میرنیوز
پزشکی فردمحور انقلابی بزرگ در درمان سرطان
2021-05-19T07:17:11+04:30
مریم مقدم‌متین در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص پزشکی شخص‌محور اظهار کرد: پزشکی فردمحور(Personal Medicine) یا پزشکی دقیق(Precision Medicine) همانطور که از نام آن پیداست، به پزشکی و شیوه‌ای برای درمان گفته می‌شود که برای یک نفر در نظر گرفته می‌شود. پزشکی دقیق یا فردمحور به این معناست که اگر دارویی برای فردی تجویز می‌شود، این دارو برای بیماری وی نیست بلکه برای شخص بیمار تجویز شده است. این نوع از پزشکی دنبال این است که چه دارویی برای بیمار تجویز و چه درمانی برای او در نظر گرفته شود تا مشکلات و عوارض کمتری به همراه داشته باشد و بیمار بتواند فرایند درمان بهتری را طی کند.
وی افزود: به عنوان مثال در بسیاری از سرطان‌ها، غالبا داروهای شیمی‌درمانی چند نوع مشخص را شامل می‌شود که برای همه بیماران از آن استفاده می‌شود؛ در حالی که ممکن است با توجه به جهش‌هایی که باعث سرطان شده، برخی از این داروها موثر و برخی غیرموثر باشد. داروهای غیرموثر نه تنها فایده‌ای برای بیمار ندارد بلکه ممکن است مشکلات جانبی بسیاری نیز برای وی ایجاد کند؛ عوارضی مانند ضعف، حالت تهوع، ریزش مو و مشکلات مختلفی که شیمی‌درمانی دارد، نمونه‌هایی از این مشکلات است. اگر داروهایی که بر بهبود بیماری فرد تاثیری ندارد، تجویز نشود، عوارض جانبی نیز برای وی قطعا کمتر خواهد شد و احتمال غلبه فرد بر بیماری‌اش بیشتر می‌شود.
استاد گروه زیست‌شناسی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: انسان‌ها حدود ۹۹.۴ درصد شباهت ژنتیکی با یکدیگر دارند و آن ۰.۶ درصد تفاوت می‌تواند بعضا جوابگوی دلیل ابتلای افراد به بیماری‌های مختلف باشد. در پزشکی شخص‌محور فقط روی همان ۰.۶ درصد تفاوت بین انسان‌ها تمرکز می‌شود. هر مولکول DNA شامل ۳ میلیارد جفت باز است. در واقع ۰.۶ درصد از این ۳ میلیارد جفت باز معادل حدود ۱۸ میلیون نفر است. در نتیجه میزان تعیین توالی ژنوم‌ها باید گسترده‌تر شود و مطالعاتی انجام گیرد تا بیماری و صفات مختلف را بتوان شناسایی کرد.
مقدم‌متین با بیان اینکه در حال حاضر سیستم پزشکی و درمان در کشور ما سیستمی سنتی است، گفت: مثلا برای تمام افرادی که سرطان خون دارند، یک نوع دارو و رژیم درمانی در نظر گرفته می‌شود ولی اگر به صورت دقیق بدانیم یک فرد با چه مشکلی مواجه است و کدام ژن او مشکل دارد، می‌توان دارو را برای همان مورد خاص تجویز کرد تا اثرات جانبی درمان کم شده و فرایند آن کارآمد شود. در ایران بعضی از سرطان‌ها مانند سرطان پستان تا حدودی شخص‌محور شده است. بر اساس این روش گیرنده‌هایی که روی سلول‌های سرطانی است بررسی می‌شود و با توجه به وضعیت آن، داروی خاص تجویز می‌گردد.
