میرنیوز
چرا به "طومار شیخ بهایی" در تقسیم حق‌آبه‌ها پشت کرده‌ایم؟!
2021-12-06T12:52:31+03:30
به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ محسن موسوی خونساری, فعال حوزه آب و محیط زیست در یادداشتی نوشت: اعتراضات صنف کشاورزان اصفهان و خصوصا کشاورزان شرق این استان طی هفته‌های اخیر و به‌دنبال خشکیِ ادامه‌دار زاینده‌رود و نبود آب برای کشت پاییزه کمی پرتنش شده است و به‌دنبال آن، ابتدا وزیر محترم نیرو در شهرستان ورزنه در شرق اصفهان حضور یافته و در جریان اعتراضات این کشاورزان قرار گرفت و به دستور رئیس جمهور، ستاد احیای زاینده‌رود با مدیریت مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری تشکیل شد.
در این میان علی‌رغم تمام موانع عدیده‌ای که در ارتباط با احیای زاینده‌رود از الگوی کشت نامناسب گرفته تا استقرار صنایع آب‌بر و انتقال آب به شهرهای یزد و کاشان و گسترش سطوح کشاورزی در بالادست وجود دارد، یک موضوع اساسی و قانونی همواره فکر و ذهن دولت‌مردان بخش آب کشور را مشغول کرده و آن بذل و بخشش حق‌آبه قانونی حق‌آبه‌داران موسوم به "طومار شیخ بهایی" بوده که طی سالیان گذشته برای مصارف بخش‌های شرب، صنعت و کشاورزی دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری تخصیص داده شده لذا قریب به دو دهه است که آب کشاورزی برای کشاورزان شرق اصفهان جاری نشده که این نیز باعث خسارت عمده‌ای به این قشر زحمتکش شده است.
موضوع حق‌آبه کشاورزان شرق و غرب اصفهان از این قرار است که آبیاری اراضی آبخور زاینده‌رود منطبق بر یک نظام‌نامه دقیق بوده به‌طوری که سابقه تاریخی آن به بیش از 11 قرن پیش بر می‌گردد؛ آخرین نسخه‌ای که از تقسیم‌نامه آب زاینده‌رود موجود بوده معروف به طومار شیخ بهایی است.
در این طومار، آب زاینده رود به 33 سهم اصلی و 275 سهم کوچکتر تقسیم شده و به دنبال آن در بین جوی‌ها یا مادی‌های هر منطقه و مزارع و روستاهای اصفهان به‌طور عادلانه آب زاینده‌رود تقسیم شده است.
نظام تقسیم آب زاینده‌رود در طومار شیخ بهایی از چنان استحکامی برخوردار بوده که بعد از بهره‌برداری از تونل کوهرنگ 1، نظام بهره‌برداری از آب آن را نیز بر اساس طومار مذکور و همان 33 سهم اصلی تنظیم کرده است و هیئت وزیران در همان سال طی مصوبه‌ای این نظام بهره‌برداری را ابلاغ می‌کند.
شایان ذکر است که طبق ماده 4 آن مصوبه بابت آب الحاقی تونل کوهرنگ 1 نمایندگان هر یک از سهام 33 گانه مبلغ 250 هزار ریال به بنگاه مستقل آبیاری در سال 1333 پرداخت کرده و به این ترتیب حق مالکیت خود را از آب انتقال یافته از تونل کوهرنگ 1 به سرشاخه های زاینده رود تثبیت می‌کنند.
توزیع عادلانه آب در تاریخ 1361/12/16 در مجلس شورای اسلامی تصویب شده و برای اجرا به وزارت نیرو ابلاغ شده است؛ بر اساس تبصره 1 ماده 18 این قانون حقابه عبارت از حق مصرف آبی است که با توجه به اسناد مالکیت قبل از تصویب این قانون برای ملک تعیین شده باشد؛ براساس این قانون، حقابه‌بران طوماری و سهم‌آبه‌بران حوزه آبریز زاینده‌رود تا زمان تصویب قانون یعنی سال 1361 معادل 1074 میلیون متر مکعب برآورد شده که وزارت نیرو به عنوان متولی تامین و توزیع آب کشور موظف بوده این مقدار آب را برای کشاورزان در سال تامین کند اما متاسفانه موارد متعددی باعث شده که حجم آب مورد نظر به کشاورزان مالک حق‌آبه‌های قانونی تحویل داده نشود.
