میرنیوز
یک نفس تا پایان عمر ۵۰۰ ساله‌ی خراطی سنتی میبد
2020-06-14T08:40:10+04:30
خراطی سنتی، هنری است که از طریق آن با نازک کاری روی چوب‌هایی که غالباً از درختان گردو، نارون، توسکا، زبان گنجشک، بید، چنار و کهور گلابی تهیه می‌شود، آثار زیبایی خلق می‌شود و در گذشته با استفاده از این هنر بسیاری از نیازهای مردم تامین می‌شده ولی این روزها با پیشرفت تکنولوژی و جایگزینی دستگاه‌های خراطی برقی به جای ابزارهای دستی این هنر سنتی، معدود افرادی به حرفه به صورت سنتی روی می‌آورند و مانند بسیاری از هنرهای اصیل سنتی در کشورمان رو به افول است.
«رضا طحاری» هنرمند ۸۰ ساله ولی خوش ذوق میبدی که بسیاری او را به عنوان «حاج رضا» می‌شناسند، تنها خراط سنتی این خطه است که هنوز هم با استفاده از ابزارهای قدیمی خود به این حرفه مشغول است.
او که در کنار کار کشاورزی، هنر آبا و اجدادی‌اش را زنده نگه داشته است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا می‌گوید: خراطی، حرفه‌ی آبا و اجدادی من است و تا آنجا که به یاد دارم تا پنج نسل از قبل من خراط بوده‌اند.
وی که به مدت ۲۲ سال در کشور کویت به حرفه نانوایی مشغول بوده است، اظهار می‌کند: قبل از نانوایی و از دوران کودکی پیش پدرم به عنوان شاگرد، خراطی می‌کردم و این حرفه را از همان دوران یاد گرفته بودم و الان هم پیشه‌ای اصلی من کشاورزی است و تنها روزی ۳ یا ۴ ساعت در مغازه خراطی‌ام فعالیت می‌کنم.
حاج رضا که پنج فرزند پسر و پنج فرزند دختر دارد، می‌گوید: هیچ کدام فرزندانم علاقه‌ای به کار خراطی نداشتند و اکنون هم به علت بی‌توجهی مسئولان و فراموشی این هنر، از فعالیت خراطی من رضایت ندارند.
وی با اشاره به این نکته که مردم در گذشته به نوعی در تامین نیازهایشان خودکفا بودند، از کشاورزی مردها در مزرعه و خانه‌داری و کاربافی زنان در خانه می‌گوید و اضافه می‌کند: یکی از محصولات آن روزهای میبد، پنبه بود که پس از برداشت و جمع‌اوری آن طبق مراسمی خاص، زنان برای تبدیل آن به نخ از چرخ نخ‌ریسی استفاده می‌کردند و به همین دلیل نیز دوران پررونقی برای حرفه خراطی بود ولی اینک نه از شغل‌های قدیمی خبری است و نه احتیاج مردم به حرفه‌ی خراطی.
این هنرمند میبدی در ادامه به معرفی ابزارهای کارش می‌پردازد و می‌گوید: ابزارهای مورد استفاده در این حرفه سنتی شامل سوهان، چاقو، تیشه، مته‌ی دستی، چکش، گیره، سندان، اره، انبردست، چرخ سمباده و یکسری ابزار دیگر است.
به گفته وی، عمده محصولاتی که اینک در کارگاه‌های ماشینی خراطی توسط صنعتگران تولید می‌شود شامل دسته‌ی بیل و اره، عصا، قلیان، چوب سیگار، وردنه، دسته‌ی هاون ،گوشت کوب و سایر اشیاء خراطی شده است.
رضا طحاری در مورد تامین چوب مورد نیاز برای هنرش هم می‌گوید: خراط‌های میبد در گذشته برای تامین چوب بید به اطراف روستای حسن آباد می‌رفتند، سالی یک بار از آنجا چوب می‌آوردند، آن را پوست می‌کندند و از آن استفاده می‌کردند اما امروزه دیگر چوب بید، کمیاب شده لذا از چوب‌های دیگر هم استفاده می‌کنم.