وی افزود: سال ۲۰۰۳ پروژه ژنوم انسان کامل و اولین نسخه ژنوم بشر استخراج شد. پس از آن موضوع تفاوت‌های ژنتیکی در مورد افراد مختلف مطرح گردید؛ مثلا امروز مشخص شده که یک دارو روی یک ژن خاص چه تاثیری داشته است. نباید از یاد برد که زمان زیادی از آغاز این مباحث علمی نمی‌گذرد. پزشکی شخص‌محور برای بیماران و حتی افراد سالمی که احتمال بروز بیماری وراثتی در آنها وجود دارد نیز توصیه می‌شود. در این فرایند ریسک ابتلا به یک بیماری در فرد بررسی می‌شود تا از این طریق بتوان اقدامات لازم جهت پیشگیری را انجام داد.
این پژوهشگر با بیان اینکه در پزشکی شخص‌محور کل ژنوم افراد بیمار یا افراد مشکوک به بیماری مشخص می‌شود، گفت: در روش پزشکی شخص‌محور میزان احتمال و ریسک ابتلا به بیماری در افراد بررسی می‌شود. اینکه بررسی میزان ابتلای فرد به بیماری، انجام اقدامات لازم جهت پیشگیری و همچنین تجویز دارو با توجه به مشکلات بیمار به صورت کاملا هدفمند، حتی بعضا با مشخص شدن محل پخش دارو در بدن، از اقداماتی است که طی این نوع از متد پزشکی پیاده‌سازی می‌شود.
وی افزود: یکی از ایرادات داروهای شیمی درمانی این است که در تمام بدن پخش می‌شود و به این ترتیب به بقیه قسمت‌های بدن و سلول‌های سالم نیز آسیب می‌رساند. اگر بتوان ترتیبی اتخاذ کرد که دارو مستقیما سراغ سلول‌های سرطانی رفته و پخش شود و همچنین در سایر قسمت‌های بدن آزاد نگردد، می‌توان یک درمان بسیار موثر و بهتر داشت. برای این منظور بایستی مشخص شود بیمار چه مشکلی دارد، برای او چه دارویی مناسب است و نهایتا دارو به صورت هدفمند به محل تومورها رسانده شود. این یک درمان عالی است که هدفمند بوده و مخصوص شخص بیمار است و آسیبی نیز به او نمی‌رساند.
مقدم‌متین خاطرنشان کرد: در ایران تا قبل از تحریم کارهایی در خصوص پزشکی فرد محور و اینکه بتوانیم ژنوم هر فرد را تعیین توالی کنیم آغاز شده بود، اما شرایط اقتصادی و تحریم درحال حاضر بسیار تاثیر گذاشته است. مشکل اصلی پزشکی شخص‌محور این است که بسیار پر هزینه است و قیمت‌ها متفاوت است و شاید برای هر نمونه‌گیری بیمار مجبور باشد حدود ۸۰۰ دلار هزینه کند. خیلی از بیماران نمونه‌هایشان را به خارج از کشور می‌فرستند. ایران نمی‌تواند با چین رقابت کند؛ زیرا در چین دستگاه که روشن می‌شود تعداد نمونه‌های متعددی دارند و می‌توانند هزینه را پایین بیاورند، اما در ایران نمونه‌ها کمتر است در نتیجه هزینه‌اش بیشتر می‌شود و بنابراین شاید بتوان گفت حدود ۹۰درصد آزمایش‌ها به خارج فرستاده شود.
وی با بیان اینکه در ساختار دولتی ما پزشکی شخص‌محور انجام نمی‌شود، گفت: هزینه‌ها در پزشکی شخص‌محور بالا است و برای خیلی از بیمارها امکان‌پذیر نیست و از طرفی خطاهایی نیز دارد و بایستی دوباره تکرار شود. همچنین آنالیز آنها سخت است. یکی دیگر از مشکلات پزشکی شخص‌محور این است که برخی حوزه‌های آن ناشناخته و جدید است. ناشناخته بودن یعنی همین که باید تعداد ژنوم‌هایی که تعیین توالی می‌شوند خیلی زیاد باشد و اینها مدام آنالیز شوند و ارتباط آنها با بیماری‌ها بررسی شود تا بتوانند بگویند این تغییرات می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های خاصی شود و این رویه هنوز خیلی زمان می‌برد. لذا در این زمینه پیشرفت آنچنانی نداشته‌ایم.
