میرنیوز
شرط عجیب قراردادهای خارجی: تحقیق کاتالیستی ممنوع!
2019-12-28T00:09:48+03:30
مجله فارس پلاس؛ نعیمه جاویدی: واحد پژوهش و فناوری پتروشیمی «شازند اراک» همان جایی است که همت و غیرت ایرانی، درهایی که بیگانه به بهانه تحریم به روی بیماران رنجور انسولینی کشور بست و آن ها را برای تامین سرنگ مخصوص تزریق انسولین، نگران کرد، باز و تحریم را پوچ و بی معنا کرد. استفاده از تخصص جوانان ایرانی، فخر و مباهات این انحصارشکنی را بیشتر کرد. حالا ایران به فهرست معدود کشورهای دارنده این تکنولوژی اضافه شده و حتی آمادگی صادرکردن این محصول پزشکی پرکاربرد، دقیق و حساس را دارد. کارشناسان و پژوهشگران این واحد صنعتی موفق به تولید ماده اولیه و پایه سرنگ انسولین شده و شرکت های دیگر با استفاده از آن، سرنگ مورد نیاز بیماران را تولید می کنند در صورتی که کشورمان تا همین سال گذشته واردکننده سرنگ و مواد ساخت آن بود.
سری به چند داروخانه زده ایم تا از وضعیت استفاده این سرنگ ها باخبر شویم. همچنین بخش اصلی این مطلب به گفتگوی خبرگزاری فارس با دو عضو فعال این پژوهش اختصاص دارد.
یک روز سرنگ، یک روز انسولین
تقاطع پل حافظ و خیابان انقلاب یکی از معابر پرتردد شهر است به همین دلیل اصناف مختلفی در این راسته فعالیت می کنند. تابلو داروخانه ای همان حوالی دیده می شود. مردی بیرون می آید، کلافه. می پرسم آقا این داروخانه کارش خوب است یا کم و کسر، دارو دارد؟ بی اعتنا می گوید: «متوجه نمی شوم، مفانیک اسید انقدر فرمول پیچیده ای دارد که خودمان نمی توانیم تولیدش کنیم؟!» ناراحت است؛ «2 روز است عصب کشی کرده ام، بقیه مسکن ها با معده ام سازگار نیست. دندان درد امانم را بریده. شما می خواهی برو بپرس شاید داشته باشند.» داروخانه خلوت است. پزشک داروساز دست به کمر زده و طبقات دارو را ورانداز می کند، سلام و خوش و بشی می کنم و می پرسم: هر روز چندتا از این مشتری ها دارید؟ الان من دارو بخواهم ندارید؟ لبخند تلخی می زند و می گوید: «هربار یک دارو کمیاب می شود. بعضی داروها نمونه مشابه داخلی دارد اما بعضی از بیماران فکر می کنند تاثیر مدل خارجی را ندارد. شما چه دارویی می خواهی؟» می گویم: سرنگ انسولین و ادامه می دهم: واقعا همه اینها به تحریم مربوط است؟ حتی نبودن مفانیک اسید! می گوید: «تحریم هست اما باید به کار شرکت های پخش دارو نظارت بیشتری شود.» می پرسم: یعنی سرنگ تزریق انسولین هم ندارید؟ می پرسد: «کره ای یا ایرانی؟» نمونه ها را روی میز می گذارد. نمونه ایرانی شفاف و منعطف تر به نظر می رسد با سوزنی باریک. قیمت مقبول تری هم دارد اما خودم را مردد نشان می دهم و می گویم: «کره ای را می برم، می ترسم ایرانی اش خوب نباشد.» کارشناس داروخانه می گوید: «میل شماست اما مشتری ها از نمونه ایرانی خیلی راضی بودند.» انسولین هم می خواهم. نسخه می خواهد و اصرار فایده ندارد. می گوید: «انسولین کم توزیع می شود، بدون نسخه نمی شود.»
برو نسخه بیاور!
