میرنیوز
مرور هنر چوب و منبت در حرم رضوی
2021-01-23T11:46:29+03:30
رجبعلی لباف خانیکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: مسلما منبرها از جمله سازه‌های چوبی پر کاربرد در مجموعه حرم مطهر بوده و تعداد آن نیز احتمالا زیاد و متناسب با فضاهای مختلف و متنوع بوده اما با توجه به نوع کاربری، ساختار نسبتا یکسان داشته‌اند و در میان آن موارد استثنائی هم بوده که ویژگی خاص داشته و بیش از دیگران معروف و مشهور شده‌اند. از اینگونه منبرها دو عدد بیش از دیگران نام آور شده است.
«منبر صاحب الزمان» و «منبر خاتم‌کاری»
وی تصریح کرد: منبر صاحب‌الزمان سازه‌ای زیبا و شکوهمند است که فعلا در انتهای ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد در محفظه‌ای شیشه‌ای قرار دارد. این منبر که از چوب گردو و گلابی ساخته شده، دارای ۱۴ پله به نام ۱۴ معصوم است و ارتفاع آن تا آخرین پله یا «مسند» ۷.۵ متر است. منبر از بخش‌های مختلفی همچون پلکان، بدنه، درب‌های ورود به پلکان و تاج بلند برج مانند آراسته به تزئینات و مستقر بر فراز مسند تشکیل شده است.
او گفت: این منبر علاوه بر کاربری اعتقادی، یک پدیده هنری نیز محسوب می‌شود زیرا بدنه آن به زیباترین وجه ممکن با استفاده از منبت، مشبک و کتیبه زینت یافته است. این منبر در متون و سفرنامه‌ها تا دوره قاجار به «منبر صاحب شاه» معروف بوده و گویا از اوایل دوره پهلوی به «منبر صاحب‌الزمان» مشهور شده و دلیل این نام‌گذاری این باور بوده که امام زمان(عج) پس از ظهور بر آن جلوس خواهند کرد.
این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی افزود: در رابطه با قدمت منبر، نظریات گوناگونی ابراز شده است. برخی آن را به دوران تیموری و برخی به دوران صفوی یا دوران قاجار نسبت داده‌اند. اگرچه در کتیبه‌های منبر به تاریخ ساخت آن اشاره نشده اما ساختار و اشکالی که آن را زینت داده‌اند قابل مقایسه با سازه‌های چوبی وکاشی‌کاری‌های قرون هشت و نه هجری از جمله منبر مسجد نائین(۷۱۱ ه.ق) و منبر مسجد جامع گرگان(۸۵۸ ه.ق) و نقش گل‌های اطلسی ایوان ورودی مدرسه غیاثیه خرگرد (۸۴۸ ه.ق) و بدنه میل اخنگان مشهد (اواخر قرن هفتم ه.ق) است.
لباف خانیکی ادامه داد: علی‌رغم اینکه برخی نویسندگان معاصر، سازنده منبر را «محمد خراسانی» و تاریخ ساخت آن را سال ۱۳۴۳ هجری قمری نوشته‌اند، بر کتیبه جلو پله اول منبر نام سازنده آن «سلطان حسین ابن نجار کرمانی» حک شده است. گویا محمد خراسانی در سال ۱۳۴۳ هجری قمری منبر دیگری به نام «منبر عسکری» ساخته که بنا به نوشته «اعتماد السلطنه» آن نیز در ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد قرار داشته و خطیب نماز جمعه بر فراز آن خطبه می‌خوانده که در حال حاضر وجود ندارد.
وی گفت: گویا گذر زمان منبر صاحب الزمان را آسیب‌پذیر کرده و در سال ۱۳۲۵ خورشیدی «استاد حیدر نیکنام گلپایگانی» آن را مرمت کرده است. منبر خاتم‌کاری یکی دیگر از دست‌ساخته‌های جواهرگونه حرم مطهر است که اکنون در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
او ادامه داد: از امتیازات این منبر، نقش‌های زیبا و ظریف خاتم بر بدنه و نمای پلکان و تکیه‌گاه است. نقش‌ها لوزی، ماکوئی، محرابی، هندسی و کتیبه هستند که نماهای بیرونی و داخلی منبر را آراسته‌اند. نوع خاتم «لایه دار» و مصالح تشکیل دهنده خاتم، نوارهای بسیار نازک استخوان و عاج، چوب عناب و فوفل، بقم، گلابی و مفتول‌های برنجی، مسی و نقره‌ای است. این منبر در شیراز ساخته شده و بر اساس رباعی که به خط زیبای نستعلیق در قابی بر ناحیه تکیه‌گاه نقش بسته، اهداکننده آن «هاشم بیک» و تاریخ ساخت آن به حروف ابجد ۱۳۰۱ هجری قمری است.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز سرویس زیارت و گردشگری حرم مطهر رضوي معماری اسلامی هویت ایرانی- اسلامی معماري میراث فرهنگی
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار استان ها
رسالت نخبگان بسیج سازندگی در کانون اندیشه است
آزاد راه تهران -شمال بازگشایی شد
هیچ قدرتی توان رویارویی با ما را ندارد
انتخاب استاندار بلوچ و سنّی بدون حمایت رهبری امکان پذیر نبود
بختیاری: خیرین جایگاه ویژه‌ای در پیشبرد آرمان های انقلاب دارند
توسکاهای خطرساز بستر رودخانه چالوس با مجوز برداشت شد
انتصاب استاندار بلوچ و سنّی بدون حمایت رهبری امکان پذیر نبود
خیرین جایگاه ویژه‌ای در پیشبرد آرمان های انقلاب دارند
پزشکیان: تغییر بدون خواست جامعه امکان‌پذیر نیست
سردار سلامی در شهر صفی‌آباد حضور یافت
تغییر بدون خواست جامعه امکان‌پذیر نیست
پزشکیان در جمع دانشجویان: ناترازی‌های برق را برطرف خواهیم کرد
با هیچ کشوری خصومت نداریم/هیچ قدرتی توان رویارویی با ما را ندارد
سردار معروفی: اقشار بسیج شبکه سازی می شود
پزشکیان: شرم بر حقوق بشری که آمریکا و اروپا از آن دفاع می‌کنند
سامانه بارشی جدید به جو کرمانشاه وارد می‌شود
با هیچ کشوری خصومت نداریم/هیچ قدرتی توان رویایی با ما را ندارد
بسیج با تمام توان در عرصه‌های مختلف حضور پیدا می‌کند
جای مطالبه‌گر در زندان نیست
زینی‌وند: زمینه فعالیت برای حضور افراد شایسته در دولت فراهم شود
آیت الله جوادی آملی: مسئولان در رفع مشکلات اقتصادی بکوشند
خراسان رضوی میزبان ۱۴ پیکر شهید گمنام دفاع مقدس می شود
دومین اجلاس ملی خیرین هیئت در مشهد آغاز شد
حفظ نیروهای نخبه سیستان و بلوچستان در اولویت است
اختصاص اعتبارات ویژه دولت برای توسعه استان سیستان و بلوچستان
دیدار رئیس جمهور با جمعی از خانواده شهدای سیستان و بلوچستان
خراسان رضوی میزبان ۱۴ پیکر شهید گمنام گمنام دفاع مقدس می شود
نیروگاه زباله سوز ساری دهه فجر بهره برداری می شود
صدور مجوز تبدیل وضعیت بیش از پنج هزار نیرو در سیستان و بلوچستان
مرحوم شکوری زندگی خود را وقف اشاعه شیعه کرد/ فاطمیه کمرنگ نشود
