میرنیوز

فرصتی برای بازنگری دلائل وقوع انقلاب اسلامی در «آستیگمات»

فرصتی برای بازنگری دلائل وقوع انقلاب اسلامی در «آستیگمات» 2024-12-13T14:27:16+03:30

به گزارش خبرنگار مهر، مستند «آستیگمات» به کارگردانی و تهیه کنندگی مهدی آگاه‌منش، با نگاهی متفاوت به تاثیر اتفاقات مختلف روی مردم که باعث شکل‌گیری انقلاب اسلامی شد، می‌پردازد. این مستند در جشنواره «سینماحقیقت» روی پرده رفته و به همین بهانه علی نیکبخت مستندساز یادداشتی درباره این اثر به نگارش درآورده است.

متن این یادداشت را در زیر می خوانید:

«یکی از چالش‌برانگیزترین مستندهای هجدهمین جشنواره «سینماحقیقت»، بدون شک، «آستیگمات» است. این مستند با نگاهی تحلیلی به موضوع انقلاب ۱۳۵۷ ایران می‌پردازد. مستند با محوریت اقتصاد آغاز می‌شود، موضوعی که بدون تردید یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر شکل‌گیری انقلاب است. اما چرا اقتصاد چنین جایگاهی در تحلیل انقلاب دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، باید به تغییرات ساختاری ایران از دهه ۱۳۱۰ تا ۱۳۵۰ نگاهی بیندازیم. در این دوره، درصد جمعیت شهری ایران از ۱۸ درصد به ۴۵ درصد افزایش یافت. جامعه‌ای که عمدتاً تولیدکننده بود، به‌سرعت به سوی مصرف‌گرایی حرکت کرد.

این تحول شتاب‌زده ناشی از چه عواملی بود؟ تغییرات اقتصادی و شهرنشینی که ستون فقرات تحولات اجتماعی محسوب می‌شد، تحت تأثیر سیاست‌ها و برنامه‌های متعددی قرار گرفت. برنامه‌هایی نظیر «اصل چهار ترومن» و سیاست‌های گسترش خصوصی‌سازی، اگرچه در ظاهر بهبوددهنده اقتصاد بودند، اما در عمل مسیر رشد شهرنشینی را به شکلی نادرست هدایت کردند. این سیاست‌ها موجب مهاجرت گسترده از روستاها به شهرها شدند؛ مهاجرت‌هایی که بدون برنامه‌ریزی مناسب یا ایجاد زیرساخت‌های لازم انجام گرفت.

پیامدهای اجتماعی و اقتصادی مهاجرت

سرعت بالای این تحولات باعث سرگشتگی مهاجران شد. آنان نه تنها با چالش‌های زندگی شهری مواجه بودند، بلکه موقعیت جدید خود را نیز به‌درستی نمی‌شناختند. بسیاری از آنها با پدیده‌هایی نظیر «فقر فضا» و «عدم شناخت اجتماعی» روبه‌رو شدند. افزایش تقاضا برای اشتغال در شهرها، اقتصاد روستایی را به‌سرعت به اقتصادی شهری تبدیل کرد که مبتنی بر فروش نفت و مصرف‌گرایی بود. یکی از پیامدهای مستقیم این مهاجرت‌ها، گسترش حاشیه‌نشینی بود. مهاجران تازه‌وارد اغلب در مناطقی فاقد زیرساخت‌های مناسب مستقر می‌شدند. در این مناطق، محله‌هایی با ویژگی‌های روستایی شکل گرفتند.

نقش مذهب در انسجام اجتماعی

در این میان، مساجد و تکیه‌ها (مقیم مرکزها را بیشتر توجه کنیم) به‌عنوان مراکز اجتماعی و فرهنگی، نقشی محوری در انسجام جوامع ایفا کردند. این مکان‌ها فضایی برای بیان نیازها، برگزاری مراسم مذهبی و حتی حل مشکلات روزمره بودند. در اینجا نقش مذهب به‌عنوان عاملی برای انسجام اجتماعی و هویت‌بخشی برجسته می‌شود.

کارگردان مستند «آستیگمات» این روند را ناشی از باورها و اعتقادات مردم و مخالفت آنان با سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی پهلوی دوم می‌داند. او برای اثبات دیدگاه خود، آماری از حوزه‌هایی نظیر نشر، سینما و تلویزیون ارائه می‌دهد. هرچند این آمارها نادرست نیستند، اما شاید مهم‌ترین اولویت نیست.

امام خمینی (ره) و مشروعیت مردمی

در این میان، امام خمینی (ره) به‌عنوان رهبری که مشروعیت خود را از مردم گرفته بود، نقشی بی‌بدیل ایفا کرد. او با ارائه تعهداتی شبیه به دولت رفاه و عملکردی مثال‌زدنی در دهه ۶۰، جایگاه مذهب را به‌عنوان عاملی برای انسجام اجتماعی تقویت کرد. مراسم مذهبی مانند محرم، ماه رمضان و فاطمیه فرصت‌هایی بودند که مردم در آن‌ها به حل مسائل جمعی خود می‌پرداختند. چاپ کتاب‌های دینی، ساخت مساجد جدید، و ایجاد هیئت‌های مذهبی از جمله اقداماتی بود که به تقویت شبکه‌های اجتماعی کمک کرد.

