میرنیوز
ادبیات داستانی و رئالیسم اجتماعی/ ادبیات اجتماعی در ایران تحت تاثیر ادبیات عرب
2021-05-01T11:32:29+04:30
خبرگزاری تسنیم، سعید تشکری
گفت اول: ادبیات داستانی و رئالیسم اجتماعی
موضوعی که در جامعه ادبی ایران، به ویژه جامعه رمان‌نویسی، داستان‌نویسی و به طبع آن نمایشنامه‌نویسی و حتی سینمای ما به عنوان خلط مبحثی بسیار بزرگ، اندیشناک و تاریخی روی داده، تفاوتِ بینِ دو واژه رئالیسم و ناتورالیسم است. یعنی اگر بتوانیم این دو واژه را در جامعه ادبی ایران تعریف و ارزیابی کنیم، خواهیم دانست بسیاری از ساختارهای ادبی‌مان در مفاهیم درون‌متنی‌شان دچار تناقض هستند.
مکتب رئالیسم در قرن نوزدهم و در مبارزه با مکتب رمانتیسیسم شکل گرفت. رمانتیسیسم ادبیاتی شاعرانه و متکی بر احساس و فاقد لایه‌های اجتماعی بود که جنبه شخصی‌گرایی بالایی داشت. در این نوع ادبیات احساس در همه جوانب غالب بود.
به طور مثال: اگر بینوایان را بخوانید، می‌بینید به عنوان سر منشأ و بزرگ‌ترین شکل ادبیات رمانتیسیسم، شخصیت‌هایِ رُمان مانند: ژان والژان، کوزت و حتی ژاور مکتبی اختصاصی و مشربی اختصاصی دارند و با اینکه از لایه‌هایِ اجتماعی نشأت می‌گیرند ولی از آنها کاملاً به دور هستند.
با ورود تولستوی به عنوان یک پدر و یک الگوی داستان‌نویسی این نوع نوشتن سروشکلی غیرتمندانه و هدفمندانه یافت. پس ناتورالیسم تعریفش طبیعت‌گرایی است و رئالیسم تعریفش واقع‌گرایی. ناتورالیسم حیوانیت انسان است و در حقیقت آن حیوانیتی که در درون نفس خود و پیچیدگی‌های طبیعی‌اش ریشه دوانده، اما رئالیسم بازتابی شریف از مقولاتِ اجتماعی دارد.
باید توجه کنیم این دو کلمه در ورود به واژگان ما، به این صورت تعریف شده‌اند:
ناتورالیسم:
ناتورالیسم، از ترکیب یک اسم طبیعت یعنی ناتورال natural و یک پسوند گرایش به طبیعت (ism) تشکیل شده است که در حقیقت می‌شود همان طبیعت‌گرایی. اگر بخواهیم طبیعت‌گرایی را به شکلی دیگر باز تعریف کنیم، شاید بهتر باشد که بگوییم: مکتبِ ادبی که در اواخر قرن نوزدهم اروپا پدید آمد. بنیان‌گذار این مکتب اِمیل زُولا، نویسندۀ فرانسوی بود. بر اساس این مکتب ادبی که حاصل ناتورالیسم فلسفی است، تمام پدیده‌های هستی طبیعت در محدوده دانش علمی و تجربی جای گرفته و هیچ چیز در ورای ماده وجود ندارد. پس ما با طبیعت ناتورالیستی طرف هستیم که همان ادبیات بی‌خداست. ( زندگی اِمیل زُولا / ص53 )
اما تعریف رئالیسم:
مشاهده واقعیت‌هایِ زندگی در شهر و توضیح آنها، انتخاب قهرمان‌ها و ساختن تیپ‌های مختلف است. به عبارت دیگر تحقیق در مسائل حیاتی که زیر ظواهر نهفته است و در عین حال جدا کردن این حقایق از تصورات و تخیلات که حرفه نویسنده رئالیسم و پیروان سبک رئالیسم است. ( الیوت 1345 / ص279 )
رئالیسم در ایران به عنوان مکتب ادبی همیشه نهضتی ایجاد کرده که در اعتراض به مکتب رمانتیک بوده است. اما اگر بخواهم تفاوت این دو مکتب را عرض کنم، باید این سؤال را مطرح کنم که در جامعه ادبی ایران نسبت به این دو دیدگاه چگونه رفتاری انجام گرفته است؟ ما چگونه آثاری تولید کرده‌ایم؟ تنها راه نزدیک شدن به پاسخ‌های درست، روش‌های علمی آن است که همراه با پرسشی دیگر است.