تنها خراط سنتی میبد در ادامه با اشاره به اینکه در خراطی سنتی به طور همزمان از هر دو دست و پایش استفاده می‌کند، در مورد نحوه فعالیتش تصریح می‌کند: ابتدا نوع چوب را مطابق کالای تولیدی انتخاب می‌کنیم، سپس با اره‌ی نواری و رنده به اندازه‌ی مورد نیاز شیئ که ساخت آن مورد نظر است، چوب را برش می‌دهیم. در ادامه با بستن چوب بریده شده به دستگاه خراطی و گرد کردن آن به اصطلاح آن را نیمه کاره می‌کنیم و چنانچه شی مورد نظرمان از داخل خالی باشد، آن را به وسیله سه نظام به دستگاه خراطی بسته و داخلش را خالی می‌کنیم و در مرحله انتهایی نیز قسمت‌های خارجی را توسط سمباده پرداخت می‌کنیم و محصول را پس از رنگ‌امیزی با کیلر(کیلرکاری) به بازار عرضه می‌کنیم.
وی در مورد رنگ‌های استفاده شده در هنر خراطی سنتی نیز می‌گوید: عمدتاً دو نوع رنگ اصلی استفاده می‌شود که رنگ سیاه به آسانی با استفاده از قیر تهیه می‌شود ولی رنگ قرمز بکار رفته در اشیاء ساخته شده، یک رنگ طبیعی است که از شیره‌ی درختی به نام محلی «اوشتک» در میبد به دست می‌آمده که اکنون تهیه آن به صرفه اقتصادی نیست ولی من هنوز هم مقداری از آن را از وسایل کار خراطی پدرم به یادگار برده‌ام که البته شاید تا یکسال آینده هم جوابگوی نیازم نباشد و مجبور شوم کارهایم را بدون رنگ عرضه کنم.
حاج رضا در پایان سخنانش از بی‌توجهی مسئولان به این هنر گلایه می‌کند و می‌گوید: هرچند این هنر امروزه مشتری خاصی ندارد اما دارای قدمتی طولانی است و شاید بنده تنها بازمانده این هنر در شهرستان میبد و شهرستان‌های اطراف باشم ولی هیچ حمایتی از سوی میراث فرهنگی و مسئولان شهرستان و استان برای زنده نگه داشتن این هنر انجام نشده و طی این سالها هیچ کسی سراغی هم از من نمی‌گیرد
«رسول مشتاقیان» رئیس اداره میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی شهرستان میبد در گفت‌وگو با ایسنا هدف از میراث فرهنگی را حفظ و پاسداری از میراث گذشتگان و انتقال آن به آیندگان ذکر می‌کند و در مورد این هنر رو به فراموشی می‌گوید: خراطی سنتی شهرستان میبد یک هنر نازک کاری روی چوب است که در گذشته در این شهرستان، رونق و رواج بیشتری داشته اما امروزه با توجه به کارهای جدید و پیشرفت علم و صنعت، دیگر کسی رغبتی به این هنر در حوزه سنتی، نشان نمی‌دهد.
وی اضافه می‌کند: مشکل بازاریابی و کمبود تقاضا برای این هنر سنتی امروزه باعث شده تا جوانان به این هنر روی نیاورده و بیشتر به سمت و سوی کارهای مدرن و استفاده از دستگاه‌های برقی برای تولید چنین محصولاتی رغبت نشان دهند اما با این وجود، اگر کسی تمایل به یادگیری و ادامه این فعالیت داشته باشد، اداره میراث فرهنگی همچنان حمایت خواهد کرد.