راهی میدان انقلاب می شوم. داروخانه دور میدان رانشانه می گیرم. بانوی جوانی پشت پیشخوان نشسته. می گویم: «انسولین می خواستم.» می خواهد نسخه ام را ببیند و من ندارم. می گوید: «خانم نمی شود.» اصرار می کنم اما فایده ندارد: «روز عادی اش بدون نسخه نمی دادیم، حالا که برای خودمان هم درست نمی آید بدون نسخه بدهم؟ اذیت نکن خانم، برو نسخه بیاور.» اصرار می کنم اما فایده ندارد. زن جوانی گوشه چادرم را می کشد: «با نسخه و تعداد کم می دهند. چند روزی می شود، انسولین کم است. می گویند شرکت توزیع کننده باید پخش کند. من هم با نسخه برای مادرم گرفتم اما یک داروخانه دیگر می گفت، انسولین همراه بقیه داروها در گمرک مانده و منتظر ترخیص است. آدم می ماند هر کس یک چیز می گوید.»
پیرمردی در حال خرید اسپری مخصوص بیماران آسمیک است و می گوید: «دو ماه پیش سرنگ انسولین نبود امروز خودش. شانس آورده ام از قبل داریم چند تا. خسته شدیم هر روز یک دارو غیب می شود. خانمم دیابت دارد و رعایت هم نمی کند بدبختانه.» می گویم: «سرنگ تزریق انسولین ایرانی تولید شده» چشمش برق می زند و می پرسد: «یعنی خوبه، کیفیت داره؟»
دوربین مخفیه؟!
در داروخانه میدان آذری، قزوین و خیابان جمهوری هم وضع مشابهی هست. کافی است چند دقیقه ای قفسه ها را نگاه کنم تا یک بیمار دیابتی پیدا شود. مرد جوانی نسخه انسولین روی پیشخوان داروخانه میدان آذری گذاشته و دکتر می گوید: «نمی توانم این تعداد بدهم، چانه نزن آقا!» سری به نشانه ناراحتی تکان می دهد و می گوید: «سرنگ ایرانی بدهید، فقط.» جالب است، نمونه داخلی مدت کمی است به بازار آمده اما مشتری های خودش را دارد. می گویم: «خارجی ببرید آقا، مطمئن تر است.» می خواهم محک بزنم و می گوید: «نه ایرانی اش بهتر است. انعطاف خوبی دارد و دارد و آرام تزریق می شود. قبلا خارجی می خریدم یک مدت کم شد توی بازار و گران. ایرانی خریدم و دیدم خوب است. جنس ایرانی خوب باشد چرا نخریم؟!»
ماجرای ساخت سرنگ توسط پژوهشگران ایرانی را برایش توضیح می دهم، می خندد و اطراف را نگاه می کند: «دوربین مخفیه خانم؟!» خودش را «وحدانی» معرفی می کند و می گوید: «7 سال است انسولین مصرف می کنم. تغذیه خوبی نداشتم و شغل پر از استرس داشتم. بلد هم نبودم خودخوری نکنم و نتیجه اش شد این. کاش هم داروی باکیفیت ایرانی داشته باشیم هم یاد بگیریم درست زندگی کنیم. بیمار نباشی، اصلا دارو می خواهی چه کار؟»
فقط تحریم نیست!
پرس و جوی میدانی از چند داروخانه داشته ام، شاید بتوان به یک جمع بندی جمع و جور رسید. مسائل موثر در نابسامانی بازار دارو که انسولین هم شامل آن می شود، ظاهرا به 3 عامل بستگی دارد. ترخیص نشدن به موقع دارو از گمرک، نیاز به نظارت بیشتر بر عملکرد و نحوه توزیع دارو توسط شرکت های پخش دارو همچنین مسائل مربوط به تحریم. برخی کارشناسان داروسازی اما نقش دو عامل اول را به اندازه عامل سوم یعنی تحریم موثر می دانند و معتقدند اگر نظارت و نظم در توزیع همچنین اولویت بندی داروها بنابه شرایط روز تقویت شود و پژوهش برای بومی سازی داروها حمایت بیشتری شوند، بازار دارو دور از التهاب خواهد ماند. اگرچه قوانین بین المللی، تحریم دارو را ممنوع می داند اما منع مبادله ارزی و مبادلات مالی روی خرید دارو هم اثر مستقیم دارد و نگرانی شرکت های داروساز از تهدیدات آمریکا قدرت این قوانین را مثل نوشته ای روی باد می کنند.
