میرنیوز
به گزارش تسنیم، سفر اخیر «لویرا نابیولینا» رییس بانک مرکزی روسیه به تهران در کنار سفر تاریخی رییس جمهور کشورمان به «جاکارتا» پایتخت اندونزی، دو موضوع محوری را به دنبال داشته است. یکی از آنها انجام تبادلات تجاری بدون دلار بوده است.
تصمیم مهمی که نشان دهنده آن است که دولتها یکی پس از دیگری به فکر خارج شدن از مدار وابستگی به دلار و درهم شکستن نظم اقتصادی و تجاری جهان هستند. این اولین باری نیست که موضوع «حذف دلار» داغ شده است. پیش از این هم عربستان، برزیل، چین و هند نیز تصمیم به این اقدام گرفته بودند.
سوال اینجا است که پیشینه سلطه دلار به کجا برمیگردد و چرا دولتها به دنبال حذف آن در مبادلات خود هستند؟
سودای سلطه بر بازار جهانی
یکی از عبارت های رایج در سیستم مالی و اقتصادی جهان عبارت «ارز ذخیره» است. تا قبل از سلطه دلار، ارز کشورهای استعمارگر از جمله اسپانیا و انگلیس به عنوان ارز ذخیره جهانی شناخته میشد. پس از ویرانی اروپا بر اثر جنگ جهانی دوم و سربرآوردن ایالات متحده آمریکا به عنوان قدرت برتر در نظام بینالملل، ارز این کشور به عنوان ارز ذخیره جایگزین پوند انگلیس شد.
نظام اقتصادی جدید در کنفرانسی تحت عنوان «برتون وودز» پایه ریزی شد که ضمن تاسیس بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول، دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی تثبیت شد. اما نظام برتون وودز که دلار با پشتوانهی طلا را ارائه میداد، سه دهه بیشتر دوام نیاورد و در نهایت بر اثر ایجاد بحران اقتصادی در ایالات متحده آمریکا و تصمیم «ریچارد نیکسون» رییس جمهور وقت این کشور به حذف طلا به عنوان پشتوانه دلار، عملا این سیستم دچار فروپاشی شد.
با اینکه دلار پس از این تصمیم نیکسون که به «شوک نیکسون» شهرت دارد، همچنان ارز ذخیره و رایج جهانی باقی ماند، اما سلطهی دلار را با چالشی جدی مواجه کرد. در نتیجه این چالش، ایالات متحده آمریکا برای نجات ارز خود به سیستم دلار نفتی یا «پترودلار» روی آورد. تصمیمی که با توافق بین آمریکا و عربستان در جهت خرید و فروش نفت با دلار عملی شد و تا سالها برتری آن را حفظ کرد. اما همانطور که گفته شد در سالهای اخیر دولتها تلاش میکنند این نظم مالی را در هم بشکنند.
طرد دلار در نظام بینالملل
چین به عنوان دومین اقتصاد برتر جهان، یکی از بازیگرانی است که سلطهی دلار را به صورت گسترده به چالش کشیده است. وبسایت شبکه CNBC آمریکا در گزارشی مینویسد: «بر اساس دادههای صندوق بین المللی پول در مورد جهت تجارت در سال 2022، چین شریک تجاری 61 کشور بوده است. در حالی که ایالات متحده آمریکا شریک تجاری 30کشور بوده است.» CNBC به نقل از یکی از اعضای موسسه Fitch Solution مینویسد: «ادامه رشد اقتصادی چین، بدان معناست که این کشور نفوذ بیشتری در موسسات مالی و تجاری جهانی اعمال خواهد کرد.» چین هم چنین به عنوان یکی از سهامداران خارجی خزانه آمریکا در حال کاهش سهم خود در خزانهداری این کشور است.
در این میان، برزیل کشور دیگری است که فکر دلار زدایی را در سر میپروراند. ماه گذشته «لولا دا سیلوا» رییس جمهور این کشور در سفرش به پکن پایتخت چین موضوع «کاهش وابستگی» به دلار آمریکا در تجارت جهانی را مطرح کرد. همزمان با این درخواست طبق دادههای Global Market Intelligence حجم تجارت بین برزیل و چین به پانزده میلیون دلار در سال 2022 رسیده است.
علاوه بر چین و برزیل، مالزی در صحنه دلارزدایی بازیگری میکند. در بازدید اخیر «انور ابراهیم» نخست وزیر این کشور از چین، او پیشنهاد تاسیس یک «سیستم مالی آسیایی» در جهت کاهش وابستگی به دلار آمریکا را مطرح کرده است. او همچنین در مصاحبهای با شبکه CNBC درباره وابستگی کشورهای آسیایی به دلار آمریکا ابراز نگرانی کرده است. همزمان رسانههای هندی اعلام کرده بودند که وزارت امور خارجه این کشور قصد دارد مبادلات تجاری خود با مالزی را با «روپیه» هند انجام دهد. با همه این اوصاف نتایج و منافع حاصل از دلارزدایی جالب توجه است.
