میرنیوز
آلاچیق ترکمن "اوی" نامیده میشود که به معنی مسکن و محل زیست است. آلاچیق یک اسکلت متحرک و قابلحمل و نقل است که با نمد و حصیر پوشانده میشود. عشایر ترکمن اغلب برای مهمانان و یا برای فرزندان خود که زندگی تازهای را آغاز خواهند کرد، از "آق اوی" (خانه سفید) استفاده میکنند و نشانه عزت و احترام به آنان است. آلاچیق سفید بعدها باگذشت زمان به سیاهی میگراید و به "قارا اوی " تبدیل میشود.
آلاچیق دارای اجزایی چون اسکلت چوبی، حصیر، نمد، نوارهای دستباف است که شامل موارد زیر میشود:
- "توینوک": حلقهای چوبی در بالای قسمت گنبدی آلاچیق که بهعنوان نورگیر عمل میکند.
- "اوق": چوبهای کمانی شکل که بخش گنبدی اسکلت را تشکیل میدهد.
- "تاریم": بخش پایینی اوی که چوبهای آن بهصورت آکاردئونی و ضربدری درهمتنیده شدند.
- "قامیش": سه قطعه حصیر از جنس نی است که به دور تاریم کشیده میشود. تکه سوم، پشت اوی قرار میگیرد که "گت قامیش" نامیده میشود.
- "کچه": نمدهای که با آن آلاچیق را میپوشانند و به سه نوع تقسیم میشوند.
الف- چهار قطعه نمد به شکل مستطیل که آن را "دورلیق" مینامند و به دور تارم میپیچند.
ب- دو قطعه نمد به شکل ذوزنقه و آن را "اوروک" مینامند که روی اسکلت گنبدی آلاچیق قرار میگیرد.
ج- نمدی به شکل دایره که در قسمت بالای گنبد قرار میگیرد.
"دور لق" یا "خا": نواری از جاجیم که بهوسیله آن تارم را به هم محکم میبندند.
"بیل یوب ": نواری کم عرض تر از دورلق است که با آن قسمت بالای تارم را جهت استحکام بیشتر و مقاومت در برابر بادهای شدید میبندند.
"دوزی ": نوار باریکی از جاجیم هستند که اوق را با آن بسته تا جابجا نشود.
"ارقن": طناب ضخیمی است که به میخهای چوبی اطراف اوی بسته میشود و غالبا از پشم شتر یا گوسفند تهیه میشود.
میخ چوبی: در فضای بیرونی آلاچیق به فاصله یک تا دو متر میخ چوبی دوشاخه را به زمین میکوبند و بندهایی را به آنها وصل میکنند تا باد آلاچیق را جمع نکند.
جهت ساخت اسکلت آلاچیق از چوب درخت عرعر استفاده میشود و قطعات بریده را روی خرکِ تراش برده و با داس، پوست آن را جدا کرده و تراش میدهند. آنگاه چوبها را ۲ الی ۳ روز در معرض آفتاب قرار داده، سپس داخل کوره به مدت نیم ساعت میگذارند. پس از بیرون آوردن از کوره به آنها فرم میدهند. بعضی از چوبها همچون توینک را وقتی از کوره درمیآورند داخل گیرههای چوبی که در زمین کاشته شده است به مدت ۲ الی ۳ روز قرار میدهند تا فرم بگیرد.
برای ساخت اوق چوب تراشیده شده را روی خرک فرم دهی گذارده تا انحنای لازم را به خود بگیرد. در بخش گنبدی اسکلت توینک نیز همچون اوق به همان شکل ساختهشده، با این تفاوت که توی نوک به شکل دایره درمیآید و روی آن سوراخهایی جهت قرارگیری اوقها تعبیه میشود. تارم نیز به شیوه قبل آماده و با انحنایی کم به شکل ضربدر روی هم قرار گرفته و در محل اتصال سوراخی تعبیهشده تا به کمک بند پوستی (پوست شتر)، دو قطعه به هم وصل شود.
برای ساخت درب ورودیِ آلاچیق، به نجار سفارش داده تا در بخش جلویی آن نصب شود. در فصل تابستان درب را برداشته و چهارچوب آن بر جای میماند تا حصیر و نمد بهصورت کرکرهای در جلوی چهارچوب آویزان شود.