این متخصص بیولوژی مولکولی افزود: به منظور پیشرفت در پزشکی شخص‌محور بایستی ارتباطی بین پزشک‌ها و متخصصین کامپیوتر وجود داشته باشد. کسی که بتواند داده‌ها را آنالیز کند چون ژنوم انسان اگر برای DNA که در یک سلول داریم درنظر بگیریم ۳میلیارد جفت باز است؛ به عبارتی DNA در سلول‌های بدن انسان از ۳میلیارد جفت باز تشکیل شده است؛ بنابراین اگر کمترین خطا، حتی اگر فقط یک خطا داشته باشیم، می‌شود ۳۰هزار خطا و قطعا در این حالت نیاز به تکرار دارد و همینطور نیاز به متخصصین و زمان برای آنالیز کردن.
وی ضمن بیان اینکه پزشکی شخص محور یک انقلاب در حوزه پزشکی است، گفت: پزشکی شخص‌محور موانع بسیاری دارد. هزینه بالا، آنالیز سخت و البته مسائل اخلاقی نیز مطرح می‌شود؛ مثلا اینکه فرد اگر بداند این ژن را دارد به لحاظ روانی چه تاثیری روی او می‌گذارد. گاهی فرد اگر آگاهی نداشته باشد، بهتر است. یکسری مشکلات اینگونه نیز وجود دارد یا اگر مشخص باشد این فرد درمقابل داروی خاص مقاوم است چه سوء استفاده‌هایی ممکن است بشود یا مثلا اگر بدانیم یک نژادی مشکل خاصی را دارد و اگر جنگی اتفاق بیفتد ممکن است از همین موضوع سوء استفاده شود و جنگ‌های بیولوژیکی اتفاق بیفتد، بنابراین یکسری مشکل اخلاقی اینگونه وجود دارد.
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: ژن‌های مختلفی در ایجاد سرطان می‌تواند دخالت داشته باشند اما در سرطان پستان فقط دو ژن BRCA۱ و BRCA۲ دخالت دارند.کاری که با پزشکی شخص‌محور انجام می‌دهند این است که مثلا طبق تاریخچه خانوادگی یک فرد می‌دانند که در خانواده آنها سرطان پستان و تخمدان زیاد اتفاق می‌افتد؛ بنابراین موتاسیون‌هایی که روی این دو ژن شایع‌تر است را در آن فرد بررسی می‌کنند و اگر فرد آن را داشته باشد درنتیجه پیشگیری می‌کنند. پیشگیری برای سرطان پستان خیلی راحت‌تر از سرطان‌های دیگر است چون می‌توانند پستان را بردارند و فرد سرطان نخواهد گرفت و درنتیجه می‌تواند کاملا موثر باشد. آنجلینا جولی هنرپیشه هالیوودی کسی است که این کار را انجام داده زیرا روی ژن‌های BRCA۲ و BRCA۱ ژن‌های معروف سرطان پستان موتاسیون داشته است. درنتیجه پستانش را برداشته و اعلام هم کرده تا برای بقیه که ممکن است چنین مشکلی داشته باشند الگویی باشد، اینکه برداشتن پستان بهتر از این است که بخواهی سرطان پستان بگیری.
وی افزود: پزشکی شخص‌محور در درمان بسیار تاثیرگذار است؛ مثلا در درمان سرطان سینه گیرنده روی سلول‌های سرطانی را بررسی می‌کنند که اگر HER۲ مثبت باشد داروی خاص علیه آن تجویز می‌شود که موجود است و احتمال درمان خیلی بالا می‌رود ولی اگر منفی باشند دیگر آن دارو را نمی‌دهند.
