میرنیوز

2022-02-01T13:13:30+03:30

به گفته معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان، فرونشست زمین که به‌واسطه خروج آب از سفره‌های آب‌های زیرزمینی و کاهش حجم آب از آبخوان‌ها در استان در حال وقوع است؛ نتیجه توسعه ناپایداری است که در طول سال‌های گذشته انجام شده است.

با این‌وجود استاندار اصفهان شامگاه شنبه در شورای برنامه‌ریزی استان، اعلام کرد که اگرچه با بحران فرونشست زمین مواجهیم، اما از سوی دیگر به دلیل آمار بالای بیکاری و ضرورت تسهیل مسیر اشتغال‌زایی، نمی‌توان راه توسعه استان را  بست، بنابراین ما با یک تیغ دولبه در اصفهان مواجه هستیم.

مرتضوی تأکید کرد که نمی‌توانیم در را بر روی فعالان اقتصادی و کارآفرینان ببندیم و با مانع‌تراشی، سبب سرمایه‌گریزی شویم و اصفهان را از کارآفرینان خالی کنیم، بنابراین باید روند توسعه استان را طبق سند آمایش سرزمین پیش بُرد و نباید گذاشت اصفهان از شکل گذشته خود و جایگاهی که در سطح کشور داشته است، دور شود.

به عقیده استاندار، نباید نگاه یک‌جانبه به پدیده فرونشست زمین داشت، بلکه باید با چاره‌جویی برای حل آن، به توسعه استان نیز توجه کرد.

با فرونشست اصفهان‌هراسی نکنیم

معاون عمرانی استانداری اصفهان نیز در این نشست با اشاره به اینکه فرونشست زمین در سالیان گذشته به وقوع پیوسته است و قابل‌انکار نیست، گفت: اگرچه فرونشست زمین در اصفهان بسیار پُراهمیت بوده و به مرحله حاد نیز رسیده، اما نباید به اصفهان‌هراسی نیز منجر شود.

به گفته مهران زینلیان، تنها راه‌حل فرونشست زمین در اصفهان احیای زاینده‌رود و تغذیه آبخوان‌ها و سُفره‌های زیرزمینی است و تمام راهکارهای موجود برای درمان فرونشست، موقتی و شکل مُسکن را دارد.

رشد و توسعه را اشتباه گرفته‌ایم

البته هفته گذشته مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین‌شناسی و زیست‌محیطی کشور اعلام کرد که متأسفانه در ایران رشد و توسعه را با هم اشتباه گرفته‌ایم و اگرچه فرونشست امروز موضوع پیچیده‌ای نیست و سازوکار آن را می‌دانیم، اما مدیریت آن سخت است، چراکه به مسائل مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... گره خورده است.

شهبازی تأکید کرد: در شهر اصفهان، برداشت دیگر مفهوم ندارد و برداشت آب به معنای تخریب است و باید به نقطه‌ای برسیم که ظرفیت سرزمینی ما چقدر است و براساس آن بهره‌برداری از طبیعت داشته باشیم.

نباید فرونشست را به سازگاری با کم‌آبی گره بزنیم

البته رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی کشور، روش‌های کنترل فرونشست را در سه حوزه دانست و توضیح داد: نخست باید نرخ فرونشست را از طریق مدیریت منابع آب، کشاورزی، جانمایی درست صنعت و ... کنترل کنیم، دوم از گسترش آثار فرونشست جلوگیری کنیم و سوم تاب‌آوری زیرساخت‌ها همچون دکل‌ها، راه‌آهن و ... را افزایش دهیم.

علی بیت‌الهی با اعتقاد بر اینکه باید پکیجی تحت عنوان «مقررات ملی کاهش خطرات فرونشست» ایجاد کنیم و نباید فرونشست را به سازگاری با کم‌آبی گره بزنیم، گفت: اگرچه تأمین آب کشاورزی اهمیت دارد، اما اکنون فرونشست زمین و آثار تخریبی آن مهم‌تر است، حتی اگر قرار باشد کشاورزی منطقه‌ای را برای همیشه تعطیل و شغل‌های جایگزین برای آن را تعریف کنیم.

