میرنیوز
"نگاه راهبردی و استراتژیک" به مسئله بحران جمعیت کشورمان وجود ندارد
2020-08-05T10:11:02+04:30
دکتر اسماعیل کوتیانی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی تسنیم درباره تقدم و تاخیر مقوله اقتصاد و فرهنگ بر روی تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری اظهار کرد: در ساختار فرهنگی مقوله جمعیت، مباحثی از جمله شهرنشینی، افزایش سن ازدواج، تغییر ساختار خانواده و تحصیلات مؤثرند.
وی ادامه داد: تحصیلات یک امر فرهنگی است و چون یک گستره زمانی را دربر می‌گیرد، سن ازدواج را افزایش می‌دهد؛ اگر فردی بخواهد در 18 سالگی وارد دانشگاه شود و ادامه تحصیل دهد، در حدود سن 27 سالگی تحصیلاتش به پایان می‌رسد! این یعنی تأخیر در سن ازدواج؛ از طرفی موضوع محتوایی تحصیلات را داریم، افرادی که تحصیلاتشان بالا می‌رود، افق‌های ذهنی‌شان نیز تغییر می‌کند، از این جهت که مثلا کیفیت فرزندان به کمیت آنها ترجیح داده می‌شود.
این جامعه‌شناس در اشاره به دیگر فاکتورهای فرهنگی موثر بر "فرزندآوری" تصریح کرد: مباحث دیگری در مقوله فرهنگ وجود دارد که از آن به عنوان مباحث خُرد فرهنگی یاد می‌شود؛ این مباحث، از مباحث ساختاری مهم‌ترند؛ موضوع ارزش‌ها و نگرش‌ها از این جمله است؛ نگرش مردم به اصل ازواج تغییر کرده است، در گذشته میزان ازدواج‌ها بیشتر بود پس به طور طبیعی نرخ باروری هم بالا می‌رفت در حالی که امروزه بر عکس است؛ بحث بعدی تغییر نگرش در رابطه با طلاق است، در گذشته زوج‌ها به سختی طلاق می‌گرفتند در صورتی که در حال حاضر، طلاق نیز به شدت افزایش پیدا کرده است.
وی افزود: مسئله بعدی، تغییر نگرش درباره ارزش فرزند است؛ متاسفانه در حال حاضر ارزش فرزندآوری در میان خانواده‌ها کاهش پیدا کرده است؛ در گذشته به این خاطر که فرزند، کارکردهای اقتصادی و امنیتی داشت، برای خانواده اهمیت ایجاد می‌کرد زیرا حاکمیت‌های مرکزی قدرتمند نبودند، در این رابطه، پسرها ارجحیت داشتند؛ افزایش هزینه‌های فرزندآوری نیز مسئله دیگر است؛ مردم فکر می‌کنند که اگر فرزندآوری کنند، توان تأمین هزینه‌های آنها ر انخواهند داشت در نتیجه این تصور نادرست به وجود آمده که فرزندآوری نسبت به میزان هزینه‌های آن نمی‌ارزد!
کوتیانی گفت: ترجیح جنسیتی نیز مقوله دیگری است؛ به این معنی که فرزند پسر در گذشته از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و امنیتی ترجیح داشت، در حالی که این موضوع در حال حاضر مطرح نیست و در بحث جنسیت خواست برابر وجود دارد؛ در نتیجه زوجین نهایتاً به یک پسر و یک دختر اکتفا می‌کنند؛ به نظر من موضوع "فرزندآوری" بیش از آنکه ماهیتی اقتصادی داشته باشد، امری فرهنگی است به این معنی که عوامل فرهنگی، تأثیر بیشتری بر روی آن دارد؛ اهمیت فرهنگ در این زمینه مهم‌تر از اقتصاد است؛ در میان مباحث فرهنگی نیز تغییر نگرش از دیگر موارد، مهم‌تر است.