پژوهشگران چه سهمی دارند؟
کارشناسان پتروشیمی شازند اراک اما معتقدند، کشوری که نخبه هسته ای و علمی دارد، بدون شک در تولید دارو هم می تواند برگ برنده داشته باشد و تهدید تحریم را به خودکفایی و توانمندی تبدیل کند. صحبتی که خودشان هم برای تحقق آن قدم برداشته اند تا به گفته خودشان بتوانند در این شرایط اقتصادی به کشور ادای دین کنند. جمله مشترک و جالبی دارند: «این موفقیت ها آغاز راه ماست. سهم ما برای خودکفایی و اقتدار کشور بیش از این است و پای کار هستیم.»
دکتر داود سودبر؛ رئیس پژوهش های پلیمری پتروشیمی شازند اراک
دکتر داود سودبر دکترای شیمی پلیمر دارد و دعوتنامه های همکاری از کشورهای مختلف داشته اما مهمترین دلیل نرفتن و ماندن در ایران برای او همین است: «کجا بروم بهتر از ایران؟ اینجا خانه من است. رگ و ریشه من.» دکتر سودبر رئیس واحد پژوهش های پلیمری پتروشیمی شازند اراک است. از ماجرای ساخت این سرنگ ایرانی می گوید: «قبل از تحریم متوجه شدیم گرید سرنگ انسولین از کشور کره جنوبی، سالانه حدود 3 هزار تن وارد کشور می شود. به این نتیجه رسیدیم به دلیل مسائل تحریم و مشکلات اعتبار پولی و ارزی خوب است روی این ماده کار کنیم. آن زمان تحریم ها هنوز به شدت امروز نبود. متوجه شدیم که روزانه 2و نیم میلیون عدد سرنگ انسولین در کشور مصرف می‌شود با توجه به حیاتی بودن این موضوع روی آن کار کردیم. با تعیین ساختار نمونه مواد سرنگ خارجی، فعالیت ها در واحد صنعتی شازند اراک شروع شد. تولید پس از مدتی موفقیت آمیز بود. بعدها با توجه به شدت تحریم ها، پیشنهاد بومی سازی تولید سرنگ انسولین از وزارت بهداشت و درمان به ما ارائه شد. اما ما کار را قبل از آن شروع کرده بودیم و این، تبدیل تهدید دشمن به فرصت ملی بود.»
شرط عجیب و غریب
برای ایران جایگاه والا و بالاتری در جهان می بیند: «کشور ما ظرفیت‌های عظیمی دارد. نیروهای جوان و باانگیزه و نخبه کم ندارد. با مدیریت صحیح می توان در این شرایط به این ظرفیت ها اولویت داد تا نه تنها کشور را از ضعف اقتصادی و تحریم رها کرد بلکه آن را به یکی از پیشرفته ترین کشورهای جهان تبدیل کرد.»
از تحریم فکر و تحقیق می گوید و خودخواهی شرکت های فنی خارجی که برای فروش خدماتشان به ایران، قید و بندهای عجیب و غریب درقراردادهایشان داشتند: «کاتالیست ها ظاهر ساده ای دارند اما جالب است بدانید تولید آنها در انحصار کشورهای پیشرفته دنیا است. کشورهایی که هنگام قرارداد بستن با ما، یکی از مفادشان این بود که طرف ایرانی حق ندارد درباره کاتالیست تحقیق کند! متاسفانه حتی حق فکر کردن را می خواستند از ما بگیرند اما دانش و غیرت ایرانی زیر بار این حرف ها نمی رود. با توجه به شرایط تحریم موفق شدیم یک نمونه کاتالیست «یک بوتن» طراحی کنیم. این کاتالیست برای واحدهای صنعتی به عنوان ماده حیاتی تولید پلی اتیلن های خطی به شمار می رود که می توان برای تولید قطعات متنوع پلاستیکی از آن استفاده کرد. همچنین توانستیم با همکاری واحد پژوهش و فناوری شرکت نفت، کاتالیست p100 هم تهیه کنیم.»
انحصار را شکستیم
به نتیجه رسیدن مسائل علمی و فناوری به دو موضوع مهم نیاز دارد. این را سودبر می گوید: «اعتماد به نیروی خلاق جوان و صبر و شکیبایی. بالاخره کشورهای پیشرفته و صاحب نظر سال های سال کار کرده اند تا به اینجا رسیده‌اند و از روز اول اینی نبودند که حالا هستند. خوشبختانه گرید سرنگ انسولین، کاتالیست p100 یا یک بوتنی که تولید کرده‌ایم استانداردهای ایمنی و کیفیت را کامل رعایت کرده اند. بازار صادق ترین منتقد است؛ وقتی مشتری های ما سفارش مجدد می‌دهند یعنی کیفیت قابل قبول است.»