مقدم‌متین ضمن بیان اینکه برخی صفات شخصیتی انسان وابسته به عوامل زیستی است و بخش دیگر را محیط تعیین می‌کند، گفت: بخشی از صفات انسان‌ها وابسته به ژن‌ها و عوامل درونی و بخش دیگر آن وابسته به محیط و عوامل بیرونی است. در برخی از کشورها فرد را به لحاظ ژنتیکی مورد بررسی قرار می‌دهند؛ مثلا اینکه آیا فرد درونگرا یا برونگرا است؟ آیا می‌تواند قابلیت‌های ورزشی داشته باشد؟ یا اینکه چقدر احتمال دارد به بیماری‌های پوستی مبتلا شود یا مثلا می‌تواند صفات خاصی را بروز دهد یا خیر؟! برخی شرکت‌ها این تفاوت‌ها و تغییرات را با قابلیت‌های افراد می‌سنجند مثلا آیا باتوجه به این تغییر خاص که فرد در ژن خود دارد می‌تواند یک فرد قدرتی، استقامتی یا سرعتی باشد؟! در حیطه ورزشی اول به لحاظ ژنتیکی فرد را بررسی می‌کنند که آیا قابلیت‌ها وتوانمندی‌های مدنظر را دارد و بعد روی او سرمایه‌گذاری می‌کنند و اگر متوجه شوند فرد نمی‌تواند یا مثلا ماهیچه‌هایش سریع آسیب می‌بیند در این حالت دیگر گزینه خوبی نیست. از طرف دیگر همانطور که گفتیم پزشکی شخص‌محور بررسی می‌کند که آیا فرد احتمال ابتلا به بیماری خاصی را دارد یا خیر و کار پیشگیرانه انجام می‌دهد و بیماری را مهار کرده یا عقب می‌اندازد و به عبارتی می‌تواند روی محیط اثر بگذارد.
وی افزود: در برخی موارد به جای اینکه کل ژنوم را تعیین توالی کنند، فقط آن قسمت‌هایی از ژنوم که پروتئین‌ساز است را بررسی می‌کنند. در ایران گران شدن دلار باعث شد به جای اینکه کل ژنوم را تعیین توالی کنند فقط آن قسمت‌هایی از ژنوم که پروتیین‌ساز و کاربردی بودند و در بیماری‌ها دخالت داشتند، مورد بررسی قرار دهند؛ مثلا اگر ژن نمی‌تواند یک پروتئین را تولید کند، آن پروتئین را به او برسانیم یا اگر یک آنزیم خیلی فعالیت می‌کند آن را خاموش کنیم.
استاد گروه زیست‌شناسی دانشگاه فردوسی با اشاره به اینکه دانش ژنتیک خیلی مورد توجه نظام‌های سیاسی-دفاعی است و جنبه امنیتی نیز دارد، گفت: سفارش‌ها و توصیه‌هایی در این زمینه می‌شود که مثلا مراکزی که ذخایر ژنتیکی دارند نمونه‌های کامل را برای تعیین توالی ارسال نکنند. ولی در کشور ما اگر قرار باشد این نمونه‌ها به خارج فرستاده نشوند پس باید داخل کشور آنقدر تجهیز شده باشیم که دیگر نیازی به ارسال نمونه‌ها به خارج از کشور نباشد.
این پژوهشگر افزود: آزمایشگاه پاتولوژی و آزمایشگاه تشخیص طبی در استان خراسان درخصوص نوع بیماری‌های مشخص که دارو برای آن وجود دارد و به تعیین آن تغییر یا موتاسیون کمک می‌کند، فعالیت می‌کنند. درحال حاضر جهاددانشگاهی برای سرطان یک سری از مارکرها را بررسی می‌کند. برای سرطان پستان گیرنده‌هایی روی سلول‌ها وجود دارد که توسط آزمایشگاه پاتولوژی تشخیص داده می‌شود. همینطور برای تست سرطان خون نیز پاتولوژی خیلی تاثیر دارد. باتوجه به اینکه می‌دانند فرد چه بیماری‌ای دارد، ژن‌های خاص را با روش‌های مختلف بررسی می‌کنند.