نویسنده کتاب "بحران خاموش" در اشاره به نقش مدرنیته بر کاهش جمعیت خاطرنشان کرد: مدرن شدن جامعه بر روی همه ساختارهای اجتماعی تأثیر گذاشته است؛ نهادی همچون خانواده، آموزش و پرورش و رسانه‌ها از این تأثیر مستثنی نیستند؛ در واقع مدرنیته از طریق تغییراتی که در خانواده ایجاد کرده، مسئله باروری را دستخوش تغییر قرار داده است؛ همه نهادها بر روی هم تأثیر و همپوشانی دارند اما اگر بخواهیم از جهت تاثیرگذاری از نهاد خاصی نام ببریم، می‌توان رسانه‌های جمعی به‌ویژه رسانه ملی را در این رابطه اثرگذارتر معرفی کرد.
وی با تاکید بر نقش صداوسیما در بحث فرهنگ‌سازی ادامه داد:زیرا برای مثال در آموزش و پرورش محدودیت‌‌هایی وجود دارد، به این دلیل که محتوای نوشتاری و مکتوب نسبت به محتوای سمعی و بصری تأثیر کمتری دارد؛ فیلم‌ها و انیمیشن‌ها در این زمینه بسیار مؤثرند؛ در گذشته و در زمان اجرای قانون تنظیم خانواده، شعار "فرزند کمتر زندگی بهتر" مطرح می‌شد و رسانه تلویزیون به جهت گستردگی و عمق اثری که دارد آن را تبلیغ و ترویج می‌کرد اما در سال 91 وقتی مقام معظم رهبری مطرح کردند که گفتمان کاهش جمعیت باید تغییر کند، صداوسیما به اندازه‌ای که باید همپای تغییر گفتمان حرکت نکرد.
کوتیانی متذکر شد: بعد از توصیه‌ها و تذکرهای مقام معظم رهبری، کسانی که دلسوز بودند مباحث مربوطه را تشریح کردند؛ اما فعالان جمعیتی دست تنها هستند و هر چه تلاش می‌کنند صدایشان به جایی نمی‌رسد، در حالی که صدا و سیما قادر است به راحتی این گفتمان را در قالب آثار نمایشی مختلف تبیین و ترویج کند؛ از این نظر عملکرد صدا و سیما در حوزه جمعیت راضی‌کننده نیست و حرکتی لاک‌پشتی دارد.
این پژوهشگر و فعال جمعیتی در اشاره به دیگر عوامل موثر بر افزایش فرزندآوری اضافه کرد: علاوه بر این مسائل، ساختارهای پشتیبان نیز در بحث جمعیت اثر دارند؛ این ساختارها برای اثرگذاری باید ماهیتی حقوقی و قضایی داشته باشند؛ بیمه‌ها، مشوق‌های فرزندآوری و... از این دسته‌اند؛ قوه مجریه و مقننه باید قوانینی را تدوین کنند که پشتیبان فرزندآوری باشد؛ این اتفاق نیفتاده و ما هنوز در این زمینه خلاء قانونی داریم! اگر در زمینه‌‌ای قانونی هم تصویب شده با مشکل عدم اجرای آن مواجهیم! متاسفانه در حال حاضر در کشور به مسئله جمعیت "نگاه راهبردی و استراتژیک" نداریم و جمعیت تاکنون وابسته به تاکتیک دولت‌ها بوده است؛ در نتیجه شاهد بودیم که یک دولت به جمع‌آوری قوانین پرداخته و دولت دیگر آن را نادیده گرفته است در حالی که هر دولت باید راهبردی عمل کند.
وی افزود:سیاست‌هایی که حضرت آقا به آن اشاره کردند، بسیار راهبردی است و دولت و مجلس نیز باید با نگاه راهبردی در این زمینه برنامه‌ریزی کنند، به‌گونه‌ای که هر دولتی که سرکار آمد مجبور به اعمال آنها باشد؛ در این رابطه دولت‌های نهم و دهم قائل به حل مسئله جمعیت بودند اما دولت‌های یازدهم و دوازدهم به آن بی‌توجه بودند؛ حتی مشاوران این دو دولت به افزایش جمعیت اعتقاد نداشته‌اند!
