میرنیوز
پاشنه آشیل سیاست خارجی ایران در منطقه خاورمیانه
2021-04-03T06:50:57+04:30
نصرت الله تاجیک، درگفت و گو با ایسنا در پاسخ به این سوال که به نظر وی مهمترین چالش های ایران در غرب آسیا در سال ۱۳۹۹ چه مسائلی بوده و ایران به چه میزان توانسته این چالش ها را مدیریت و یا حل کند، گفت: به نظر من مهمترین چالش سیاست خارج ایران در سال ۱۳۹۹ و همچنین در سال های اخیر که به نوعی به پاشنه آشیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به صورت عام و به صورت خاص در منطقه تبدیل شده است نوع تنظیمات روابط سیاست خارجی ایران در تعامل با همسایگان است.
مزیت های نسبی مان در منطقه را به مزیت های رقابتی در نوع تعامل با همسایگان مان در عرصه سیاست خارجی تبدیل نکرده‌ایم
سفیر پیشین ایران در اردن، با بیان اینکه ما با ۱۵ کشور همسایه هستیم ولی به نظر می رسد که سیاست چندان موفقی در چند سال گذشته در نوع تعامل با آن ها نداشته ایم، ادامه داد: ایران در همسایگی ۱۵ کشوری قرار دارد که هر کدام دارای نظام های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هستند و ما به دلایل مختلف از جمله نوع سیاست خارجی مان و برخی از مسائل داخلی از جمله نحوه تصمیم سازی، ضعف در گردش اطلاعات بین نهادهای دخیل در تصمیم گیری در عرصه خارجی و ضعف مان در انجام کارهای بین بخشی و اهداف متنوعی که هر کدام از دستگاه های دخیل در امر سیاست خارجی دنبال می کنند که بعضا این اهداف در تعارض با یکدیگر هستند نتوانسته ایم مزیت های نسبی مان را در منطقه به مزیت های رقابتی در نوع تعامل با همسایگان مان در عرصه سیاست خارجی تبدیل کنیم.
وی با بیان اینکه نوع تعامل ایران با همسایگان جنوبی اش به خاطر اینکه آن ها در منطقه ژئوپلیتیکی قرار دارند و مسائل این منطقه با مسائل جهانی پیوند می خورد، مهمتر از نوع تعامل با ۹کشور همسایه دیگر در غرب، شرق و شمال کشور است، افزود: اگر نتوانیم سیاست متوازن و بدون تنشی با شش کشور همسایه جنوبی مان در خلیج فارس داشته باشیم این موضوع به یک چالش بزرگ تبدیل می شود و در واقع پاشنه آشیل سیاست خارجی ایران درمنطقه به این بخش برمی گردد.
تاجیک با بیان اینکه متأسفانه در این مدت نتوانسته ایم چالش های موجود در نوع تعامل مان با کشورهای همسایه مان از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس را به خوبی مدیریت کنیم و یا آنها را حل کنیم، افزود: متاسفانه در این سال ها یک روابط شکوفا در زمینه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با همسایگانمان نداشته ایم و بیشتر توان سیاست خارجی کشور در چند سال اخیر معطوف به موضوع هسته ای و رو دررویی ایران و آمریکا بوده و این دو مقوله دیگر توانی برای سیاست خارجی کشور برای پرداختن و توجه به موضوعات دیگر نگذاشته اند.
چه عوامل منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در ایجاد چالش برای ایران در منطقه غرب آسیا موثر بوده‌اند؟
این دیپلمات بازنشسته کشورمان در پاسخ به این سوال که به نظر وی چه عوامل منطقه ای و فرامنطقه ای در ایجاد چالش برای ایران در منطقه غرب آسیا موثر بوده است، تصریح کرد: به نظر می رسد بیشترین نقش را عوامل درون منطقه‌ای ایفا کرده اند. البته این به این معنا نیست که تأثیر عوامل برون منطقه ای را در نظر نگیریم. آن ها نیز تأثیرگذار هستند ولی اگر یک روابط منضبط و یک الگوی رفتاری مشخص و یک سناریوی قابل تحقق در تعامل با همسایگانمان داشته باشیم به گونه ای که منافع همه کشورهای منطقه تأمین و بهم گره زده شود، در آن صورت عوامل فرامنطقه ای خیلی نمی توانند در مسائل منطقه دخیل باشند و یا وزن کمی خواهند داشت.
