میرنیوز
آیین نخل‌گردانی در گناباد
2020-08-30T15:18:32+04:30
یکی از مهمترین مراسم آیینی که در ایام محرم و روز عاشورا در شهرستان گناباد برگزار می‌شود، مراسم نخل‌گردانی است. نخل‌هایی که نسل اندر نسل بوده و هر ساله جمعیت زیادی را به پای خود فرا می‌خواند؛ در چون و چرایی و فلسفه نخل‌ها روایت‌های زیادی نقل شده است اما رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گناباد در این باره گفته است: نخل تداعی کننده درخت خرما است و یکی از منطقی‌ترین فلسفه‌های وجودی آن این است که در روز عاشورا پیکر امام سوم شیعیان و سایر شهدا بر روی شاخه‌های درخت خرما قرار گرفته و توسط قبیله بنی اسد به محل دفن حمل شده‌اند.
عباس علی غلام‌زاده از تعزیه خوانان پیشکسوت گناباد که سال‌هاست در زمینه تعزیه خوانی فعالیت دارد در رابطه با اجرای مراسم آیینی نخل‌گردانی در گناباد در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: پیدایش آیین نخل‌گردانی در گناباد به زمان قاجار بر می‌گردد اما اینکه دقیقا این آیین از چه سالی آغاز شده است، زیاد مشخص نیست.
نباید بگذاریم خرافات که ریشه منطقی و اسنادی ندارند، رواج پیدا کنند
وی عنوان کرد: در زمان قاجار، بعد از فروپاشی تکیه دولت و زمانی که حمایت دولت از سر تعزیه‌خوان‌ها برداشته شد تعزیه‌خوان‌ها برای امرار معاش به شهرستان‌ها رفتند و بعد از رواج تعزیه‌خوانی، به همراه آن آیین‌های دیگری از جمله نخل‌گردانی نیز رایج شد.
غلام‌زاده تاکید کرد: بدنه اصلی نخل‌ها در قدیم فقط از چوب بود و نجاران زبده با مهارتی خاص و با اشکال هندسی زیبا نخل را می‌ساختند و ساخت نخل هم بیشتر مربوط به طبقه بالای شهر یا روستا بود چون ساخت آن هزینه زیادی داشت.
وی در رابطه با فلسفه وجودی نخل گفت: تعبیرات مختلفی در بین مردم عامه در مورد نخل وجود دارد از جمله نمادی از کجاوه و یا تابوت که البته در مورد این تعابیر سند منطقی وجود ندارد و نمی‌شود به آن استناد کرد.
وی اظهار کرد: در رابطه با محرم و به خصوص عاشورا آیین و مراسم زیادی داریم که برای حفظ آن باید تلاش کنیم اما آنچه مهم‌تر از حفظ این آیین‌هاست، خرافه زدایی از این آیین‌هاست و نباید بگذاریم خرافات و عقایدی که هیچ گونه ریشه منطقی و اسنادی ندارند، رواج پیدا کنند.
نخل نماد همگرایی، هم‌نوایی و اتحاد است
رئیس اداره میراث فرهنگی وگردشگری و صنایع دستی گناباد نیز در گفت‌وگو با ایسنا در این باره مطرح کرد: نخل و نحوه تزئین آن، نماد همگرایی، هم‌نوایی و اتحاد است و نشانه‌ی این است که در روز عاشورا همه به یک هدف فکر می‌کنند و آن امام حسین(ع) است.
وی ادامه داد: ریشه بسیاری از آیین‌ها و نمادهای محرم به دوران صفوی و زمانی که شاه عباس بحث شیعه را پیش کشید، بر می‌گردد همچنین در دوران قاجاریه و زمانی که ناصرالدین‌شاه به خارج از کشور سفر کرد و با تئاتر آشنا شد مراسم شبیه‌خوانی در تکیه‌ها ظهور پیدا کرد.
علیرضا شناسایی اظهار کرد: یکی از آئین‌های مهم محرم در شهرستان گناباد مراسم نخل‌گردانی است که در مناطق مختلف از جمله قصبه شهر، روستاهای نوقاب، بیدخت، رهن، زیبد و... با شکوه خاصی برگزار می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: بدنه اصلی نخل را از چوب و به شکل مخروطی می‌سازند و بستن نخل هم از جمله کارهایی است که فقط مختص افرادی است که در این زمینه تجربه و تبحر کافی دارند و چوب‌ها را با موهای پنبه‌ای می‌بندند تا محکم باشد.
شناسایی در ادامه گفت: یکی از بارزترین نمونه‌های نخل در گناباد نخل‌های نوقاب است که به لحاظ تعداد آن که سه عدد است و همچنین نوع تزئینات نیز منحصر به فرد است.
وی با اشاره به اینکه در تزئین نخل‌های نوقاب از پارچه‌های رنگی زیادی استفاده می‌شود، بیان کرد: رنگارنگ بودن این پارچه‌ها نمادی از عقاید مختلف است که این عقاید مختلف در کنار هم قرار می‌گیرند و در یک نقطه واحد در روی نخل به هم می‌رسند که نماد همگرایی، هم‌نوایی و اتحاد است و نشانه این است که در روز عاشورا همه به یک هدف فکر می‌کنند و آن امام حسین(ع) است.
آینه در تزئین نخل نمادی از پاکی دل است
شناسایی در رابطه با نمادهای دیگری که در تزئین نخل‌ها استفاده می‌شود، افزود: یکی از وسایلی که در تزئین نخل استفاده می‌شود آینه است که نمادی از پاکی دل است همچنین در بالای نخل نماد سرپنجه نصب می‌کنند که نشان از سرپنجه حضرت عباس است و روی پنجه هم از میوه‌های انار و سیب سرخ استفاده می‌کنند که این میوه‌ها به تعبیری میوه بهشتی هستند و رنگ قرمز آن هم نماد خون است همچنین در تزئین نخل، از شمشیر استفاده می‌شود که نماد جنگ و مبارزه است.