از تجربه شیرین شکست یک انحصار علمی می گوید: «تا جایی که اطلاع دارم، کشور کره جنوبی، آلمان و کشورهای اسکاندیناوی در زمینه تولید این سرنگ فعالیت می کنند. نمونه سرنگ داخلی انعطاف پذیری بهتری نسبت به نمونه مشابه کره‌ای دارد. برای تولید ماده اولیه این سرنگ، هفته ها پیش آمد که شب ها در پتروشیمی ماندیم و خانواده ما هم همراهی کردند تا سهمی در رفع این نیاز حیاتی بیماران کشور داشته باشیم. همین موضوع ما را به کار دلگرم می کرد.»
این جنگ شدیدتر است
از شب بیداری و تحمل رنج های پژوهش، آزمون و خطاهای علمی که می گوید، می پرسم: «با این حساب به شما بگویم رزمنده؟» لبخند می زند و پاسخ می دهد: «ما در یک جنگ اقتصادی تمام عیار هستیم. درست است که جنگ فیزیکی نداریم اما شرایط اقتصادی کشور به مراتب بدتر از دوران جنگ هشت ساله است. آن زمان نفت و دارو تحریم نبود حالا اما هست. به همین دلیل تاکید می‌کنم اگر مدیریت صحیح وجود داشته باشد، تمام ظرفیت‌های موجود را بسیج می کند تا از این جنگ اقتصادی با بهترین نتیجه بیرون بیاییم.»
سرنگ هم فوت کوزه گری دارد
از یک خاطره تلخ و شیرین می گوید: «یکی از خاطره ها برمی گردد به زمانی که نمونه مواد اولیه سرنگ انسولین به دست آمده را به شرکت ساخت سرنگ ارسال کردیم. متاسفانه خروجی موفق نبود؛ حاصل شب ها و روزها تحقیق و آزمایش. احساس کردیم خستگی در تن ما ماند. حال بسیار بدی بود. به این فکر کردیم که باید یکی از افزودنی های مواداولیه را افزایش دهیم. خوشبختانه فوت کوزه گری همان بود. وقتی سرنگ انسولین با این نمونه جدید، بدون مشکل تولید شد شادی و شعف عجیبی داشتیم. ادیسون هزار لامپ ساخت تا بالاخره آخری روشن شد. واقعاً این جمله را قبول دارم که در ناامیدی بسی امید است. احساس غرور می کردم. به نظرم بزرگترین خوشحالی در این وانفسا خوشحالی هایی از این دست است. ما در این جهان یک مهمان بیشتر نیستیم؛ یک رهگذر. پس چه بهتر وجود موثر و مثبت داشته باشیم.»
پیشنهادی برای جذب نیروهای جوان به مسئولان دارد: «بوروکراسی های غیر موثر اداری را کم و نظارت های کیفی را بیشتر کنیم، مدیریت منسجم می شود. به جوانان نخبه، شرایط کار و ایده پردازی بدهیم تا بتواننداحساس مفید بودن کنند. داشتن شغل برای تامین معاش جزو نیازهای اولیه جوانان در هر جامعه ای است.»
مهندس احمد علیرضایی؛ رئیس واحد پروپیلن پتروشیمی شازند اراک
مهندس علیرضایی رئیس واحد پروپیلن پتروشیمی شازند اراک، از یک ماجرای ساده که به خودکفایی ملی ختم شد، صحبت می کند. یک سئوال و جواب در عالم همکاری دو شرکت، کنجکاوی و اصراری که ایران را به دانش تولید سرنگ تزریق انسولین رساند. ماجرایی حاکی از این که شاید بسیاری دیگر از مواد و محصولات وارداتی کشور را بتوان در همین کشور تولید و صرفه جویی ارزی کرد.