کوتیانی تصریح کرد: برای راهبردی شدن موضوع جمعیت باید قبل از هر چیز نخبگان جامعه در این زمینه احساس ضرورت کنند؛ با این توضیح حتی نمایندگان مجلس که از نخبگان محسوب می‌شوند، هنوز درک درستی از بحران جمعیت کشورمان ندارند! در این زمینه به یک تغییر نگرش نخبگانی نیازمندیم؛ اگر نخبگان ما به این درک برسند که جمعیت یک مسئله راهبردی است، خود به خود ستادهای رسیدگی به این موضوع تشکیل و سیاست‌های لازم اعمال می‌شود.
نویسنده کتاب "بحران خاموش" خاطرنشان کرد: لازم است ستادها و تشکیلات مخصوصی برای موضوع جمعیت تشکیل شوند با این حال اگر این تغییر نگرش صورت نگیرد حتی تشکیل "کمیسیون ویژه جمعیت" یا ستادهای جمعیتی اثرات لازم را نخواهند داشت؛ در حال حاضر ستاد خاصی نداریم که متولی این امر باشد؛ از طرفی همه قوانین ما باید پیوست جمعیتی داشته باشند به این معنی که برای افزایش جمعیت، ظرفیت‌سازی کنند تا بتوانیم بلافاصله وارد فاز عملیاتی شویم.
منبع : خبرگزاری تسنیم
کلمات کلیدی : میرنیوز مجلس شورای اسلامی ایران صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران غربالگری مادران باردار فرزندآوری کاهش جمعیت
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار اجتماعی
پایان انحصار آمریکا در گرده‌افشانی با پهپادهای ایرانی!
ربودن دختر ۱۷ساله توسط خواستگار شرور در تهران!
ماجرای سنگ‌اندازی برای واردات واگن‌های متروی تهران چیست؟
رویه غلط سازمان محیط زیست برای توسعه "قرق‌های شکار"
ساخت پهپادهای آشیانه‌دار توسط یک شرکت دانش‌بنیان
حل مشکلات ۱۲ساله تملکات ملکی پروژه روددره فرحزاد
آغاز اجرای طرح "نور" برای برخورد با ناهنجاری‌های اجتماعی
شناسایی ۷۹ مبتلا به وبا در سال گذشته/کاهش چشمگیر آمار بیماری
طرح کالا برگ فجرانه در ایستگاه پایانی
التیام سریع‌تر زخم‌های دیابتی با کمک پانسمان نانویی
۳ میدان میوه و تره‌بار در جنوب تهران احداث می‌شود
مشکلات واگن‌های مترو با ورود رئیس‌جمهور حل می‌شود؟
تقویت دانش لازمه مدیریت سرمایه انسانی
امتحانات شبه نهایی دانش‌آموزان دهم و یازدهم از دوشنبه
ورود واگن‌های مترو امسال منتفی نیست
ثبت‌نام رسمی برای دریافت مشوق‌های سربازی از ۱۵ اردیبهشت
چند درصد از زائران حج تمتع امسال زنان هستند؟
افزایش ۳۰۰ درصدی برداشت میگو از مزارع خاکی پرورش میگو
انتقاد بهزیستی از کم‌کاری مسئولان شهری در قبال معلولان
ربودن دختر ۱۷ ساله توسط خواستگار شرور در تهران!
"زورگیران مسلح اتوبان صدر" دستگیر شدند
"برقی شدن پایتخت" فروردین پاک تهران را همیشگی می‌کند
فوت ۱۶۸ نفر در حوادث ویژه هفته گذشته/ ۱۵۹۴ مصدوم در تصادفات
احتمال تغییر زمان آغاز سال تحصیلی
استخدام ۱۰۰۰۰ معلم ورزش در سال ۱۴۰۳/ دانش‌آموزان موفق رشته‌های ورزشی بدون کنکور معلم می‌شوند
غربالگری اختلالات یادگیری دانش‌آموزان دبستانی بعد از تعطیلات عید
کشف ۳۴۲ عدد لوازم خانگی قاچاق در خیابان فدائیان اسلام
ترخیص خودروهای توقیفی به مناسبت نیمه شعبان
توصیه‌های پلیس درپی هشدار هواشناسی/ سفر غیرضروری نروید
صفر تا صد میزان افزایش عوارض ساختمانی، طرح ترافیک و پارک حاشیه‌ای در سال ۱۴۰۳