وی تأکید کرد: به‌عنوان یک کارشناس غیر اصفهانی و بدون هیچ تعصبی معتقدم که برای شهر اصفهان جریان دائم زاینده‌رود همانند اکسیژن است و باید توجه کنیم که فرونشست زمین عمر محدودی دارد و ما زمان زیادی نداریم و مقابله با آن اصلی‌ترین کار است.

توسعه ناپایدار حرکت شتابان به بن بست است

اما عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره نگاه توسعه در اصفهان و پیشروی فرونشست در آن به ایسنا، گفت: مطابق آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۷ به‌عنوان‌مثال، تولید ناخالص داخلی سنگاپور حدود ۹۵ هزار دلار به ازای هر نفر و سهم مصرف آب کشاورزی به کل مصرف آب برابر ۴ درصد است، در حالیکه تولید ناخالص داخلی ایران ۹۲۱۸ دلار به ازاء هر نفر و سهم آب کشاورزی به کل مصرف آب آن ۹۲ درصد است.

بهرام نادی گفت: مطابق آمارهای بانک جهانی رابطه معناداری بین کشورهای با اقتصاد ضعیف و مصرف زیاد آب در بخش کشاورزی وجود دارد.

وی تصریح کرد: توسعه شرط بقای یک شهر و کشور است، بنابراین توسعه از طریق اختصاص آب و انرژی ارزان و مجانی مفهومی به غیر ناپایداری توسعه و حرکت شتابان به سمت بن‌بست ندارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: مخالف توسعه نباید بود، اما انتخاب مسیر توسعه بسیار مهم است و مسیر توسعه کشور و اصفهان با توجه به منابع محدود آب و سوخت‌های فسیلی دارای چالش جدی در هدایت به مسیر بن‌بست است، مگر اینکه مصرف بهینه و منابع تجدیدپذیر دیگری جایگزین شود.

فهم ما از توسعه محدود است

وی تصریح کرد: متأسفانه فهم ما از توسعه محدود است، به‌طور مثال در حال حاضر برای تأمین آب شرب جمعیت فعلی شهر دچار مشکل هستیم و نمونه آن توزیع آب شرب با تانکر در تابستان بود که به ناچار حقابه محیط‌زیست داده نشد و نتیجه آن خشکی زاینده‌رود و تالاب گاوخونی و خشک شدن بسیاری از باغات و نابودی گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی است، با این اوصاف با چه منبعی در فکر ساخت شهرک‌های جدید و بارگذاری بیشتر هستیم.

نادی اضافه کرد: در شرایطی که اکنون برای تأمین آب شرب، آب موردنیاز مصارف کشاورزی، صنعت و فضای سبز ناچار به برداشت بی‌رویه از آب زیرزمینی و افت شدید سطح آب هستیم، ساخت‌وساز جدید بدون افزایش بهره‌وری و تأمین منابع جدید به مفهوم بارگذاری جدید به ازاء نابودی ساختمان‌های قدیمی خواهد بود.

وی با بیان اینکه اگر در شرایط فعلی زمستان، برای تأمین گاز مصرفی خطوط تولیدی دچار محدودیت جدی هستیم و از سوخت مازوت استفاده می‌کنیم با چه منابع جدیدی در فکر توسعه صنعت باید بود، افزود: اگر در شرایط فعلی در تابستان، برای تأمین برق مصرفی خانگی و خطوط تولیدی دچار محدودیت جدی و مجبور به خاموشی دوره‌ای و قطع برق هستیم با چه منابع جدیدی در فکر توسعه صنعت باید بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه توسعه کاملاً ضروری است، اما توسعه باید در ابتدا به‌عنوان اولویت در راستای تامین آب، انرژی تجدیدپذیر و برگرداندن حقابه محیط‌زیست باشد و توسعه در زمینه صنایع با فناوری بالا در اولویت نخست قرار گیرد.

