میرنیوز
کشتی چوخه میراث کهن مردم خراسان شمالی
2021-04-03T11:31:01+04:30
کشتی باچوخه که در گذشته کشتی کُردی نامیده می شد یکی از سنن مردم کُرد شمال خراسان است که نه تنها به عنوان یک ورزش بلکه به عنوان یک آئین فرهنگی و پهلوانی در تمام شئونات زندگی مردم جریان دارد و با آداب و رسوم خاصی اجرا و گرامی داشته می شود.
این ورزش یادآور روحیه سلحشوری، جوانمردی، تعاون و پهلوانی نزد مردم این منطقه است و به طور معمول در جشن ها، مراسم عروسی و اعیاد، و در فضای باز، بر روی چمن و یا خاک نرم، در روستاها، ایلات و عشایر انجام می شود، اوج شکوه و جلال آن را در مراسم بزرگ سیزده و چهارده فروردین در شهرستان اسفراین می توان مشاهده کرد. امروزه این ورزش سنتی بر روی تُشَکِ کشتی نیز برگزار می شود.
به گزارش ایسنا، کشتی چوخه علاوه بر حفظ غنای فرهنگی خود، هر ساله ده‌هاهزار تماشاگر و علاقه‌مند را گرد هم می‌آورد. مسابقات کشتی چوخه خراسان قبل از آمدن روی تشک در سرای خان‌ها، عروسی‌ها، روز عید فطر و ۱۴ فروردین و روی چمن و خاک نرم برگزار می‌شد.
اوزان در کشتی چوخه وجود نداشت، زمان مسابقه نامحدود بود و به اصطلاح چوخه‌گیران در کشتی چوخه، سایه انداختن پشت، ضربه شمرده می‌شد و اکنون نیز ضربه شمرده می‌شود.
کشتی چوخه خراسان در کلات نادری، درگز، چاپشلو، قوچان، شیروان، چناران، بجنورد و اسفراین متداول بوده و بعدها در مشهد، نیشابور، تربت جام و آشخانه نیز مرسوم شده است. این ورزش در روستاها، ایلات و عشایر انجام می‌گیرد و اوج شکوه و جلال آن در مراسم بزرگ سیزده و چهارده فروردین در اسفراین است .
اکنون که کشتی با چوخه ثبت ملی شده است در انتظار ثبت جهانی به سر می‌برد و ضروری است، دست‌اندرکاران ورزش کشور نگاه ویژه‌ای به این مقوله داشته باشند تا این آیین که ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی و ورزشی بسیار بالایی دارد به جایگاه واقعی و شایسته خود دست یابد. ورزش و آیینی که در صورت شناخت خوب آن می‌تواند بسیاری از آسیب‌های اجتماعی جامعه به ویژه در جوانان را کاهش داده و به‌عنوان یک برنامه تفریحی و فرهنگی برای خانواده‌ها در نظر گرفته شود .
کشتی چوخه خراسان به غیر از خراسان و با عناوین «گوراش»، «گولش»، «آلیش» در ازبکستان، قزاقستان، تاتارستان و... رواج دارد و پس از استقلال ازبکستان و با تلاش‌های این کشور، مسابقات کشتی چوخه بین‌المللی شد.
مسابقه کشتی باچوخه در اصل رقابتی بدون مدت زمانی مشخص بوده است و وقتی فردی در آن پیروز میدان اعلام می‌شده که بتواند سه بار تخت پشت یا شانه‌های حریفش را به زمین برساند. اما مسابقه‌های امروزین این رشته در وقت ۱۰ دقیقه‌ای برگزار می‌شود که اگر در پایان پیروزی نداشته باشد، سرنوشت برنده به وقت اضافی پنج دقیقه‌ای موکول خواهد شد.
ضمن اینکه اجرای فن در خاک و گرفتن زیر زانوی حریف خطا محسوب می‌شود و کُشتی‌گیران در چهار یا پنج وزن دسته‌بندی می‌شوند. چوخه‌کاران در چهار وزن ۷۰ ، ۸۰ ، ۹۰ و بالای ۹۵ کیلوگرم به مصاف یکدیگر می‌روند.
گاه در اوزان ۶۵ ، ۷۵ ، ۸۵ و ۸۵+ کیلوگرم نیز رقابت میان شرکت‌کنندگان برگزار می‌شود. کشتی‌گیران آستین‌ها را تا آرنج بالا می‌زنند، کمربندی پارچه‌ای به میان می‌بندند و دامن‌های چوخه را برای آنکه مانع فعالیت دست و پا نشود برمی‌گردانند و زیر کمربند محکم می‌کنند؛ شلوار را نیز تا زانو بالا می‌زنند و با پاهای برهنه زیر نظر داوران کشتی می‌گیرند. در کشتی با چوخه کسی پیروز است که پشت حریف را به خاک برساند. در این مراسم ساز و دهل نیز می‌نوازند و تماشاگران کشتی‌گیران را تشویق می‌کنند .