وی ادامه داد: وقتی در درون منطقه در عرصه ایجاد توازن خواسته ها یا اهداف، تعاملات دو یا چند جانبه و یا تحقق سیاست هایمان ضعف باشیم و تعاملات مان به گونه‌ای باشد که به حق و ناحق همسایگانمان نتوانند این سیاست ها را هضم کنند این خود باعث می شود که عوامل برون منطقه ای از وضعیت سوء استفاده کنند و نقش و قدرت بیشتری در بهم زدن توازن و تعاملات منطقه ای ایفا کنند.
سفیر پیشین ایران در اردن با بیان اینکه در دوران ترامپ شاهد بودیم که او با سوءاستفاده از وضعیتی که در منطقه وجود داشت، تلاش کرد که توازن و چهره ژئوپلیتیکی منطقه را به ضرر ایران تغییر دهد، ادامه داد: ولی در مجموع بیشترین تأثیرات به عوامل درون منطقه باز می گردد و مسائل فرامنطقه ای در درجه دوم اهمیت قرار دارد.
برخی از کشورهای مجاور، حل مشکلات ایران با دنیا را به ضرر خود می دانند
تاجیک افزود: در مورد عوامل درون منطقه ای نیز بخشی از این موضوع به نوع سیاست ها، رفتارها و تعاملات ما به عنوان یک کشور تاریخی، بزرگ، قدرتمند و تاثیر گذار باز می گردد و قسمتی از آن نیز به رفتار کشورهای مقابل ما از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس. چون در یک منطقه توسعه نیافته قرار داریم، برخی از کشورهای مجاور حل مشکلات ایران با دنیا را به ضرر خود می دانند و سعی در تخریب روابط ما با جامعه بین المللی دارند و در این چارچوب می بینیم برخی از کشورهای منطقه از جمله عربستان از توان مالی و اقتصادی خود استفاده کرده و تلاش می کند که چالش ها و مشکلاتی را بر سر راه تعاملات ما در منطقه و حتی در صحنه بین المللی ایجاد کند.
سفیر پیشین ایران در اردن در پاسخ به این سوال که آیا تغییرات اخیر در دولت در آمریکا بر کاهش یا افزایش چالش های ایران در منطقه غرب آسیا تأثیرگذار خواهد بود، اظهار کرد: ترامپ با توجه به نوع سیاست هایش در مدت حضورش در کاخ سفید تلاش کرد که یک روند تخریبی را در روابط ایران با کشورهای منطقه و کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان بوجود آورد و برخی از این کشورها نیز این امید را داشتند که سیاست های ترامپ باعث فروپاشی ایران می شود لذا هر آنچه که از دست شان بر می آمد برای فشار و تخریب ایران به کار بستند.
نباید به گونه ای عمل کنیم که بایدن به سعودی ها نزدیکتر از میزانی شود که اقتضای روابط استراتژیک دو کشور است
وی با بیان اینکه سیاست های ترامپ در منطقه غرب آسیا باعث بحرانی تر شدن وضعیت در این منطقه شد، ادامه داد: در مورد سیاست دولت بایدن در غرب آسیا هنوز زود است که به صورت صریح اظهار نظر کنیم زیرا این دوران وزن کشی بین دو کشور است و هنوز تلاطم وجود دارد و روابط پایدار نشده است. ولی باید به این موضوع توجه داشت که دولت بایدن به بازگشت به برجام ابراز تمایل کرده است و نگاهش به رقیبان منطقه ای ایران از جمله عربستان همچون نگاه ترامپ نیست و دارای ملاحظاتی نسبت به نوع عملکرد حاکمان سعودی در زمینه های مختلف از جمله مسائل حقوق بشری و یا جنگ یمن است و این خود یک فرجه است و باید دید در نهایت به چه سمت و سویی سوق داده می شود ولی ما در این زمینه نفیا" یا اثباتا می توانیم نقش تخریبی یا سازنده داشته باشیم. به عبارت دیگر ما نباید به گونه ای عمل کنیم که بایدن به سعودیها نزدیکتر از میزانی شود که اقتضای روابط استراتژیک دو کشور است. و یا به عبارت دیگر ما نباید اجازه دهیم و یا الگوی رفتاریمان به نحوی باشد که آنها هزینه بهبود روابطشان را از جیب ما تامین کنند!
