میرنیوز
خبرگزاری تسنیم ـ
با اندک تأملی در شرایط موجود جامعه و گوشسپردن به دغدغهها و گلایههای مردم در کنار اشارات بلیغی که چند سال است از رهنمودهای حکیمانه رهبر معظم انقلاب تراوش میکند، درمییابیم که امروزه «اقتصاد» به اولویت اول جامعه ما مبدّل شده و مردم و دولت ما درگیر یک جنگ اقتصادی تمام عیارند که از درون و بیرون کشور ما را مورد هجمه قرار داده است. در چنین وضعیتی تمسک به آموزههای نجاتبخش اسلام در عرصه اقتصاد نسخه یکتای بیرونرفت از تنگناها و ناملایمات اقتصادی است. سالروز شهادت امام صادق علیهالسلام بهانهای به دست میدهد که با خوشهچینی از سیره و اندیشه اقتصادی رئیس مذهب شیعه، کام تشنه خود را در وانفسای این نبرد طاقتفرسای اقتصادی با زمزم معارف دین سیراب کنیم.
با وجود اینکه امام صادق در میان ما بیشتر به عنوان مرد علم و دانش، و طراح مبارزه سیاسی در قالب تشکیلات پنهانی شیعی شناخته شدهاست، نباید از سیره اقتصادی حضرت که خود متضمن نوعی مبارزه برای تقویت جبهه حق و ولایت است، غافل شویم. شخصیت و روش اقتصادی امام صادق علیهالسلام از جهات مختلف برای مردم، نخبگان، توانمندان، مسئولان و دولتمردان جامعه ما حائز درسهای آموزنده است.
* گرانی قیمتها اخلاق و رفتار مردم را بد میکند
در اندیشه اقتصادی امام، جهاد اقتصادی از اهمیت ویژهای برخوردار است به گونهای که توفیق یا شکست در جهاد فرهنگی، معلول فتح یا هزیمت در جهاد اقتصادی شمرده میشود. در روایتی از امام اینگونه آمدهاست: «یکی از سپاهیان عقل، غنا و یکی از سپاهیان جهل، فقر است.»(1) این بیان بدان معناست که غنا و توانگری که از نشانههای توفیق در جهاد اقتصادی است، در خدمت عقل و زمینهساز آن است، همانگونه که فقر، بسترساز جهل (بهعنوان امارهای بر هزیمت فرهنگی) است. در روایت دیگری از حضرت آمده است: «گرانی قیمتها اخلاق و رفتار مردم را بد میکند. امانتداری را از بین میبرد و مردم مسلمان را در فشار و سختی به ستوه میآورد.»(2)
این بیانات دال بر اهمیت جهاد اقتصادی و تأثیر آن بر دیگر شئون حیاتی جامعه است. در این میان میتوان مسئولیت و نقش هر یک از مردم، نخبگان، توانگران، مسئولین و دولتمردان را از سیره و اندیشه امام صادق علیهالسلام صید کرد و مورد تحلیل و بررسی قرار داد. در این یادداشت تنها به گوشهای از وظیفه مسلمانان نسبت به یکدیگر در شرایط جنگ اقتصادی اشاره میکنیم.
معتب میگوید: در مدینه گرانی شده بود. امام صادق علیهالسلام به من فرمود: چقدر غذا (گندم) در خانه داریم؟ عرض کردم: به مقداری که ماههای زیادی برایمان کافی است. حضرت فرمود: همه را به بازار ببر و بفروش! عرض کردم: اما در مدینه گندمی نیست! [اگر بفروشیم روزهای دیگر باید گرانتر بخریم.] فرمود: بفروش. من نیز گندمها را به بازار بردم و فروختم. وقتی فروختم، فرمود: حالا مانند مردم روز به روز به بازار برو و [به قیمت روز] گندم خریداری کن.(3) این رفتار امام تنها به معنی همدردی با دیگران نیست؛ بلکه دارای یک کارکرد و تأثیر اقتصادی منطقی و روشن در کنترل تورم و گرانی است.
این اقدام امام، پیام روشنی برای امروز ما دارد و آن اینکه یاری نیازمندان و فقرا به ویژه در شرایطی که تنگناهای اقتصادی همهگیر شده است، تنها انفاق و صدقه نیست بلکه مجموعه رفتارهای اقتصادی ما که در ظاهر تنها مربوط به اقتصاد خود و خانواده ما میشود، در حرکت جامعه به سمت رفع فقر و کمک به فقرا مهم بوده و حائز تأثیر اقتصادی است. ممکن است شخصی با وجود انفاق و صدقه به فقیران، به لحاظ اقتصادی به گونهای عمل کند که برآیند رفتار اقتصادی او ضرری به مراتب بیشتر از انفاق و صدقهاش به آحاد جامعه از جمله فقیران وارد کند.
یکی از عادات اقتصادی نادرست ما این است که در شرایط تورمی که قیمت اقلام مختلف به ویژه اقلام اساسی و ضروری دچار گرانی است، دست به خریدهای بیش از نیاز و انبار کردن این اقلام میزنیم. سخن ما درباره انبار کالاهای مورد نیاز جامعه به قصد فروش گرانتر یعنی احتکار نیست؛ بلکه مقصود رفتار به ظاهر عادی ما در مواجهه با کالاهای مورد نیازمان است که دچار تورم است و هر روز گرانتر میشود.