چرا نه به دلار؟
کارشناسان معتقدند روند تغییر در نظم جهانی فرایند حذف دلار را سرعت بخشیده است؛ به طوری که بلومبرگ مینویسد: «جایگاه دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی با سرعتی بیش از حد انتظار در حال سقوط است.» تصمیم بر دلارزدایی میتواند منافع اقتصادی قابل توجهی برای کشورها داشته باشد.
سفیر سابق برزیل در چین در این رابطه میگوید: «تجارت با ارز داخلی به وارد کنندگان و صادرکنندگان این فرصت را میدهد تا ریسک را متعادل کنند و گزینههای بیشتری برای سرمایهگذاری داشته باشند تا اطمینان بیشتری در مورد درآمدها و فروش به دست بیاورند.»
یکی دیگر از فرصتهای دلارزدایی برای کشورها این است که اقتصادهای جهانی را به استفاده از ارز این کشورها در مبادلات خود تشویق خواهد کرد. در کنار این موضوع طبق آمار صندوق بینالمللی پول اقتصادهای آسیایی میتوانند سهم هفتاد درصدی از رشد اقتصادی سال جاری را داشته باشند.در میان دلایل روند دلار زدایی میتوان به چالشهای ژیوپولتیکی اشاره کرد.
یکی از اعضای NatWest Markets در این باره میگوید: « یک بلوک غیر آمریکایی در حال رشد وجود دارد. من فکر میکنم جریانهای جدید بینالمللی در حال ساخته شدن هستند.»
کارشناسان دلیل به وجود آمدن این چالش ژیوپولیتیکی را تحریمهای آمریکا علیه روسیه بعد از شروع جنگ در اوکراین میدانند. بلومبرگ همچنین در این رابطه در گزارشی خبر از جایگزینی «یوان» چین با دلار آمریکا در مبادلات تجاری روسیه میدهد.
فرزانه عشوریون، کارشناس مسائل بینالملل
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
حمله لفظی ترامپ به قاضی پرونده پرداخت حق السکوت
اشغالگران صهیونیستی آوارگان فلسطینی را هدف قرار دادند
واکنش مقام وزارت خارجه حکومت طالبان به عملیات «وعده صادق»
ایران برای صیانت از منافع مشروع تردید به خود راه نخواهد داد
چند پیام مهم عملیات «وعده صادق» از نگاه تحلیلگر عربی
احضار سفرای انگلیس، آلمان و فرانسه به وزارت خارجه
یمن: عملیات ایران قانونی و مطابق با قوانین بینالمللی است
روسیه خواستار خویشتنداری در منطقه شد
هشدار سفیر ایران در لبنان به رژیم اسرائیل و حامیانش
امارات: نگرانیم؛ خویشتندار باشید
واکنش شورای همکاری به عملیات تلافیجویانه ایران ضد اسرائیل
ایران در استفاده از حق ذاتی خود برای دفاع دریغ نخواهد کرد
روز ۱۹۱ طوفان الاقصی|شب آرام غزه در شب عملیات ایران
بررسی لایحه بودجه حمایتی از اسرائیل در کنگره آمریکا
اردن: توقف جنگ غزه و پایان اشغالگری تنها راه مهار تنشهاست
واکنش عمان به عملیات تلافیجویانه ایران علیه اسرائیل
«مشاهد حسین»: پاکستان و کشورهای اسلامی کنار ایران بایستند
جایگاه ایران با حمله به اسرائیل هزاربرابر قویتر میشود
ایبیسی: ایران بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ پهپاد شلیک کرد
سخنگوی ارتش اسرائیل: ایران حمله وسیعی انجام داد
انبیسی: آمریکا از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران پشیمان شد
ادعای دفتر نتانیاهو درباره پاسخ منفی حماس به میانجیها
اسرائیل دست به دامان شورای امنیت شد
پاسخ تنبیهی ایران علیه اسرائیل تیتر اول رسانههای غربی
واکنش رسانههای عبریزبان به عملیات «وعدالصادق»
بلینکن: به دنبال تشدید تنش نیستیم
واکنش چین به حمله نظامی ایران به رژیم صهیونیستی
بایدن: حملات ایران به تأسیسات نظامی اسرائیل بیسابقه بود!
بازتاب عملیات ایران علیه رژیم اسرائیل در رسانههای عربی
تحولات اوکراین| آیا پایان کار کییف نزدیک است؟