یکی از نقاط قوت در طراحی آلاچیق، نورگیری است که در سقف آن قرار دارد. این نورگیر علاوه بر اینکه نور موردنیاز چادر را تامین میکند، محلی برای خروج دودهای حاصل از اجاقی است که دقیقاً در مرکز چادر برپاشده است. از دیگر نکات حائز اهمیت که میتوان برای دیگر کارکردهای نورگیر به آن اشاره کرد تشخیص زمان در طول روز و فصول سال بر اساس نوری است که از سقف به درون میتابد و با سایههای ایجادشده توسط شعلههای آتش درون اجاق نقش عقربههای ساعت را ایفا میکند و هر زمان از روز را به صاحب اوی اعلام میکند.
امروزه آلاچیق برای دامداران مرزنشین که مجبور به مهاجرت موقت ییلاق و قشلاق هستند و یا در مراسمی چون عروسی یا عزا در کنار خانه کاربرد دارد. درگذشته ترکمنها اغلب کوچنشین بودند و مانند عشایر کنونی از سرزمینی به سرزمین دیگر برای جستجوی مراتع جدید مهاجرت میکردند و به همین خاطر در عصر حاضر حفظ و صیانت از چنین آثار فرهنگی ارزشمند میبایست بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
اما و اگرهای ساماندهی دستفروشان در بیرجند
تداوم دستاندازیها به چشمه مرغک رونیز استهبان فارس
دستگیری ۸۹ قاچاقچی ارز و کالا در شهریار
کشف ۱۰۲ هزار لیتر سوخت قاچاق در سواحل عسلویه
مهاجرت یک میلیون بال پرنده تابستانگذران به مازندران
حمایت آیت الله نوری همدانی از پاسخ کوبنده ایران به اسرائیل
انتقام ایران پاسخی به خباثتهای رژیم صهیونیستی بود
دپوی چوب آلات برای قاچاقچیان ناامن خواهد بود
حملات سپاه ثابت کرد رژیم صهیونیستی مترسکی بیش نیست
جزئیات رقابتهای جهانی تکواندو در کیش
تجمع خیابانی مردم تبریز در حمایت از عملیات سپاه علیه اسرائیل
پیشبینی رگبار برف در ارتفاعات لرستان
توزیع ۶۰۰هزار تن نهادههای دامی بین دامداران لرستان
انتخابات دور دوم زنجان، طارم و خدابنده نیمهالکترونیکی است
هواشناسی هشدار داد؛ سرمازدگی در کمین باغات استان سمنان
وزارت نفت برای جمعآوری فاضلاب جزیره خارگ پای کار بیاید
سرریز فاضلاب شهرک صنعتی شماره ۲ اردبیل به قرهسو
خبر وزیر کشور از احداث ۱۶۰۰ کلاس درس در سیستان و بلوچستان
قدردانی علمای اهل سنت خراسان شمالی از عملیات «وعده صادق»
پهلودهی ۲۵۰۰ فروند شناور کانتینری در بندر شهید رجایی
قدردانی علمای برجسته اهلسنت از سپاه؛ دلِ جهان اسلام شاد شد
اختصاصی| حمایت جبهه ایستادگی ایران اسلامی زنجان از لیست شورای ائتلاف
رئیس دیوان عدالت اداری: قوه قضائیه استقلال وکلا را در هر زمان به رسمیت میشناسد
دستگیری اکرم لاهوری تروریست + جزئیات
لیست شورای ائتلاف برای انتخابات مجلس خبرگان و شورای اسلامی در همدان + اسامی
محکوم مالی فراری هنگام خروج غیرقانونی از کشور بازداشت شد + جزئیات
دغدغههای نخبگان خراسان جنوبی با نامزد انتخابات خبرگان رهبری + تصاویر
رئیسی: امیدواریم مجلس قوی برای پشتیبانی از مردم و کمک به دولت تشکیل شود
رونمایی از دیوارنگاره جدید میدان ولیعصر(عج) زنجان/ "روشن شود جهانی؛ وقتی که تو بیایی"
تب تند رقابتهای انتخاباتی در اصفهان/ تشکیل ائتلاف بانوان و ائتلاف آبی نظرها را جلب کرد