یکی از مهمترین دلایل این امر، اختصاص آب جاری در رودخانه زاینده‌رود به مواردی چون شرب شهرهای اصفهان، یزد، کاشان و صدها شهر و روستای دیگر و ده‌ها صنایع آب‌بر مانند کارخانه فولاد مبارکه و کارخانه ذوب آهن بوده که نتیجه آن این شده است که طی سال‌های اخیر تقریبا آب جاری رودخانه زاینده‌رود قطع شده است لذا کشاورزان غرب و شرق اصفهان از این نعمت بی‌نصیب مانده‌اند. در این خصوص ماده 44 قانون توزیع عادلانه آب به صراحت بیان می‌کند که چنانچه در اثر طرح‌های عمرانی، صنعتی و توسعه کشاورزی، منابع آب متعلق به حق آبه‌بران نقصان یافته یا خشک شده است، خسارت وارده باید جبران شود.
در این خصوص مکرراً قسمتی از خسارت‌های وارده در سال‌های اخیر از طرف دولت به کشاورزان جبران شده اما این به‌عنوان یک مسکن موقتی محسوب شده و در نهایت وزارت نیرو باید تعیین تکلیف کند که با توجه به وضعیت کاهش آبدهی رودخانه زاینده‌رود از جهت اثرات تغییر اقلیم از یک طرف و مصارف تخصیص داده شده در دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری از طرف دیگر بالاخره چه برخوردی با ادعای به‌حق کشاورزان اصفهانی خواهد داشت و به این ترتیب وزارت نیرو در برابر این آزمون بزرگ حقوقی و فنی که در تاریخ ایران بی‌سابقه است، چگونه پاسخگو خواهد بود؟
"محسن موسوی خونساری" فعال حوزه آب و محیط زیست
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
کلمات کلیدی : میرنیوز اخبار خشکسالی | خشکسالی کشاورزی وزارت نیرو
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار اجتماعی
چیستی و محتوای قانون حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب
عامل مسلح نفوذی به کلانتری بمپور به هلاکت رسید
انسداد آزادراه منجیل - رودبار تا ۳۰ آذر
مسدودیت آزادراه منجیل - رودبار تا ۳۰ آذر
معلمان ایرانی خطاب به اندیشمند آمریکایی: خود را از ننگ حامیان نسل‌کشی در غزه برهانید
معمان ایرانی خطاب به اندیشمند آمریکایی: خود را از ننگ حامیان نسل‌کشی در غزه برهانید
کشف ۸۰ میلیاردی لوازم آشپزخانه قاچاق در جنوب تهران
۷ هزار تخت جهت ساماندهی معتادان متجاهر به بهره برداری رسید
تخریب ۴ هزار و ۶۰۰ منزل مسکونی لبنان توسط اسرائیل
لزوم شکل گیری چرخه پیشگیری و درمان معتادان متجاهر
زورگیران پارک‌وی در سه استان دستگیر شدند
۳۵۰۰ متر مربع ساخت و ساز غیر مجاز در منطقه ۱۹ رفع خلاف شد
۱۱ مجروح در پی تصادف زنجیره ای ۵۳ وسیله نقلیه در کره جنوبی
کودکان مناطق کمتر برخوردار امکان تحصیل در دوره پیش دبستانی را ندارند
گلریزان ۴ میلیاردی یکی از پیام رسان‌ها برای کمک به محور مقاومت
سردار رحیمی: قاچاق کالا سهم عمده‌ای در مشکلات اقتصادی دارد
۳۰ مورد سازش در مراکز مهر خانواده از ابتدای سال
ترافیک روان در معابر بزرگراه‌های پایتخت
در حوزه مقابله با قاچاق کالا، پلیس امنیت اقتصادی محوریت دارد
چرایی ممنوعیت رانندگی موتورسیکلت‌سواران در شرایط بارندگی
دیدار بهروزآذر با معاونان زنان و خانواده ۵ دوره قبلی ریاست جمهوری
ترافیک سنگین و پر حجم شبانه در معابر و بزرگراه‌های پایتخت
افتتاح ۳۰ هزار واحد مسکونی شهری در بافت‌های فرسوده تهران
تاکنون بیش از ٢٥٠٠ تن اقلام زیستی برای مردم مظلوم لبنان ارسال شد
تحقق ۸۶ درصدی بودجه در ۶ ماهه نخست سال
۸ آذر به‌عنوان روز کشتار نوزادان غزه توسط رژیم صهیونیستی ثبت جهانی شود
اعظم کریمی سرپرست اداره کل طرح های ملی وفراگیر جوانان شد
تفاوت مدت قرارداد و مدت تعهد چیست؟
واژگونی اتوبوس در محور نجف آباد به تیران ۱۲ مصدوم و دو کشته برجای گذاشت
هم افزایی نهادها برای حل چالش‌های مدیریت بحران تهران ضروری است