یک گونی ساده؛ پیشرفت بزرگ
بی اطلاعی واحدهای تولیدی از کار هم فقط یک بی اطلاعی ساده نیست. آن هم در این شرایط اقتصادی، بلکه هزینه دارد. مواد و محصولاتی را از خارج می خریم که حتی یک بار هم امتحان نکرده ایم که آیا می توانیم آن را داخل کشور تولید کرد یا نه؛ «یک بار برای بازدید به یکی از شرکت‌های سرنگ سازی رفته بودیم که همکار و مشتری قدیمی پتروشیمی است. یک گونی مواد در گوشه‌ای از انبارشان بود. به آنها گفتم این کیسه چیست؟ رئیس آن مجموعه با خنده ای محترمانه و دوستانه گفت: «کاری به شما ندارد. این ها را از خارج وارد می کنیم.» با اصرار گفتم: یعنی ما نمی توانیم تولید کنیم؟ حالا که اینطور شد یک نمونه 20 کیلوگرمی می‌بریم تا مهندسی معکوس انجام دهیم. پیش از این، سرنگ های انسولین ایران توسط هیوسانگ کره جنوبی و سابیک عربستان تامین می شد.
اطلاعات روی کیسه مواد را بررسی کردیم. پس از امتحان دستور حک شده متوجه شدیم اطلاعات را اشتباه نوشته اند تا مشتری به اشتباه بیفتد و نتواند کپی کند. متوجه شدیم باید تمام آن اطلاعات را کنار بگذاریم و کار را خودمان انجام دهیم. این کار از تیم پژوهش یک سال زمان گرفت اما خوشبختانه نمونه خوبی تولید شدکه به شرکت «آواپزشک»؛ شرکت سازنده سرنگ تحویل دادیم. همان شرکتی که نمونه مواد برای مهندسی معکوس را از آن ها گرفتیم.»
قیمت کمتر؛ کیفیت بالاتر
«متاسفانه ارتباطات مثبت و سازنده کاری در ایران ضعیف است. مثلاً ارتباط کارخانه‌ها با دانشگاه کم است.» این جملات را رئیس واحد پروپیلن پتروشیمی شازند اراک می گوید: «بسیاری از محصولات وارد کشور می‌شود در حالی که داخل کشور امکان تولید آن وجود دارد. حالا خوشحالم یک سال زمانی که برای انجام این کار صرف کردیم کشور ما را به یک عمر خودکفایی رساند. این پتروشیمی سالهاست که در زمینه تولید سرنگ و سرم فعالیت می کند اماساخت سرنگ انسولین، تخصصی و حساس تر است. درجه‌بندی آن اهمیت دارد؛ انسولین باید آرام آرام تزریق شود و بیماران دیابت مستعد زخم بسترند. معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت برای ارائه استانداردهای انجام این کار کوتاه نمی آید که بسیار هم دقت خوب و قابل احترامی است. قیمت سرنگ های چینی یک سوم سرنگ های ایرانی است اما اصلاً کیفیت لازم را ندارند.»
از اربعین جا نماندیم
متاسفانه آمار دیابت در کشور رو به افزایش است و علیرضایی می گوید: «علاوه بر تلاش برای ایجاد تکنولوژی و فناوری های بهداشتی باید به سبک زندگی هم توجه شود. تفاوت ما با سال گذشته در این است که حالا دانش فنی تولید محصول را داریم شاید در مراحل اولیه سود چندانی نداشته باشیم اما به مرحله تجاری سازی و بازاریابی هم فکر کرده‌ایم. وقتی مشتری از کیفیت سرنگ تولید شده راضی باشد، هزینه ها بر می گردد.گام ما رو به جلوست. وقتی کشور به تکنولوژی تهیه مواد اولیه دست پیدا کرده می‌تواند محصول را با قیمت پایین، کیفیت مطلوب و تازه به تازه به مشتری عرضه کند. خریدار هم نگران این نیست که اگر خرید نکند ممکن است این کالا در بازار کمیاب شود. بنابراین هم مزیت اقتصادی دارد هم آرامش بیماران را تقویت می کند.»
از سهم معنوی پتروشیمی شازند اراک می گوید: «ایام اربعین توانستیم بازار داخل را تامین کنیم. سرنگ به موکب ها و مراکز بهداشتی و درمانی عراق بفرستیم. در طول انجام کارهای این پروژه معمولا تا دیروقت در مجتمع شازند اراک بودم اما بارها پیش آمد که با ما تماس گرفتند و گفتند مشکلی پیش آمده و خودمان را به کارخانه رساندیم. ما یک گروه بودیم و هدف مشترک داشتیم تا بتوانیم به بیماران کشور و وضعیت بهداشت و درمان کمک کنیم برای همین سختی بی معنا بود.»