وی بیان کرد: مراسم نخل‌گردانی در نوقاب گناباد در روز عاشورا انجام می‌شود به این ترتیب که اول صبح نخل از محل اصلی خود حرکت داده می‌شود و توسط گروهی مشخص و با همراهی خیل عظیمی از مردم به سمت جایگاه تعزیه‌خوانی یا همان قتلگاه حمل می‌شود. با پایان یافتن مراسم تعزیه‌خوانی در عصر عاشورا، دوباره نخل از محل جایگاه تعزیه‌خوانی حرکت داده می‌شود و با شکوه خاصی با همراهی مردم و عزاداران در جایگاه اصلی خود قرار می‌گیرد و شب نیز در محل نخل، مراسم شام غریبان برگزار شده و با بلغور نذری که یک غذای محلی است از عزاداران پذیرایی می‌شود.
شناسایی تصریح کرد: محل نگهداری نخل جای مشخصی است و افرادی هم که نخل را حرکت می‌دهند گروه مشخصی هستند و حتی مکان قرارگیری افراد در زیر نخل نیز از پیش تعیین شده و حتی سینه به سینه به افراد به ارث رسیده است، همچنین هر نخل نام مشخصی دارد که معمولا به نام بانی نخل است و حرکات نخل هم حرکات مشخصی است که عبارتند از حرکت دورانی، حرکت چپ و راست و حرکت سلام، که هر کدام از این حرکت‌ها خود قانون و قاعده خاص خودش را دارد و شخصی در جلو نخل افراد را برای انجام حرکات و همزمانی آن راهنمایی می‌کند. در حین انجام حرکات و برای هماهنگی بیشتر از ذکر یا علی استفاده می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گناباد یادآور شد: ۳ مورد از نخل‌های گناباد شامل نخل شهر، نخل نوقاب و نخل ریاب در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند که دلیل ثبت این آیین به عنوان اثر ملی، یکی کثرت تجمع مربوط به آن و دیگری مربوط به نوع تزئینات نخل است.
گفتنی است در گناباد ۱۲ اثر به عنوان میراث معنوی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که ۸ اثر آن مربوط به آیین‌های عاشورایی و محرم است و در بین این ۸ اثر، چند مورد آن مربوط به آیین نخل‌گردانی است که مربوط به نخل‌گردانی شهر، نخل‌گردانی ریاب و نخل‌گردانی نوقاب است. این آیین در سال جاری به دلیل شیوع ویروس کرونا برگزار نمی‌شود.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز استانی-شهرستان‌ها نخل گردانی روز عاشورا گناباد خبرهای شهرستان گناباد
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار استان ها
آمریکا با خوی استکباری در نقاط مختلف جهان به دنبال استعمار است
رژیم صهیونیستی به دنبال دستاوردسازی است / موفقیت جبهه مقاومت برای ایجاد بحران در اسرائیل
دشمن با اصل اسلام انقلابی مشکل دارد/ مردم ایران دشمن شناس هستند
متهم پرونده قتل آرایشگر جوان در مشهد دستگیر شد
نبرد و جریان غزه فرهنگ و تمدن غرب را در دنیا رسوا کرد
وزارت کشور استاندار متعهد و مجرب برای آذربایجان غربی انتخاب کند
انتقام خون شهدای پدافند ارتش را از صهیونیست‌ها خواهیم گرفت
معلمان از تربیت دینی دانش آموزان غفلت نکنند
مردم در ۱۳ آبان علم دفاع از لبنان و غزه را برافراشته نگه دارند
انهدام ۴ تیم ترور و شرارت در سیستان و بلوچستان
حق پاسخگویی به تجاوز های اسرائیل برای ایران محفوظ است
پدافند ایران شوک بزرگی به آمریکا و اسرائیل وارد کرد
دولتمردان به سفارش مراجع در مورد معیشت مردم دقت کنند
حق پاسخگویی به شرارت‌های اهریمنی اسرائیل برای ایران محفوظ است
توسعه علم و فناوری مستلزم بهبود ارتباط دانشگاه و صنعت است
اعمال محدودیت ترافیکی در جاده کرج – چالوس
ایران در زمان خود پاسخ کوبنده‌ای به اسرائیل می‌دهد
آغاز سرشماری کشاورزی/ امنیت غذایی کشور نیازمند برنامه‌ریزی است
فراگیری نفرت جهانی از آمریکا و اسرائیل/مقاومت فلسطین از آغاز طوفان‌الاقصی قوی‌تر شده است
ایران اسلامی در برابر تجاوز دشمن به حریم خود هرگز کوتاه نمی‌آید
اختصاص بودجه و برداشت حق آبه از رود ارس خلاف عدالت است
ترافیک نیمه سنگین در هراز/کندوان یکطرفه می شود
جهان در انتظار محو و نابودی اسرائیل و آمریکا است
عملکرد پدافند هوایی تبیین شود
«مرگ بر آمریکا» مقابله با سلطه‌گری و تجاوزگری است
ایران پاسخ کوبنده و عبرت آموز به «سگ هار منطقه» می‌دهد
مازندران ۲ بار لرزید
دانش آموزان خراسان شمالی به دیدار مقام معظم رهبری می‌روند
ملت ایران هنوز توانایی‌های خود را برای دشمن صهیونیست رو نکرده است
جسارت صهیونیست‌های خبیث به ایران عزیز تحت حمایت آمریکا بود