ما به عنوان مصرفکننده در مواجهه با چنین پدیدهای به دو شیوه میتوانیم عمل کنیم: یا با تکیه بر عادت اقتصادی نادرستمان به خرید بیش از نیاز و انبار این کالاها دست بزنیم و یا اینکه مانند امام با پرهیز از رفتارهای هیجانی در خرید، به کنترل تقاضای این اقلام در جامعه کمک و از گرانتر شدن آنها و تداوم روند افزایش قیمت جلوگیری کنیم. البته عمل امام چیزی فراتر از این و به تعبیر اقتصادی، ایجاد تعادل میان تقاضا و عرضه کالای گرانشده، با تقویت جانب عرضه بازار است که در نهایت منجر به کنترل تورم میشود, اما به هر ترتیب، استفاده از شیوه اول نه تنها مشکل ما را به عنوان مصرف کننده در آینده نزدیک و دور حل نمیکند بلکه به دلیل رشدی که در تقاضا ایجاد میکند، به افزایش قیمت و تورم دامن نیز میزند.
آنچه بیان شد فقط یک مسئله کوچک اقتصادی مبتنی بر رفتار فردی آحاد جامعه برای حرکت به سمت بهبود شرایط اقتصادی کل جامعه است. در شرایطی که بسیاری از مردم به دلیل وخامت اوضاع اقتصادی نیازمند یاری توانگران جامعه هستند، توجه به چنین نکاتی و فکر کردن به چیزی فراتر از کمکهای مستقیم به نیازمندان؛ یعنی حرکت به سمت اصلاح رفتارهای اقتصادی نادرست و حائز تأثیر بر معیشت و اقتصاد دیگران، راه حلی تضمین شده است که ما را به سمت حیات طیبه اقتصادی سوق میدهد.
البته جلوههای همدلی، برادری، ایثار و مساوات که به تعبیر رهبر معظم انقلاب در قالب «کمکهای مؤمنانه» توسط مردم و گروههای جهادی به نیازمندان واقع شده و میشود، هرگز جایگاه مهم و تأثیرگذار خود را در منظومه اقتصاد اسلامی از دست نمیدهد؛ با این وجود اصلاح رفتارهای نادرست اقتصادی که به فقر و گرانی دامن میزنند، گام مؤثر دیگری در این مسیر و تکمیلکننده جریان همیاریهای مستقیم نیازمندان است.
* حجتالاسلام علیاصغر هاشمپور، مدرّس حوزه علمیه قم
1ـ اصول کافی، کتاب العقل و الجهل، ح14.
2ـ فروع کافی، جلد 5، کتاب المعیشة، باب الاسعار، ح6.
3ـ بحارالانوار، ج47، ص59.
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
«یک کندو عسل» برای آنها که دنبال تجربه یک کلاس مداحی مکتوب را تجربه کنند
«درسنامه آداب و اسرار زیارت معصومین (ع)» منتشر شد
کتاب مدیریت مساجد در ایران؛ ذهنیتشناسی و خط مشیها منتشر شد
مدیریت فضای مجازی، نیازمند دانش فلسفه است/فضای مجازی، فضای ماندگاری در عالم خیال
مسجد رسول اکرم (ص) در ایام فاطمیه میزبان شیخ حسین انصاریان میشود
هر کسی دعای کمیل را قرائت کند مورد آمرزش و رحمت الهی قرار میگیرد
مداحان و رسانهای ها برای کمک به جبهه مقاومت فوتبال بازی میکنند
هفتمین اجلاسیه با موضوع «قرآن، فرهنگ، هنر و رسانه» برگزار میشود
نشست آغاز مقاومت ۲ برگزار میشود
نقش راویان زیدی در روایات/ جریان زیدیه بر گفتمان سیاسی خاص بنا شد
ماجرای نمازی که «شیخ مرتضی انصاری» با لب تشنه اقامه کرد/سکوتِ به جا، مؤمن را خسته نمیکند
مرحوم آیت الله شاه آبادی در شجاعت کم نظیر بود/کلید حل همه مشکلات عمل به آیات و روایات است
سهشنبههای مهدوی در مرکز اسلامی مسکو برگزار شد
«محفل» در جزیره ایرانی ابوموسی برپا می شود
مرحوم شاه آبادی در شجاعت کم نظیر بود/کلید حل همه مشکلات عمل به آیات و روایات است
استحکامات نرمافزارانه استحکام اصلی محور مقاومت است
پنجاه و دومین جلسه هیئت اندیشه ورز ادیان و مذاهب اسلامی برگزار شد
سیر تکوین علوم اجتماعی در ایران بررسی میشود
پیام تبریک دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به شیخ نعیم قاسم
نامههایی که دشمن هم آن را الگوی حکمرانی می دانست/جاه طلبی اجازه نمی دهد انسان به باور قلبی عمل کند
اسامی برگزیدگان شانزدهمین دوره آزمون «ترنم وحی»اعلام شد
ادله دیدگاه نافیان علم بومی خدشه پذیر است/پروژه های انجام شده به دیسیپلین علمی نمی رسند
تلاوت قرآن انفکاکپذیر از ستایشگری اهل بیت (ع) نیست/ماجرای تنظیم استودیویی آثار محمود کریمی
جزئیات برنامههای دومین روز برگزاری رویداد «مسجد ره بر»
سمینار بینالمللی قرآن و عقلانیت در اندونزی برگزار شد
تجربهگرایی و تجربه ستیزی توامان در علوم انسانی ایران وجود دارد
دعوای علم بومی نقطه مقابلش علم جهانی است/بومی سازی علوم انسانی ابهام مفهومی دارد
نیازمند تمیزکاری فکری هستیم/تولید علوم اجتماعی در جهان بومی است
جشنواره مقاومت به همت آستان امامزاده قاضی الصابر برگزار می شود
نگاه رهبر معظم انقلاب به «مسجد» راهبردی است/احساس تعلق به مسجد را نباید از مردم گرفت