مقدم‌متین خاطرنشان کرد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد چندسالی است که شروع به بانک کردن نمونه‌ها کرده است و هدف این است که با یکسری قراردادها این نمونه‌ها را به راحتی در اختیار ما قرار دهد، اما در شرایط فعلی نمونه‌ها به شدت محدود هستند و ما با مشکلات و موانع بسیاری مواجه هستیم و دانشجویان مثلا برای گرفتن نمونه‌های توموری بسیار اذیت می‌شوند.
وی با بیان اینکه در شرایط فعلی در خصوص سلول‌های بنیادی قوانین بسیار سختی وجود دارد، گفت: قوانینی مانند اینکه سلول درمانی باید یک بخش مجزا در بیمارستان داشته باشد و بنابراین ما نمی‌توانیم کار کنیم مثلا بخواهیم سلول‌ها را کشت کنیم. علاوه‌بر این، در بیمارستان چنین بخشی وجود ندارد و باید بخش سلول درمانی ایجاد شود، این درشرایطی است که بیمارستان‌ها نیز واقعا فضایی برای انجام این کار ندارند.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز استانی-اجتماعی ژنتيك شيمي درماني سرطان
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار استان ها
«علی لاریجانی» با آیت الله نوری همدانی دیدار کرد
دفترمقام معظم رهبری در قم از تلاش‌های هیئت خادم الرضا(ع)تقدیر کرد
وزیر کشور: سرمایه گذاری داخلی و خارجی مولفه‌ای مهم برای توسعه است
مسمومیت ۱۲ نفر با گاز مونوکسیدکربن در استان مرکزی
مازندران مهد ورزش است؛ کسب ۲۸۰ مدال در سال جاری
وزیر کشور: سرمایه گذاری داخلی و خارجی مولفه ای مهم برای توسعه است
اقدامات دشمنان خیال باطل است
مردم و مومنان نقش ویژه ای در مملکت داری پیامبر(ص) داشتند
صدورحکم بین‌المللی علیه سران صهیونیست آرزوی چندین ساله بشریت بود
دستور دستگیری سران رژیم صهیونیستی شکست مفتضحانه آنها است
کشف لاشه یک قلاده پلنگ در سمنان؛ محیط زیست تائید کرد
فرهنگ بسیج نسخه شفابخشی برای حل مشکلات و پیشرفت کشور
هر کسی با تلاش شبانه‌روزی مشکلی از مردم را برطرف کند بسیجی است
دستور دستگیری سران رژیم صهیونیستی شکست مفتضحانه آنهاست
بسیج فراتر از تفکرات و گرایش‌های جناحی در ایران است
ریشه گرانی‌های بی‌ضابطه بررسی شود
ناکامی آدم ربایان در کرمانشاه با هوشیاری اپراتور پلیس
امام جمعه قزوین: اعضای باندهای فساد نباید در قزوین مسئولیت بگیرند
ادامه انسداد جاده کرج- چالوس تا ۱۰ آذرماه
پاسخ قاطع به قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام ضروری است
ضرورت شکل‌گیری هرچه بیشتر حلقه‌های صالحین بسیج در سرزمین آفتاب
امام جمعه شیراز: خواستار تحقق انتظارات رهبر انقلاب از دولت چهاردهم هستیم
دولت توجه ویژه به سفره و معیشت مردم داشته باشد
امام جمعه رشت: رژیم صهیونیستی رو به اضمحلال است
امام جمعه اصفهان: ایثار شهدا الگویی برای جوانان نسل جدید است
امام جمعه اهواز: کمک به مردم غزه و لبنان باید تداوم یابد
فرهنگ بسیج از مرزهای ایران به سراسر جهان رسیده است
خداحافظی آیت الله اسلامی از امامت جمعه تاکستان
حادثه رانندگی در محور دامغان_فولاد محله جان یک نفر را گرفت
صدور حکم بازداشت نتانیاهو در دادگاه «لاهه» اقدامی بجا بود