جوایز کشتی با چوخه نیز به سبب ماهیت سنتی و ملی‌اش متفاوت است. در اصطلاح به فاتحان میدان چوخه «قند» اهدا می‌شود، کسی که نفر اول شود قند اول را به او می‌دهند و نفرات دوم و سوم هم به تناسب قندهای دیگر می‌گیرند. در کنار قند، هدایایی نظیر شتر، قوچ، قالی و گوسفند، لوازم منزل، وجه نقد و سکه عاید پهلوانان این مسابقات می‌شود. غالبا به‌طور سنتی جوایز کشتی با چوخه از نمادهای زندگی عشایری و روستایی در نظر گرفته می‌شود. گاهی اوقات نیز از دست بافته‌های عشایر نظیر قالی و جاجیم و گلیم استفاده می‌شود. البته این جوایز می‌تواند در مناطق مختلف متفاوت باشد، مهم این است که جوایز متناسب با شأن این ورزش بوده و پشتوانه‌ای برای کشتی‌گیر باشد .
کشتی گیران برای کشتی گرفتن لباس چوخه بر تن می کنند، چوخه که در گذشته «چوخاء» گفته می‌شد نام نوعی لباس (بالا پوش) سنتی است. این نوع شنل که توسط زنان از پشم میش یا بز بافته و سپس دوخته می‌شد، هنگام کشتی با چوخه به همراه شال سفیدی بر کمر بسته می‌شود و پیژامه‌ای بر تن کشتی‌گیر قرار می‌گیرد .
با نواختن دهل و سرنا (زورنه) توسط بخشی‌ها، کشتی‌گیران حول میدان کشتی به حرکت درمی‌آیند و خود را گرم می‌کنند و برای مسابقه آماده می‌شوند. نوای دهل و زورنا بانگ آوازی نیز برای خبر کشتی است و از مردم می‌خواهد که جمع شوند و با دل و جان به تماشای کشتی بنشینند.
موسیقی مقامی این کشتی به معروف کوراوغلی است که با تم‌های سنگین و رزمی نواخته می‌شود. دو نوازنده سرنا و دهل با نواختن موسیقی حال و هوای خاصی به ورزش کشتی می‌دهند، در حین کشتی نوای سرنا و دهل یا قشمه و دهل بخشی‌ها با ریتم خاصی شروع شده و به تدریج که کشتی اوج می‌گیرد ریتم آن نیز تندتر می‌شود و وقتی زورآزمایی کشتی‌گیران به اوج می‌رسد و بر سرعت چوب طبل و سرنا می‌افزایند.
اما سال گذشته با شیوع ویروس کرونا کشتی باچوخه که همیشه در روز ۱۴ فروردین در محل گود زینل خان اسفراین برگزار می شد دیگر برگزار نشد و ۱۴ فروردین ماه امسال نیز به علت شیوع این ویروس کرونا برگزار نشد.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز استانی-فرهنگی و هنری کشتی با چوخه - گود زینل خان اسفراین خراسان شمالي
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار استان ها
رسالت نخبگان بسیج سازندگی در کانون اندیشه است
آزاد راه تهران -شمال بازگشایی شد
هیچ قدرتی توان رویارویی با ما را ندارد
انتخاب استاندار بلوچ و سنّی بدون حمایت رهبری امکان پذیر نبود
بختیاری: خیرین جایگاه ویژه‌ای در پیشبرد آرمان های انقلاب دارند
توسکاهای خطرساز بستر رودخانه چالوس با مجوز برداشت شد
انتصاب استاندار بلوچ و سنّی بدون حمایت رهبری امکان پذیر نبود
خیرین جایگاه ویژه‌ای در پیشبرد آرمان های انقلاب دارند
پزشکیان: تغییر بدون خواست جامعه امکان‌پذیر نیست
سردار سلامی در شهر صفی‌آباد حضور یافت
تغییر بدون خواست جامعه امکان‌پذیر نیست
پزشکیان در جمع دانشجویان: ناترازی‌های برق را برطرف خواهیم کرد
با هیچ کشوری خصومت نداریم/هیچ قدرتی توان رویارویی با ما را ندارد
سردار معروفی: اقشار بسیج شبکه سازی می شود
پزشکیان: شرم بر حقوق بشری که آمریکا و اروپا از آن دفاع می‌کنند
سامانه بارشی جدید به جو کرمانشاه وارد می‌شود
با هیچ کشوری خصومت نداریم/هیچ قدرتی توان رویایی با ما را ندارد
بسیج با تمام توان در عرصه‌های مختلف حضور پیدا می‌کند
جای مطالبه‌گر در زندان نیست
زینی‌وند: زمینه فعالیت برای حضور افراد شایسته در دولت فراهم شود
آیت الله جوادی آملی: مسئولان در رفع مشکلات اقتصادی بکوشند
خراسان رضوی میزبان ۱۴ پیکر شهید گمنام دفاع مقدس می شود
دومین اجلاس ملی خیرین هیئت در مشهد آغاز شد
حفظ نیروهای نخبه سیستان و بلوچستان در اولویت است
اختصاص اعتبارات ویژه دولت برای توسعه استان سیستان و بلوچستان
دیدار رئیس جمهور با جمعی از خانواده شهدای سیستان و بلوچستان
خراسان رضوی میزبان ۱۴ پیکر شهید گمنام گمنام دفاع مقدس می شود
نیروگاه زباله سوز ساری دهه فجر بهره برداری می شود
صدور مجوز تبدیل وضعیت بیش از پنج هزار نیرو در سیستان و بلوچستان
مرحوم شکوری زندگی خود را وقف اشاعه شیعه کرد/ فاطمیه کمرنگ نشود