رئیس میراث فرهنگی شهرستان میبد با بیان این که میبد به عنوان شهر جهانی زیلو شناخته شده است، بیان می‌کند: اغلب متقاضیان و هنردوستان به سمت هنر زیلو روی آورده اند و دیگر رشته های هنری از جمله خراطی سنتی تحت تاثیر آن قرار گرفته و باعث شده تا این هنر در حال فراموشی و نابودی باشد.
مشتاقیان با این حال خاطرنشان می‌کند: در راستای حمایت از خراطی سنتی میبد و حمایت از تنها خراط میبد با ایجاد یک غرفه در هتل گلشن میبد، قصد در احیا و زنده نگهداشتن آن داشتیم ولی تنها خراط شهرستان تمایلی به این اقدام نداشت و متاسفانه ما نتوانستیم اقدام دیگری انجام دهیم.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی میبد در پایان نیز یادآور می‌شود: این هنر صنعت در اسفند ۹۵ به شماره ۱۰۲ در فهرست میراث معنوی کشور به نام میبد به ثبت ملی رسیده است.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز استانی-فرهنگی و هنری صنایعدستی میبد خراطي
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار استان ها
واژگونی اتوبوس در محور تیران - نجف آباد ۲۵ مصدوم و ۲ کشته داشت
مشهد پایگاه اصلی گردشگری زیارت در جهان تشیع است
برگزاری مسابقات قویترین مردان ایران ۹ و ۱۰ آذر در اراک
استاندار جدید کرمانشاه را بیشتر بشناسیم
تشکیل بسیج مستضعفان منشأ یک تحول عظیم در جهان است
کمک ۱۵۲ میلیارد ریالی مازندرانی‌ها به مردم غزه و لبنان
۱۳ واحد معدنی راکد در استان بوشهر فعال سازی شدند
افزایش ۱۰۳ درصدی عملیات کانتینری و ۵۶ درصدی صادرات از بندر شهید باهنر
۶۰ شکارچی متخلف با ۲۹ قطعه پرنده شکارشده دستگیر شدند
آذربایجان غربی در ردیف پنج استان پیشتاز کشور در سرشماری کشاورزی است
مهم ترین تهدید از دست رفتن نیروهای انسانی متخصص است
معاون اول دستگاه قضا: وجود دادگاه‌های برخط جهت تسریع در روند رسیدگی پرونده‌ها ضروری است
نداشتن شاخصه پیروزی بدترین راهبرد دشمن است
صدور ۶۱۱ اخطاریه زیست محیطی برای واحدهای صنعتی مرکزی
هفته آینده مشهد میزبان رئیس‌جمهور خواهد بود
غیر حضوری شدن مدارس نوبت عصر هندیجان و ایذه
قم میزبان یک شهید گمنام دفاع مقدس خواهد بود
۱۳۰۰ پروژه محرومیت زدایی در مازندران بهره برداری رسید
آتش بس اسرائیل نتیجه پیروزی‌های حزب الله در میدان جنگ و دیپلماسی بود
معاون اول دستگاه قضا: وجود دادگاه‌های برخط در جهت تسریع در روند رسیدگی پرونده‌ها ضروری است
ستاد هماهنگی پشتیبانی از جبهه‌های مقاومت در استان سمنان تشکیل شد
درخواست تعطیلی ۹ معدن ذغال سنگ در مازندران
حریق گسترده انبار روغن در شیراز
محور ارتباطی سی سخت به پادنا مسدود شد؛ بارش سنگین برف ادامه دارد
فرودگاه مشهد تائیدیه «نظام‌نامه امنیتی» را دریافت کرد
تکمیل طرح‌های آبرسانی هرمزگان ۲۹۰ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد
مدارس گناوه و دیلم در نوبت بعدازظهر چهارشنبه تعطیل هستند
آماده باش ۱۲۰ امدادگر هلال احمر در جاده های البرز
۶۰ متر دیگر از محدوده کمرزرد کندوان نیازمند ایمن سازی است
تاکید رئیس جمهور بر پیگیری مباحث مرتبط با حادثه طبس