بایدن قدرت یارگیری اش علیه ایران بسته به رفتار و تصمیمات ما به تدریج افزایش پیدا می کند
وی همچنین گفت: البته من فکر می کنم که در صورت ایجاد تغییری در نوع روابط ایران و آمریکا، وزن این موضوع آنقدر زیاد خواهد بود که در برابر آن نوع تعامل کشورهای عربی با آمریکا چندان از وزنی برخوردار نخواهد بود. البته نمی توان یک واقعیت را نیز فراموش کرد که ترامپ بدلیل اشتباهاتش در زمینه برجام قدرت یارگیری خود را از دست داده بود و بالعکس این ما بودیم که قدرت اجماع سازی علیه او پیدا کرده بودیم. الان و در سالهای آتی این مقوله برعکس است. و بایدن قدرت یارگیری اش علیه ایران بسته به رفتار و تصمیمات ما به تدریج افزایش پیدا می کند.
مهمترین چالش های ایران در سال ۱۴۰۰ در عرصه غرب آسیا و خاورمیانه چه مسائلی خواهد بود؟
تاجیک همچنین در پاسخ به این پرسش که به نظر وی مهمترین چالش های ایران در سال ۱۴۰۰ در عرصه غرب آسیا و خاورمیانه چه مسائلی خواهد بود؟ گفت: مانند سال ۱۳۹۹ مهمترین چالش ایران در سال ۱۴۰۰ به نوع تعامل کشور با کشورهای منطقه و همسایگان باز می گردد. اگر چه به دلیل اوضاع کرونائی جهان و درون گرا شدن کشورها، سال ۱۴۰۰ برای خاورمیانه سال تغییر و تحول گسترده ای نخواهد بود، اما شرایط بین المللی و منطقه ای نیز به عنوان عوامل خارجی و محیطی می توانند تاثیر زیادی بر آینده تحولاتی که ایران در آنها نقش دارد، در ۱۴۰۰ داشته باشند. ما در منطقه ای لرزان و ژله ای زندگی میکنیم و هر آن ممکن است، اتفاقی در آن رخ دهد که کل معادلات را تغییر دهد. اما فارغ از چنین استثنایی به دلیل مشکلات ساختاری و عارضی چه در سیاست داخلی و چه در سیاست خارجی، ایران ممکن است نتواند به سرعت لازم خود را با سیر تحولات و اتفاقاتی که در عرصه ژئوپلیتیکی و یا سیاسی به وقوع می پیوندد، تطبیق دهد. این عدم تطابق سریع ممکنه عامل تعیین کننده ای در تحولات سال آتی باشد.
وی ادامه داد: در این عرصه توجه به نقش بازیگران فرامنطقه ای نیز مهم است. کشورهایی چون آمریکایی دارای اهداف و منافعی در منطقه هستند و نوع رفتار و سیاست های آن ها نیز در آینده منطقه تأثیرگذار است. باید به یاد داشته باشیم ترامپ روابط درون منطقه ائی را شخم زده و بعید است تا سالیان دراز این اوضاع التیام پیدا کند.
تاجیک افزود: اگر دولت بایدن تصمیم بگیرد که اولویت ۱۱ سپتامبری که توسط دولت های قبلی این کشور اتخاذ شده بود و ترامپ از آن حداکثر سوء استفاده را کرد و باعث فروش بیشتر تسلیحات آمریکایی به کشورهای منطقه و نیز حضور گسترده تر نظامی آمریکا در غرب آسیا شده را عوض کند و از دیگر سو اهداف و منافع ایران در عرصه سیاست خارجی را امنیتی نکند و نقش و قدرت ایران را در منطقه بپذیرد این خود بهترین شرایط را برای تعامل با آمریکا فراهم می کند که روی حل مشکلات ایران و همسایگان جنوبی و سایر همسایگان تاثیر گذار خواهد بود. چینی ها و حتی روس ها نیز در صدد هستند از طریق اقتصادی و یا سیاسی نقش پر رنگ تری در منطقه داشته باشند که از سوئی به تعدد بازیگران منجر می شود که کار را برای ما سخت میکند، زیرا ما بیشتر دوست داریم بازیهای سیاسی خطی باشد و نه منحنی و چند جانبه! اما از سوی دیگر اینها به نوعی دوستان ما در سیاست خارجی هستند! و حتی اروپا نیز در دوران پسا ترامپ بدش نمی آید در منطقه نقش بیشتری بازی کند!
