میرنیوز
زیبایی‌های معماری مسجد آق‌قلعه در دشت جوین
2021-07-18T11:38:18+04:30
رجبعلی لباف‌خانیکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در سال ۶۸۳ه.ق به دستور «ارغون خان» ساخت یک مجموعه عظیم فرهنگی به نام « شنب‌غازانی» آغاز و در سال ۶۹۰ ه.ق توسط غازان خان تکمیل شد. این مجموعه در میان باغ‌های پر از سبزه و مشتمل بر کاخ‌ها، کتابخانه‌ها، مسجد، صومعه‌ها، رصدخانه و مدرسه‌ها بود.
وی افزود: در شرق شهر تبریز نیز به سعی و با سرمایه شخصی «رشیدالدین فضل‌الله»، مورخ و حامی هنر و دانش و وزیر غازان‌خان و الجایتو، مجموعه بزرگ و جامع علمی و فرهنگی دیگری به نام «ربع‌رشیدی» ساخته شد.
این پژوهشگر خراسانی ادامه داد: این کانون هنری و فرهنگی مدارس، کتابخانه‌ها، بیمارستان‌ها و کارگاه‌های خوشنویسی را شامل می‌شد و وسعت زیادی را به خود اختصاص داده بود. دانشمندان و استادان زیادی از سراسر ایران و برخی کشورهای جهان در آن گرد آمده بودند.
لباف‌خانیکی خاطرنشان کرد: در آن دوران شهر نوظهور سلطانیه نیز در شمار یکی از مهم‌ترین شهرهای تجارتی و آباد ایران محسوب می‌شد و در آن شهر مساجد، مدارس، بیمارستان‌ها، بناهای خیریه و خانقاه ساخته شده بود. بنای عظیم « گنبد سلطانیه» در زمان «سلطان محمد خدابنده» بین سال‌های ۷۰۴ تا ۷۱۳ه.ق ساخته شد.
وی عنوان کرد: در همان دوران به موازات و شاید به رقابت خاندان رشیدالدین فضل‌الله در صفحات غرب و شمال غربی ایران، خاندان جوینی در شرق ایران نیز نام و آوازه داشتند. «عطاملک جوینی» ملازم و دبیر هلاکوخان، پس از تصرف بغداد توسط هلاکو، حاکم عراق شد. برادرش «شمس‌الدین جوینی» بعد از مرگ هلاکوخان وزارت دستگاه ایلخانی را به عهده گرفت. خاندان جوینی سال‌های طولانی از قدرت و اختیار زیادی در قلمرو ایلخانان به خصوص خراسان برخوردار بودند.
این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی اضافه کرد: تا جایی که احتمالا در نظر داشتند به تقلید از یا خاندان رشیدالدین فضل‌الله یا در رقابت با آن‌ها در دشت جوین به فاصله ۸۰ کیلومتری سبزوار و غرب شهر نقاب، شهر یا مجموعه فرهنگی- علمی « آق‌قلعه» را مانند سلطانیه، ربع رشیدی یا شنب غازانی بسازند که مواجه با تهاجم و غارت «یساور جغتائی»، قیام سربداران و فروپاشی ایلخانان شدند و اهدافشان بر آورده نشد و مجموعه مورد نظر آن‌ها تنها در حد یک حصار و مسجد نیمه تمام و احتمالا بناهای جانبی ناپایدار باقی ماند.
لباف‌خانیکی گفت: آنچه اکنون از شهر آرمانی آق‌قلعه بر جای مانده عبارت است از یک حصار خشت و گلی مستطیل که در دهه‌های اخیر جاده سراسری دشت جوین دو دیوار شرقی و غربی آن را شکافته و از میانه آق‌قلعه عبور کرده است.
وی ادامه داد: مسجد آق‌قلعه تقریبا در مرکز شهر واقع شده و از شواهد پیداست که به شیوه مساجد دوران ایلخانی مسجدی دو ایوانی بوده که ایوان قبله بر جای مانده و ایوان شمالی یا ساخته نشده، یا بقایای آن جمع‌آوری شده است.
این باستان‌شناس خراسانی اضافه کرد: بر دو سمت ایوان قبله دو شبستان قرار داشته است. بخش فوقانی ایوان آسیب دیده، بخش عمده شبستان غربی منهدم شده است. شبستان سمت شرقی ایوان نسبتا سالم بر جای مانده و این شبستان که با شبستان سمت غربی قرینه بوده فضای ستون‌داری است که ۱۵ گنبد کم‌خیز بر فراز ستون‌ها پوشش آن را تامین کرده‌اند.
