائی بیشتری دارند. با اندک تأملی می توان دریافت که باید به طور جدی به عواملی چون تأمین تجهیزات تحقیقاتی، امکانات رفاهی، امنیت شغلی و مهمتر از همه ضرورت تقویت سطح اعتماد به محققان و جامعه دانشگاهی پرداخت.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: تجربه کشورهای خارجی نشان می دهد که می توان با اتخاذ تدابیر درست از نخبگان سایر کشورها خاصه کشورهای منطقه و به ویژه بِلاد اسلامی برای توسعه ملی ایران استفاده نمود.
بیش از ۵۵ هزار دانشجوی خارجی داریم
این استاد دانشگاه به وضعیت تبادل استاد و دانشجو بین دانشگاه‌های خارجی و دانشگاه‌های داخل اشاره کرد و یادآور شد: علیرغم همه تحریم‌ها و فشارهایی که وجود دارد، در حال حاضر بیش از ۵۵ هزار دانشجوی خارجی داریم که در نظام آموزشی ما تحصیل می‌کنند و تعداد زیادی از اساتید کشورهای مختلف نیز در رفت و آمد با ایران هستند. البته این شرایط به هیچ وجه کافی نیست. ما باید تا پایان برنامه حداقل چهار برابر این کمیت را شاهد باشیم که البته اگر برنامه داشته باشیم،می‌توانیم. رسیدن به چنین اهدافی مستلزم اراده جدی دولتمردان و سیاستگزاران کشور است.
شریعتی در ادامه به بودجه تحقیق و توسعه پنج کشور بزرگ صنعتی اشاره کرد و اظهار کرد: آمریکا با اختصاص ۵۴۳ میلیارد دلار، چین ۲۶۰، ژاپن ۱۵۶، آلمان ۱۱۱ و کره جنوبی ۷۰ میلیارد دلار به توسعه امر پژوهش پرداخته اند. این در حالی است که کشور ما در این رابطه و علی رغم وجود این همه استعداد نهفته فاصله بسیار زیادی با کشورهای پیشرفته دارد.
وی گفت: امروز قدرت، در توسعه علم و فناوری متبلور است. پیشرفت های ما در صنایع موشکی، نظامی، ریلی، نفت و گاز، نیروگاهی (نظیر ساخت توربینها، کمپرسورها، بویلرهای حرارتی و ...) به این معنی است که توانمندی جوانان دانشگاهی و محقق ما به خوبی می تواند در خدمت توسعه قرار گیرد و حتی به قرار اطلاع از سال آینده تمامی رادارهای فرودگاه ها و هواشناسی کشور کاملا بومی سازی می شود.
شریعتی نیاسر به پیشرفت های کشور در حوزه فناوری سخت؛ فناوری نرم اشاره کرد و گفت: ما در بخش فناوری سخت (یعنی اجرا و عملیات) مشکل کمتری داریم. برعکس؛ چالش اصلی ما در حوزه فناوری نرم (یعنی مدیریت و برنامه ریزی) است که نمی توانیم از این ظرفیت به صورت هماهنگ، یکپارچه و هدفمند برای توسعه ملی استفاده کنیم، به همین دلیل است که مثلا از یک سو در صنایع نیروگاهی رتبه سوم جهان را دارا هستیم به گونه ای که توربین های ساخت داخل را به کشورهای مختلفی نظیر عراق، سوریه، اندونزی، روسیه، عمان، پاکستان و .. صادر می کنیم و از سوی دیگر یک مورد از محصولات خود را در مصرف داخل بکار نمی‌گیریم و برای رفع نیاز داخل، از واردات استفاده می کنیم.
معاون آموزشی سابق وزارت علوم تاکید کرد: بررسی دقیق تر نشان می دهد که بی تدبیری های ما عمدتا در بخش فناوری نرم است. اگر به واردکننده در مقایسه با تولیدکننده داخل، تسهیلات بیشتری اختصاص می یابد، اگر به محصول داخل، در برابر محصول وارداتی مشابه، بیشتر بها داده می شود، اگر یافته های علمی محققین و دانشگاهیان ما محصور در قفسه ها و کتابخانه ها شده و کمتر به ضرورت ثبت اختراع، تبدیل به فناوری و تولید ثروت توجه می شود و غیره همگی حاکی از آن است که مشکل اصلی ما در ضعف سیاست های کلان است.