این دیپلمات بازنشسته کشورمان همچنین ادامه داد: این موضوع نیز مهم است که ما کشورهای موثر در منطقه را در مقابل خود نداشته باشیم و این زمینه فراهم شود که چهره ژئوپلیتیک منطقه با حضور کشورهای منطقه به توازن برسد.
سناریوی نامطلوب
تاجیک تاکید کرد: اگر معادلات داخلی ایران ثابت فرض شود و تنظیمات سیاست خارجی کشور در تعامل با همسایگانمان هم مانند ۱۳۹۹ باشد و نتوانیم مسائل دو جانبه مان را با آمریکا سروسامان بدهیم، همچنان وضعیت در منطقه بحرانی خواهد بود و ثباتی مشاهده نخواهیم کرد و این یک سناریوی نامطلوب است که باید از آن پرهیز کنیم.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز نصرت الله تاجیک سال 1400 ایران و عربستان ایران و آمریکا خاورميانه غرب آسیا پاشنه آشیل سیاست خارجی ایران
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار سیاسی
بقایی: از هر گامی برای پایان بی‌کیفرمانی رژیم اسرائیل استقبال میکنیم
اطلاعیه سرکنسولگری ایران در خصوص حادثه دانشگاه فدرال کازان
بقایی: از هر گامی برای بی‌کیفرمانی رژیم اسرائیل استقبال میکنیم
اطلاعیه سرکنسولگری ایران خصوص حادثه دانشگاه فدرال کازان
عراقچی: رژیم صهیونی با چراغ سبز غربی‌ها جنایت میکند
واکنش شورای اطلاع‌رسانی دولت به اظهارات خارج از عرف یک فرماندار درباره خبرنگاران
ذوالقدر: بدون تردید وعده صادق ۳ محقق می‌شود
سفیر ایران: ایران آماده تعامل برای رسیدن به راه‌حل پایدار است
امیر واحدی با خانواده شهیدان رستمی و مهرآسا دیدار کرد
دیدار مقام نظامی جمهوری آذربایجان با امیر آشتیانی
تخت‌روانچی: ایران و عربستان به دنبال برقراری صلح در منطقه هستند
سلاحی اختصاصی در دست جبهه حق
کمالوندی: ایران مجموعه‌ای از سانتریفیوژهای پیشرفته را به‌کار می‌گیرد
رضایی: اروپا بزرگترین بازنده آمدن ترامپ خواهد بود
متفکر آزاد: هیچ قطعنامه‌ای مانع پیشرفت هسته‌ای ایران نخواهد بود
پزشکیان: بدون همفکری مردم در مناطق مختلف دستوری صادر نمی‌شود
کمالوندی: ایران مجموعه‌ای از سانتریفیوژهای پیشرفته را بکار می‌گیرد
نظیری اصل: قطعنامه غرب تعاملات تهران و آژانس را نادیده گرفت
کمالوندی: ظرفیت غنی‌سازی را افزایش دادیم
تصمیم‌گیری درباره ضرورت اصلاح هر قانونی برعهده دولت و مجلس است
ائمه جمعه قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام را محکوم کردند
عارف در پیامی در گذشتِ حجت‌الاسلام شوشتری را تسلیت گفت
آیت‌الله خاتمی: شورای حکام انرژی اتمی در خط رژیم آدمکش صهیونیستی حرکت میکند
عارف: عزم ایران و روسیه بر توسعه روابط در بالاترین سطح استوار است
اعلام محکومیت از اقدام سه کشور اروپای در صدور قطعنامه ضد ایرانی
عارف: عزم ایران و روسیه بر توسعه روابط دربالاترین سطح استوار است
وزیر دفاع: اتحاد دولت‌های مستقل به منزله شکست نظام سلطه است
پیام تسلیت قالیباف در پی درگذشت حجت‌الاسلام شوشتری
اولویت‌های بسیج در گام دوم انقلاب اسلامی
آیت‌الله خاتمی: دشمنان پیوسته برای نابودی دین توطئه داشته و دارند