ما عموماً چه رُمان‌هایی را به عنوان رئالیسم و چه رُمان‌هایی را به عنوان ناتورالیسم می‌شناسیم؟
با توجه به بحثی که انجام شد می‌توان نتیچه‌گیری کرد:
ناتورالیسم کاربردِ علمِ جدید، بی‌خدایی و ماکیاولیستی بر ادبیات است. یعنی باندِ ناتورالیسم و حرکتِ ناتورالیسم به طورِ کل دارایِ چنین مقوله‌ای است.
اینها را عرض کردم، تا به این نتیجه برسم که در رئالیسم اجتماعی ما چه سرشت و سرنوشتی داریم؟
اما جنگ ناتورالیسم و رئالیسم همچنان باقی است.
اکنون اگر بخواهیم در ادبیات ایران خودمان بحث را ادامه دهیم، به اینجا می‌رسیم که بعد از روی کار آمدن پهلوی اول و فرنگ رفتن بسیاری از روشنفکرانِ ما، نهضت ترجمه نیز شکل می‌گیرد. ادبیاتی به وجود می‌آید که معجونی است از ادبیات ناتورالیستی. پس باید بدانیم ما فقدان ادبیات رئالیستی را از همان ابتدا شاهد هستیم تا به وجود آمدن "چشم‌هایش" از بزرگِ علوی. که به نظرِ بنده از اینجا نقطۀ طلایی بحثمان ایجاد می‌شود که می‌توانیم اثبات کنیم که ما در ادبیات اجتماعی که به شکلی به ادبیاتِ رئالیستی و بازتاب آن مربوط است به غلط به ادبیاتِ ناتورالیستی وابسته هستیم و آن را ادبیاتِ اجتماعی می‌دانیم. باید بدانیم ادبیات اجتماعی ما بیشتر تحت تأثیرِ ادبیات عرب و جنبش رمان‌نویسی آنان بوده که در گفت بعدی به آن خواهم پرداخت.
ادامه دارد...
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
کلمات کلیدی : میرنیوز داستان ادبیات داستانی
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار فرهنگی
پیام تبریک برخی نهادهای فرهنگی درباره موشک‌باران اسرائیل
برای «بی‌بدن» و مفهومی به نام تعارضات اجتماعی
اگر مقابل دشمن شل بگیریم مشکل حل می شود؟ + صوت
«بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند
بیانیه انجمن سینمای جوانان درباره پاسخ پهپادی و موشکی ایران
آخرین وضعیت گوینده رادیو در بیمارستان
هنرمندان درباره «وعده صادق» چه نوشتند؟
نمایش‌های کودک و ایرانی رونق‌بخش سالن‌های دولتی
تکلیف سریال رضا شفیعی‌جم روشن شد
تولید فصل دوم «سرزمین شعر» با ایده‌هایی جدید و پخته‌تر
دیپلماسی میان ایران و تاجیکستان مبتنی بر عشق است
افزایش حقوق ایثارگران در سال ۱۴۰۳ چقدر خواهد بود؟
دیدگاه قرآن درباره توان یهودیان اسرائیل در برابر رقیب
یاسینی رکورددار کنسرت در سال ۱۴۰۲ / در مسیر همایون یا یگانه
صادرات نوشت‌افزار ایرانی کلید خورد
قانون عفاف و حجاب برای همه مردم لازم‌الاجرا شد
تلاطم در بازار ظهیرالاسلام/ قیمت کاغذ تحریر افزایش یافت
سهم ۴۹درصدی تمساح خونی از گیشه تعطیلات/ پرویزخان درجا زد
شاعرانی که خود را "عطار" جا زدند
«محفل» بدون سلبریتی با خلاقیت و یک شبِ صدمیلیونی!
مهرداد صدقی با "آبنبات لیمویی" به نمایشگاه می‌آید
عملیات اجرایی آماده‌سازی نمایشگاه کتاب تهران آغاز شد
دژهای پوشالی یهود به دادشان نرسید
حمایت شاعران از "وعده صادق" ایران
گنبد آهنین چه می‌داند از صریر قیامت سجیل
جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟
شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم
بهترین دعاها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)
"پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!
ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد
