میرنیوز
«مسجد کرمانی» سومین بنای کهن به جای مانده منطقه جام
2021-04-03T11:31:04+04:30
رجبعلی لباف خانیکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: این مسجد که به قرینه مسجد سفید، مقابل آن در جانب جنوبی ایوان ساخته شده به استناد کتیبه محرابی که بر بدنه خارجی دیوار جنوبی آن، مشرف بر صحن نصب شده در تاریخ ۷۱۲ ه.ق یا پیش از آن تاریخ ساخته شده و پس از مسجد سفید یا خانقاه شیخ، کهن‌ترین بنای برجای مانده در مجموعه محسوب می‌شود.
وی تصریح کرد: مسجد کرمانی با وسعت حدود ۱۸۲ مترمربع زیربنا دارای پلان چلیپایی و پوشش سه قسمتی است که در سه جبهه شرق، غرب و جنوب تو رفتگی‌های ایوان مانند ایجاد شده و در هر یک از جرزهای دو سوی ایوان‌ها اطاقکی با کاربری احتمالی «چله خانه» تعبیه شده است. پوشش ایوان‌ها با مقرنس‌های گچی زیبا و پرکار زینت یافته و بر فراز بخش میانی پوشش سه قسمتی مسجد یک نورگیر هشت ضلعی کلاه فرنگی مانند ایجاد شده که علاوه بر تامین نور فضای داخلی، زیبایی و شکوه به بنا داده است.
این پژوهشگر خراسانی ادامه داد: به نظر می‌رسد مسجد کرمانی به گونه‌ای آراسته شده که از نظر زیبایی تکامل یافته و منحصر به فرد باشد، زیرا در این بنا چنان هماهنگی و پختگی و توازنی حکمفرما است که ناخودآگاه بیننده را به شگفتی و ستایش وا می‌دارد.
لباف‌خانیکی اضافه کرد: در آرایش بنا از مقرنس، گچبری و کتیبه به زیباترین شکل ممکن حداکثر استفاده شده است. کتیبه‌ها بر یک نوار سرتاسری بنا را دور زده و نزدیک پاکار طاق‌ها و بر اطراف محراب به شیوه نسخ با قلمی بسیار خوش نوشته شده است. گچبری‌ها نیز علاوه بر زمینه کتیبه‌ها سرتاسر پیشانی و بازوهای محراب و نبش درگاهی‌ها و طاق‌ها را آراسته است. موضوع نقش‌ها ظاهراً گیاهی از نوع «برگ کنگری» است، اما از آن‌ها تجسم پرنده نیز ادراک می‌شود.
وی گفت: از دیگر شاهکارهای هنری مسجد کرمانی، قاب‌های مشبک فراز انتهای ایوان جنوبی و قرینه آن‌ها بر فراز درگاهی شمالی مسجد است. این مسجد زیبا و استثنایی به استناد کتیبه داخل محراب با دست توانای «خواجو زکی ابن محمد بن‌مسعود کرمانی» ساخته شده، کسی که پس از مرگ در همان مسجد به خاک سپرده شده است.
این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی عنوان کرد: گنبدخانه اگرچه بنای مرکزی و اصلی مجموعه به نظر می‌آید، اما ساخت آن بر اساس قراین پس از مسجد کرمانی است. به نوشته فصیح خوافی در «مجمل فصیحی» و تاریخ‌هایی که بر بدنه بنا نوشته شده، درسال ۷۲۰ه.ق «ملک غیاث محمد کرت»، طاق و صفه (گنبد و ایوان) را ساخته، درسال ۷۳۳ ه.ق درب نفیس چوپی بر آن نصب شده و در سال ۷۶۳ ه.ق کتیبه پاکار گنبد به دو شیوه همراه نسخ و کوفی گلدار زیبا نوشته شده و ظاهرا همزمان، به استناد دو کتیبه که محاط در دایره در دو جانب ورودی نوشته شده به تعمیرات سقف و ترسیم نقاشی‌های فضای داخلی گنبدخانه اشاره شده است. در کتیبه سمت چپ ورودی نوشته شده است، «عمل بتجدید هذا السقف استاد عبد الوهاب بنا غفرالله له» و در کتیبه سمت راست آمده است، «عمل العبد الضعیف سلطانشاه نقاش غفرالله له».
لباف‌خانیکی خاطرنشان کرد: نقش‌ها بسیار زیبا و متنوع با موضوعات هندسی و گیاهی و انواع خط اجرا شده‌اند که خطوط معقلی در مجموعه‌های مثلث، لوزی و مربع به عنوان عناصر تزئینی بیشتر قابل توجه‌اند. شمسه هشت پر زیبایی به گونه‌ای بر انتهای سقف نشسته که هر پایه‌اش بر فراز یک طاق‌نما یا درگاهی استقرار یافته است.
وی گفت: بر جای جای دیوارها، کتیبه‌ها، نقوش و دست نوشته‌هایی نقش بسته و درون گنبدخانه را به اشکال گوناگون آراسته‌اند. رنگ‌ها متنوع، فراوان و درخشنده هستند. رنگ‌های سیاه، آبی، لاجوردی، فیروزه‌ای، زرد، نارنجی و سفید در نقاشی‌ها و کتیبه‌ها قابل تشخیص‌اند.
این باستان‌شناس خراسانی بیان کرد: اگرچه این بنا را برخی همان خانقاه شیخ یا آرامگاه شیخ پنداشته‌اند، اما به احتمال زیاد و براساس سنت‌ها گنبدخانه جام همانند گنبدخانه ابابکر تایبادی در کنار مدفن شیخ، صرفا کار کرد عبادی و آئینی داشته است. یادبودها و یادگاری‌هایی که در طول زمان پس از احداث بنا بر بدنه داخلی نوشته شده نیز بسیار جالب و پر محتوا بوده و نشانه‌هایی از فرهنگ‌مداری مردم آن سامان و حرمت قلم در گذشته هستند.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز سرویس زیارت و گردشگری گردشگري تربت جام
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار استان ها
اما و اگرهای ساماندهی دستفروشان در بیرجند
تداوم دست‌اندازی‌ها به چشمه مرغک رونیز استهبان فارس
دستگیری ۸۹ قاچاقچی ارز و کالا در شهریار
کشف ۱۰۲ هزار لیتر سوخت قاچاق در سواحل عسلویه
مهاجرت یک میلیون بال پرنده تابستان‌گذران به مازندران
حمایت آیت الله نوری همدانی از پاسخ کوبنده ایران به اسرائیل
انتقام ایران پاسخی به خباثت‌های رژیم صهیونیستی بود
دپوی چوب آلات برای قاچاقچیان ناامن خواهد بود
حملات سپاه ثابت کرد رژیم صهیونیستی مترسکی بیش نیست
جزئیات رقابت‌های جهانی تکواندو در کیش
تجمع خیابانی مردم تبریز در حمایت از عملیات سپاه علیه اسرائیل
پیش‌بینی رگبار برف در ارتفاعات لرستان
توزیع ۶۰۰هزار تن نهاده‌های دامی بین دامداران لرستان
انتخابات دور دوم زنجان، طارم و خدابنده نیمه‌الکترونیکی است
هواشناسی هشدار داد؛ سرمازدگی در کمین باغات استان سمنان
وزارت نفت برای جمع‌آوری فاضلاب جزیره خارگ پای کار بیاید
سرریز فاضلاب شهرک صنعتی شماره ۲ اردبیل به قره‌سو
خبر وزیر کشور از احداث ۱۶۰۰ کلاس درس در سیستان و بلوچستان
قدردانی علمای اهل سنت خراسان شمالی از عملیات «وعده صادق»
پهلودهی ۲۵۰۰ فروند شناور کانتینری در بندر شهید رجایی
قدردانی علمای برجسته اهل‌سنت از سپاه؛ دلِ جهان اسلام شاد شد
اختصاصی| حمایت جبهه ایستادگی ایران اسلامی زنجان از لیست شورای ائتلاف
رئیس دیوان عدالت اداری: قوه قضائیه استقلال وکلا را در هر زمان به رسمیت می‌شناسد
دستگیری اکرم لاهوری تروریست + جزئیات
لیست شورای ائتلاف برای انتخابات مجلس خبرگان و شورای اسلامی در همدان + اسامی
محکوم مالی فراری هنگام خروج غیرقانونی از کشور بازداشت شد + جزئیات
دغدغه‌های نخبگان خراسان جنوبی با نامزد انتخابات خبرگان رهبری + تصاویر
رئیسی: امیدواریم مجلس قوی برای پشتیبانی از مردم و کمک به دولت تشکیل شود
رونمایی از دیوارنگاره جدید میدان ولیعصر(عج) زنجان/ "روشن شود جهانی؛ وقتی که تو بیایی"
تب تند رقابت‌های انتخاباتی در اصفهان/ تشکیل ائتلاف بانوان و ائتلاف آبی نظرها را جلب کرد