وی تاکید کرد: متأسفانه غالبا به تقدیر و تمجید و تشویق و تکریم و ترغیب کلامی بسنده می کنیم و این کفایت نمی کند. باید گامهای بلند و اساسی برداشت تا قبل از آنکه دیگر کشورها از منابع انسانی مستعد و توانمند ما بهره بگیرند، خود از این مغزافزار خلاق برای توسعه کشور استفاده کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران خاطر نشان کرد: در حال حاضر برخی دانشگاه‌ها که باید مورد وثوق و اعتماد مسئولین باشند در بازکردن میدان برای جذب دانشجویان خارجی نسبتا موفق بوده و گامهای بلندی برداشته اند. در این رابطه علاوه بر دانشگاه‌های بزرگی چون تهران، فردوسی مشهد؛ مراکز دیگری نظیر دانشگاه همدان، کاشان نیز بیش از انتظار در این عرصه ورود کرده‌اند.
وی افزود: یکی از اقداماتی که در تقویت تعاملات بین‌المللی صورت گرفت راه‌اندازی دانشگاه گروه D8 است. این گروه از هشت کشور تشکیل شده که در یکی از جلسات سیاستگذاری گذشته؛ تأسیس یک دانشگاه در جمهوری اسلامی ایران را به تصویب رساندند. به دنبال آن، استان همدان میزبانی و مسئولیت راه اندازی این دانشگاه را با پشتیبانی دانشگاه همدان پذیرفت و وزارت عتف نیز آن را مورد حمایت قرار داد. ادامه این حرکت می تواند میدان معاضدت و حمایت از حضور دانشجویان خارجی را تقویت نماید. البته که توفیقات این مسیر نیز در گرو نقش آفرینی مؤثر فناوری نرم و تدبیر صحیح حمایتی همه ارکان مدیریتی ذیربط جامعه نه فقط دستگاه آموزش عالی است.
به گفته معاون آموزشی سابق وزارت علوم، دانشگاه "اکو" نیز در همین راستا شکل گرفت. لیکن متأسفانه به دلایلی هنوز نتیجه مورد انتظار از آن حاصل نشده است. در مجموع، استقرار مراکز بین المللی نظیر D8، ECO و ... در کشور ما، نشانی از توانمندی و قدرت‌نمایی علمی ایران در عرصه بین المللی است.
شریعتی نیاسر به عوامل مؤثر در کسب موفقیت‌های بین المللی اشاره کرد و گفت: توسعه ارتباطات علمی با کشورهای خارجی را متاثر از شیوه صحیح و مدبرانه دیپلماسی علمی کشور دانست و خاطر نشان کرد: عناصر موثر در گسترش این دیپلماسی به ۳ دسته تقسیم می شود، اول عنصر انسانی است که در این رابطه باید تسهیلات ویژه و خارج از عرف را برای جذب استاد و دانشجو منظور شود، به گونه‌ای که اگر استادی تصمیم گرفت دانشجویی را از کشور خارجی جذب و یا از یک استاد خارجی دعوت به عمل آورد این تصمیم او در اجراء نافذ باشد.
وی ادامه داد: استادمحوری در مراکز آموزش عالی، خاصه در دانشگاه‌هایی که از قدمت بیشتری برخوردار هستند، می‌تواند به عنوان یکی از مصادیق مهمِ عنصر انسانی محسوب شود. امروز دانشگاه‌های ما آن گونه که شایسته نظام است نتوانسته اند در عرصه بین‌المللی موفق باشند، چون ارتباطات فراملی یک حرکت گسسته و منقطع نیست بلکه به عکس یک حرکت پیوسته است و استمرار آن، روابط انسانی را در همکاری های علمی استحکام می بخشد.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران دومین عامل مؤثر را عنصر مالی را دانست و یادآور شد: تقویت تعاملات بین‌المللی دانشگاه‌ها مستلزم حمایت جدی اعتباری و مالی است، این گونه نیست که بدون توجه به منابع مالی، امکانات و تجهیزات بتوان رشد قابل توجهی را انتظار داشت.