ریزش ناگهانی اصفهان با تداوم توسعه وابسته به آب

وی گفت: سوال ساده از تمام متخصصین، دانشگاهیان و مسئولین این است که در صورت اتمام منابع محدود آب و سوخت فسیلی که بخش اعظمی از آن مصرف شده، تکلیف تمامی سرمایه‌های موجود چه خواهد بود؟ ساختمان‌ها و کارگاه‌های صنعتی و زمین‌های کشاورزی بدون آب و انرژی چه مفهومی خواهند داشت؟

نادی با تأکید بر اینکه در اصفهان باید فهم مسئولان، مدیران و کارشناسان از توسعه کاملاً تغییر کند، اظهار کرد: ما در توسعه به جای اینکه مصرف آب را کم و بهینه کنیم، دقیقاً توسعه را در مسیری قرار دادیم که کمترین تولید ناخالص داخلی را با بیشترین مصرف آب داشته باشیم.

وی، به مسئولان و مدیریت استان هشدار داد که اگر توسعه در استان وابسته به آب باشد اصفهان دچار یک ریزش ناگهانی خواهد شد.

تخلیه کامل آبخوان دشت اصفهان برخوار تنها تا ۹ سال آینده

وی با بیان اینکه تا تخلیه کامل آبخوان دشت اصفهان برخوار تنها ۹ سال زمان داریم، اظهار کرد: متأسفانه برخی تصور می‌کنند که ما مخالف توسعه هستیم در حالیکه معتقد به توسعه در زمینه افزایش بهره‌وری در مصرف آب و انرژی و ایجاد منابع جدید تأمین آب و انرژی هستیم و در این فضا باید بازگرداندن حق محیط‌زیست نیز موردتوجه جدی قرار گیرد.

این دکتری عمران و ژئوتکنیک با اشاره اینکه در بازدیدهای جدید از مناطق مختلف شمالی اصفهان در غرضی و شهرک کاوه، متوجه شدیم که آب شورتر شده است، گفت: امروز آب شور را از عمق ۱۶۰ متری به چمن و فضای سبز می‌دهیم که به‌مرور زمان به سبب افزایش شوری خاک موجب از بین رفتن فضای سبز می‌شود.

وی با بیان اینکه به عنوان مثال سالانه در اصفهان ۴۰ میلیون مترمکعب صرف آبیاری فضای سبز می‌شود، گفت: نمی‌گوییم فضای سبز از بین رود، بلکه باید سازگار با الگوی مصرف آب تغییر کند و حتی افزایش یابد.

پیشروی فرونشست در مناطق مسکونی اصفهان شرایط مناسب ندارد

نادی با اشاره به اینکه پیشروی فرونشست زمین در مناطق مسکونی اصفهان شرایط مناسب ندارد به ایسنا، گفت: باید توجه داشت فرونشست زمین تابعی از زمان است و همانند یک فنر نیست که ‌به‌صورت آنی و لحظه‌ای تغییر شکل دهد و همانند یک خمیری است که تحت اثر فشار به‌تدریج و به‌مرور زمان تغییر شکل می‌دهد.

وی با تأکید بر اینکه فرونشست زمین از سال‌های قبل شروع شده و اکنون خود را به‌صورت ترک، شکاف و ... نشان می‌دهد و در آینده نیز شرایط همین‌گونه خواهد بود، افزود: ما همچنان از زاینده‌رود برداشت می‌کنیم و شاهد اتفاقات بدی خواهیم بود و متأسفانه امروز شاهد آثار فرونشست در ساختمان‌های جدید نیز هستیم.

این دکتری عمران و ژئوتکنیک با توضیح اینکه فرونشست زمین ناشی از چند عامل ازجمله ضخامت و نوع لایه خاک، میزان برداشت و افت سطح آب زیرزمینی است، گفت: باید توجه داشت که در لایه‌های سنگی فرونشست بسیار کمتری دارند، اما لایه‌های خاک، به‌ویژه خاک رس فرونشست بیشتری دارند.