غربت، افتخار ندارد
یک پسر نوجوان دارد. نوجوانی که میلی به مهاجرت ندارد: «وقتی متوجه شد این کار را انجام داده ایم به او گفتم در این کشور برای کسی که دانش داشته باشد و دلسوز بی ادعا باشد، کار هست. می توان هم باسواد بود هم سود اقتصادی کسب کرد و هم اخلاق را رعایت. بارها به کشورهای دیگر سفر کرده ام اما ریشه من ایران است. هیچ جا مثل کشور خود آدم نمی شود. هزینه ۱۸ سال تحصیل من را کشورم پرداخته، درست نیست به کشور دیگر بروم و برای دیگران کار کنم. در کشور خودم اگر کارگر هم باشم کارفرما به حساب می آیم اما در کشور دیگر چنین حسی وجود ندارد. انجام این کار در یک کشور دیگر بدون شک برای من افتخار محسوب نمی شد. خودکفا شدن ایران افتخار دارد نه اغیار.»
به مجموعه جالبی که در اتاقش دارد، اشاره می کند: «چند نمونه از سرنگ های تولید شده توسط شرکت تولیدکننده سرنگ از مواد پتروشیمی شازند را در اتاقم قرار داده ام. آن ها را می بینم و احساس افتخار می کنم. می‌خواهم به مسئولان بگویم: ما ثابت کردیم که می توانیم. کارهای بیشتری را به ما بسپارید. به ما اعتماد کنید.»
/انتهای پیام
منبع : خبرگزاری فارس
کلمات کلیدی : میرنیوز کره جنوبی تحریم انسولین سودور دکترای
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار اجتماعی
موحدی: باید ساختارها و قالب‌های سنتی را بشکنیم
اختصاص ۲.۲ همت برای تکمیل پروژه‌های آموزشی سیستان و بلوچستان
وعده صادق ۳ در راه است/ دوره نوجوانی بهار معنویت است
جزییات واژگونی اتوبوس در محور زاهدان از زبان پلیس راه
صدور حکم بازداشت نتانیاهو پیروزی حامیان فلسطین است
صدور حکم دیوان کیفری بین‌المللی علیه نتانیاهو و گالانت پیروزی است
همکاری اسکاپ و ایران برای توانمندسازی زنان و مقابله با ریزگردها
افتتاح یاورشهر ۱۲ ویژه مردان معتاد جوان در تهران
نجات ۴ سرنشین محبوس در پی واژگونی اتوبوس
استقبال شهروندان از مرحله ثبت ایده «من شهردارم»
استقبال شهروندان از مرحله ثبت ایده «من شهردارم»
بازگشایی آزادراه تهران _ شمال و محور چالوس
زمان‌بندی آزمون سراسری ۱۴۰۴ اعلام شد
اجرای ۴۱۱ طرح بدون مجوز محیط زیست در کشور
اژه‌ای درگذشت حجت‌الاسلام‌والمسلمین شوشتری را تسلیت گفت
اژه‌ای در پیامی درگذشت حجت‌الاسلام‌والمسلمین شوشتری را تسلیت گفت
باندِ گروگان‌گیر در تهران متلاشی شد؛ رهاییِ گروگان
آموزش مهارت‌های فنی در کنار مهارت‌های امنیتی به نیروهای مسلح
صالحی امیری: ایران برای مرمت آثار تاریخی آذربایجان آمادگی دارد
میدری: با فرهنگ بسیجی می‌توان بسیاری از مسائل را در کشور حل کرد
پیشگیری از ساخت و ساز غیرقانونی در حریم تهران
با فرهنگ بسیجی می‌توانیم بسیاری از مسائل را در کشور حل کنیم
حجت الاسلام قمی: مفهوم مقاومت عجین شده با حرکت و امید است
پیشگیری از ساخت و ساز غیرقانونی در حریم شمال‌غرب
مفهوم مقاومت عجین شده با حرکت و امید است
نشست شهردار تهران و کرمان پیرامون سالگرد حاج قاسم سلیمانی
دست‌ها را که از روی گوش بردارید صدای مظلومیت را می‌شنوید
کاهش زباله گردی و حذف پسماند خشک از مخازن زباله با طرح نوماند
دلیل واژگونی اتوبوس کارگران معدن سونگون اعلام شد
خوشبختی همیشه آن چیزی نیست که در ذهن ما می‌گذرد