وی با تاکید بر ضرورت حمایت مالی از دانشگاه‌ها و به تبع آن از دانشجویان به ویژه تحصیلات تکمیلی و با یک ارزیابی مقایسه ای ادامه داد: مثلا دانشگاه هاروارد در آمریکا برای هر دانشجوی دوره دکتری حدود ۱۰۰ هزار دلار تأمین اعتبار و هزینه می‌کند. این در حالی است که دانشگاه‌های ما دانشجویان دکتری خود را با بهترین کیفیت و کمترین هزینه فارغ التحصیل می کنند و بعضا به راحتی روانه کشورهای خارجی می‌شوند. یعنی عملا ما بسیار کمتر از صدها هزار دلارِ آنها، برای تربیت دانشجویان هزینه می‌کنیم ولی حاضر نیستیم با یک حرکت جهشی از دانشگاه‌های خود حمایت کنیم تا این‌همه سرمایه ارزشمند به سادگی به فکر عزیمت به سایر کشورها نباشند و یا در داخل احساس بطالت نکنند. این نیز مصداق دیگری از ضعف، در فناوری نرم است.
انتقاد از عدم پرداخت اعتبار ارتقای ۵ دانشگاه به تراز جهانی
معاون آموزشی سابق وزارت علوم خاطر نشان کرد: در حوزه تقویت مالی دانشگاه‌ها، طرحی با عنوان "اقتصاد مقاومتی" موسوم به ۲۰۰-۵ تصویب شد که طی آن قرار است پنج دانشگاه و پنج پژوهشگاه ما به تراز ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا برسند. ما برای اجرای این طرح، سالیانه ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار مطالبه کرده بودیم اما با کمال تأسف اکنون که بیش از سه سال از تصویب این طرح می‌گذرد جمع اعتباراتی که به این طرح داده شده است به عدد ۳۰ میلیارد تومان نمی‌رسد.
وی اضافه کرد: این شیوه حمایت و تامین اعتبار نمی‌تواند ما را به جایگاه شایسته و مورد انتظار برساند. من معتقدم برای اصلاح سطح اثرگذاری در بخش فناوری نرم، نگاه ما به دانشگاه تغییر کند و این تحقق نمی یابد مگر اینکه؛ تحولی، در رویکردِ مسئولان رده بالای نظام ایجاد شود، اولویت ها بازتعریف شود، برای استفاده از تجربه کشورهای موفق در عرصه علم و فناوری اهمیت داده شود. بدیهی است در چنین شرائطی در رده های پایین اجرائی نیز این تحول رخ خواهد داد. ما به یک حرکت جهشی نیازمندیم تا دانشگاه‌های ما بتوانند با عبور از چالش‌ها، مسیر توسعه ملی را هموار نمایند.
سومین عامل مهم در تقویت تعاملات بین المللی
معاون آموزشی سابق وزارت علوم در ادامه به سومین عامل مهم در تقویت تعاملات بین المللی اشاره نمود و از آن به عنوان عنصر هدف یاد کرد و گفت: باید معاضدت ها متوجه دستگاه‌های مستعد برای ورود در میدان رقابت باشد. "هدف"، رصد عملکرد مراکز دانشگاهی و کشف و شناسائی استعدادهای سازمانی است تا بتوان آنها را مورد حمایت ویژه قرار داد. در حال حاضر متاسفانه یا خوشبختانه قریب به ۲۰۰۰ مرکز علمی - البته در سال ۱۳۹۲ این آمار ۲۸۰۰ مورد بود، اما بعد از آن بر اثر سیاستهای انقباضی صحیحی که در دستگاه آموزش عالی اتخاذ گردید، کاهش یافت - در کشور وجود دارد. این مراکز از لحاظ سطح کیفی و کمی به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند. در چنین شرایطی باید اذعان نمود که برخی از آنها جزو مراکز شاخص و برتر هستند، و برخی دیگر از سطح پائین تری برخوردار هستند.