تخلیه کامل آبخوان با ادامه برداشت از آب‌های زیرزمینی

وی با بیان اینکه ضخامت لایه خاک در منطقه جنوبی شهر اصفهان نزدیک کوه صفه، تقریباً صفر و سنگ به‌صورت رُخنمون است، افزود: ضخامت لایه خاک به سمت شمال تا منطقه حبیب‌آباد افزایش و به حدود ۳۰۰ متر می‌رسد و سپس در ادامه ضخامت لایه خاک روند کاهشی پیدا کرده و در شمال شاهین‌شهر - پلیس‌راه تهران  مجدداً ضخامت لایه خاک صفر و  لایه سنگی در سطح زمین به چشم می‌خورد.

نادی اظهار کرد: آب زیرزمینی در لایه‌های خاک زیرسطحی به‌صورت یک کاسه و طی هزاران سال ذخیره شده است. با برداشت آب زیرزمینی چند اتفاق مهم رخ می‌دهد که مهم‌ترین آن کاهش منابع آب زیرزمینی، دیگری نشست زمین به سبب تخلیه آب زیرزمینی و همچنین افت کیفیت آب زیرزمینی و افزایش املاح موجود در آب در اعماق پایین‌تر است. به سبب اینکه نشست لایه‌های خاک در محدوده وسیع یک دشت رخ می‌دهد به این پدیده فرونشست گفته می‌شود.

وی با اشاره به ضرورت توجه به نکاتی دراین‌باره، تأکید کرد: نخست اینکه منابع آب زیرزمینی محدود و ادامه روند برداشت آب زیرزمینی موجب تخلیه کامل آبخوان خواهد شد که به سبب مدیریت نادرست در مصرف آب و شرایط نامناسب جوی و کاهش آب‌های سطحی متأسفانه برداشت از آب‌های زیرزمینی افزایش یافته است. دوم برداشت آب زیرزمینی سبب نشست تحکیمی در خاک می‌شود که اثرات نشست خاک به تمام ساختمان‌ها و تأسیساتی که روی خاک و یا زیر خاک قرار دارند وارد می‌شود.

نشست ۱۸۰ سانتیمتری حبیب‌آباد بعد از تخلیه کامل آبخوان

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: به‌طور مختصر نتایج محاسبات میزان نشست خاک در نقاط مختلف شهر نشان‌دهنده فرونشست ۴۶ سانتیمتری در میدان نقش‌جهان و نشست ۱۸۰سانتیمتری در منطقه حبیب‌آباد پس از تخلیه کامل آب زیرزمینی است.

وی تأکید کرد: باید توجه داشت که امروز در مناطق شمال منطقه خوراسگان، تا منطقه شمال اصفهان و در نهایت در خیابان امام خمینی شاهد بیشترین میزان فرونشست با نرخ سالیانه ۱۵ تا ۱۸.۵ سانتیمتر در سال هستیم.

نادی گفت: متأسفانه امروز در خانه اصفهان، خیابان گلستان، غرضی، شهرک هوانیروز، شهرک کاوه و ... شاهد بیشترین اثرات مخرب فرونشست بر ساختمان‌ها و تأسیسات هستیم.

به عقیده کارشناسان، مسئولیت سنگین تأمین منابع آب و انرژی پایدار بدون همکاری و همدلی تمام مردم، متخصصین و مسئولین امکان‌پذیر نیست و لازم است در این زمینه هرچه سریع‌تر مسئولان با سرمایه‌گذاری عظیم از تمام کارآفرینان، سرمایه‌گذاران، دانشگاهیان و مشارکت تمامی مردم کمک بگیرند.

انتهای پیام

منبع : خبرگزاری ایسنا

---

کلمات کلیدی : میرنیوز استانی-اقتصادی توسعه فرونشست زمین _صنعت کشاورزی
اشتراک گذاری :

---

آخرین اخبار استان ها

بارگذاری اخبار بیشتر