لباف‌خانیکی بیان کرد: حد فاصل شبستان‌ها، هشتی تقریبا مربع شکلی وجود داشته که از دو طرف به شبستان‌ها راه دارد. قاعده چهار ضلعی هشتی به کمک ترمبه‌ها به هشت ضلعی و در نهایت دایره تبدیل شده و گنبد نسبتا بلندی به ارتفاع ۱۲متر بر فراز هشتی استقرار یافته است. بر ساقه گنبد کتیبه‌ای قرآنی به خط ثلث نقش بسته و در انتهای آن تاریخ ۷۱۲ه.ق ملاحظه می‌شود. این مسجد با «مسجد جامع ورامین» هم‌عصر و قابل مقایسه است.
وی تشریح کرد: مطالعات میدانی و گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی نشان داده‌اند که این بنا نیز قرار بوده درست مانند مسجد جامع ورامین با دو غرفه در دو جانب شرقی و غربی مسجد ساخته شود که گویا هیچ‌گاه ساخته نشده و صرفا انگاره و بخش آغازین دیوارهای رواق‌ها به دو طرفه نمای بنا افزوده شده است.
این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی ادامه داد: در طول زمان به این مسجد لطمات فراوان وارد شده است، ایوانی که از میان دو نیم ستون ستبر استوانه به درون باز می‌شود، طاق و پوشش جناقی دارد و پیشانی آن فرو ریخته است.
لباف‌خانیکی گفت: بنا در مجموع ساده و بی‌پیرایه است و ظاهرا محراب در انتهای هشتی کتیبه و تزییناتی داشته که از میان رفته است. انتهای ایوان ورودی هم با مقرنس‌ها زینت یافته و نواری بر ساقه گنبد نیز با رنگ قهوه‌ای اندود شده و روی آن به نقوش اسلیمی آراسته شده است.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز سرویس زیارت و گردشگری گردشگري منطقه خراسان رضوی معماري مساجد شهرستان جوین سبزوار
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار استان ها
استاندار خراسان جنوبی با خانواده مرحوم «امیرمحمدخالقی»
شکستگی خط انتقال آب شرق گیلان
احتمال سفر پزشکیان به اصفهان پیش از پایان سال
رئیس جمهور به اصفهان سفر می‌کند
مهارت آموزی دانش آموزان رویکرد محوری وزارت آموزش و پرورش است
ظرفیت تولید برق استان سمنان ۱۲۰۰ مگاوات است
افزایش مبادلات تجاری توسعه حمل و نقل ریلی ایران- آستانه در بندر شهید رجایی
۱۰ هزار مازندرانی به اردوی راهیان نور اعزام شدند
شیخ الاسلام: تغییر برنامه درسی در دستور کار وزارت آموزش و پرورش است
امنیت، زیربنای تمامی پیشرفت‌ها و تحولات اجتماعی و اقتصادی است
اطفای حریق آپارتمان ۴ طبقه در شیراز
صدور هشدار نارنجی هواشناسی برای استان فارس
جهادی بودن اساس رسالت طلبگی و اثرگذاری اجتماعی و فرهنگی است
کشف خط لوله ۷۰۰ متری انتقال سوخت قاچاق در سواحل قشم
اجرای طرح های آبرسانی در شهرستان عباس آباد
لیدر تجمعات دهدشت دستگیر شد
کاهش ۷۰ هزار تنی واردات موز به استان سیستان و بلوچستان
بیمارستان تخصصی درمان ناباروری مازندران لنگ اعتبار است
ثبت ۱۳۶ میلیون هکتار اراضی ملی
فارس رتبه اول در تولید «طلای سفید ایران»
هیچ گونه کمبودی در بازار ماه رمضان و شب عید پذیرفتنی نیست
توهم اقتدار دشمن را با جهاد تبیین باید از بین برد
القاصی مهر: قاچاق سوخت تهدیدی برای امنیت عمومی نیز محسوب می‌شود
اقتصاد دریا محور می‌تواند مشکلات مناطق جنوبی کشور را حل کند
حوزه علمیه خراسان پیشرو در تولید محتوای دینی در فضای مجازی است
القاصی مهر: ۴۱ فرد مرتبط با شبکه‌های قاچاق سوخت در استان تهران دستگیر شدند
اطفا حریق آپارتمان ۴ طبقه در شیراز
القاصی مهر: ۴۱ فرد مرتبط با شبکه های قاچاق سوخت در استان تهران دستگیر شده اند
۸۹ نفر در مازندران قربانی کلاهبرداری ارز دیجیتال شدند
مازندران هنوز با فرونشست زمین مواجه نشده است