وی گفت: ما باید در هدف‌گذاری تفاوت‌هایی برای مأموریت سطوح مختلف دانشگاهی قائل باشیم. طبعا همه مراکز را نمیتوان مستعد رشد و توسعه در عرصه بین الملل دانست. اساسا اعتبارات و امکانات و ظرفیت ها در این مراکز یکسان نیستند. لذا عنصر هدف در این رابطه می تواند نقش مهمی ایفا نماید و در پی شناسائی ظرفیت های برتر برای ورود به عرصه رقابت بین المللی باشیم. برای این منظور و در گام اول باید ظرفیت و توانمندی دانشگاه‌هائی که به عنوان ستاره‌های درخشان کشور، مستعد ایفای نقش در عرصه‌های بین‌المللی هستند را شناسایی و هدف گذاری کنیم. در گام دوم از این مراکز حمایت ویژه صورت گیرد. وقتی ظرفیت و توان مالی محدود باشد باید راهکارهایی پیدا کنیم که این مراکز مستعد بتوانند پیشقراول آموزش عالی در عرصه‌های بین‌المللی باشند.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز تعاملات بین المللی دانشگاه ها راهکارهای توسعه تعاملات بین المللی آمار دانشجویان خارجی در ایران فشارهای بین المللی در جامعه علمی
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار علمی
رایزنی برای انتشار بیست‌ودومین فراخوان جذب هیئت علمی علوم پزشکی
مرکز تحقیقات دریایی در دانشگاه امیرکبیر راه‌اندازی می‌شود
بسیجیان امروزین نسل زد بسیج هستند
تبدیل فیلتر سیگار به نوعی کامپوزیت توسط پژوهشگران دانشگاه تهران
مادران دانشجو در رشته های علوم پزشکی چه خدماتی دریافت می‌کنند؟
کارنامه آزمون دکتری علوم پزشکی منتشر شد
حمایت مجلس و دولت از طرح‌های حوزه آب در سازمان جهاد دانشگاهی شریف
۶۰ دانشجوی دارای حکم انضباطی به دانشگاه برگشتند
توسعه زیرساخت‌های رهگیری تجهیزات پزشکی در مراکز دیالیز و ناباروری
دستاورد اقتصادی پذیره‌نویسی سلول‌های بنیادی خون‌ساز در محک
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خواستار مستند سازی تجارب رویان شد
قل هوش مصنوعی افراد ساخته شد
دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی خواستار مستند سازی تجارب رویان شد
نشست معاونان دانشجویی مناطق دهگانه در دانشگاه تهران
شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان مجددا بازنگری می‌شود
رفع مشکل تحریمی دانش بنیان‌های دفاعی/ ایجاد تحرک در تامین مالی
کارنامه آزمون دکتری علوم پزشکی منتشر شد/آغاز انتخاب رشته از ۶ آذر
جلوگیری از حمله صرع با کمک عینک نوین
۷ عامل خطر «زوال عقل» را بشناسید
بازدید طلاب مرکز آموزش‌های تخصصی تبلیغ از موزه دین و دنیا
واکنش وزارت بهداشت به قطع برق در بیمارستان‌ها
۶ بیمار کانادایی داوطلب کاشت تراشه ایلان ماسک می شوند
رئیس جمهور روز دانشجو به یکی از دانشگاه‌های تهران می‌رود
۶ بیمار کانادایی داوطلب کاشت تراشه ایلان ماسک شدند
همکاری معاونت فرهنگی وزارت علوم با حوزه هنری
مرگ و میر الکلی‌های آمریکایی در ۲۰ سال دو برابر شد
چین موتور مخصوص تسلیحات مافوق صوت را آزمایش کرد
«اقتصاد دانش‌بنیان» محور همکاری‌های مشترک ایران و ونزوئلا
قابلیت بیرون کشیدن متن از عکس مایکروسافت حذف شد
رونق تولید تبلت‌های بریل با ۴ سال حضور در نمایشگاه ایران ساخت