نتیجه‌گیری: اقتصاد و مذهب درهم‌تنیده‌اند

شبکه مساجد و تکیه‌ها، به‌صورت ناخودآگاه، به اقناع توده و شکل‌دهی فرهنگ عمومی کمک کردند. این روند تا اواسط دهه ۷۰ ادامه یافت. بااین‌حال، پس از آن، مسائل جدیدی مانند طبقاتی‌شدن شهرها و پدیده شهرفروشی جایگزین این روند شد. کالایی‌شدن فضا و شهرها، بحرانی جدید ایجاد کرد که در آن، مذهب تقریباً کارکرد پیشین خود را از دست داد. این‌جاست که باید به ۴۰ دقیقه پایانی مستند شک کرد و آن را مورد نقد جدی قرار داد.

امروزه، مساجد، تکیه‌ها، و هیئت‌ها دیگر توانایی ایجاد انسجام اجتماعی گذشته را ندارند. برای درک بهتر مستند «آستیگمات»، باید به این نکته توجه کرد که انقلاب ۱۳۵۷ صرفاً یک رویداد ایدئولوژیک نبود؛ بلکه ترکیبی پیچیده از عوامل اقتصادی، اجتماعی (هویتی) و مذهبی (کارکردگرا) بود که در هم تنیده شده بودند. این مستند فرصتی برای بازاندیشی درباره این پیچیدگی‌ها فراهم می‌کند و باید از مهدی آگاه‌منش برای ارائه چنین رویکردی قدردانی کرد.»

منبع : خبرگزاری مهر


کلمات کلیدی :
اشتراک گذاری :

آخرین اخبار هنری

طنین موسیقی ایرانی در تالار وحدت با ارکستر «چکاوک»

طنین موسیقی ایرانی در تالار وحدت با ارکستر «چکاوک»
2024-12-14T13:53:56+03:30
ارکستر «چکاوک» به رهبری رضا شایسته و خوانندگی مهرداد پیکرزاده در تالار وحدت روی صحنه می‌رود.

«موسی کلیم‌الله (ع)» با تکنولوژی تولید مجازی آماده می‌شود

«موسی کلیم‌الله (ع)» با تکنولوژی تولید مجازی آماده می‌شود
2024-12-14T13:40:36+03:30
نسخه سینمایی «موسی کلیم‌الله (ع)» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا روزهای پایانی فیلمبرداری خود را سپری می‌کند.

اتابک پورنادری سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی شد

اتابک پورنادری سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی شد
2024-12-14T13:27:16+03:30
با حکم معاون امور هنری اتابک پورنادری سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی شد.

برترین‌های «سینماحقیقت» از نگاه تماشاگران معرفی شد

برترین‌های «سینماحقیقت» از نگاه تماشاگران معرفی شد
2024-12-14T11:47:17+03:30
پنج فیلم برگزیده تماشاگران، آمار مخاطبان و فیلم‌های پرمخاطب ششمین روز هجدهمین جشنواره «سینماحقیقت» اعلام شد.

تماشای کنسرت «از وین تا تهران» در خانه هنرمندان ایران

تماشای کنسرت «از وین تا تهران» در خانه هنرمندان ایران
2024-12-14T11:47:16+03:30
اجرای زنده موسیقی محیطی در برنامه‌ای با عنوان «از وین تا تهران» سه‌شنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۳ در لابی طبقه همکف خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود.

«بعد از افتادن» بار دیگر در تئاتر تجربه می‌شود!

«بعد از افتادن» بار دیگر در تئاتر تجربه می‌شود!
2024-12-14T11:20:39+03:30
حسین حسینیان قصد دارد نمایش «بعد از افتادن» از آثار برگزیده بیست و سومین جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران را بار دیگر روی صحنه ببرد.

نمایش و نقد «هیئت منصفه شماره ۲» کلینت ایستوود

نمایش و نقد «هیئت منصفه شماره ۲» کلینت ایستوود
2024-12-14T11:20:38+03:30
فیلم سینمایی «هیئت منصفه شماره ۲» یکشنبه ۲۵ آذر در فرهنگسرای ارسباران اکران و پس از آن نقد و بررسی می‌شود.

«تاریخ معاصر» به روسیه رسید

«تاریخ معاصر» به روسیه رسید
2024-12-14T11:20:38+03:30
نمایشگاه گروهی «تاریخ معاصر» با شرکت ۱۹ هنرمند ایرانی در رشته‌های مختلف هنرهای تجسمی به شکل آنلاین برپا می‌شود.

«در آغوش درخت» و «عطرآلود» در راه هند

«در آغوش درخت» و «عطرآلود» در راه هند
2024-12-14T11:20:38+03:30
بیست ‌و دومین دوره جشنواره چنای هند میزبان ۲ فیلم از تولیدات سازمان سینمایی سوره است.

نمایش «بر سر خاک» در خانه هنرمندان ایران

نمایش «بر سر خاک» در خانه هنرمندان ایران
2024-12-14T11:20:37+03:30
 فیلم مستند «بر سر خاک» یکشنبه ۲۵ آذر در خانه هنرمندان ایران اکران می‌شود.

«کابین»؛ کلیشه‌زدایی از نسل زد ایرانی یا نمایش بطالت محض

«کابین»؛ کلیشه‌زدایی از نسل زد ایرانی یا نمایش بطالت محض
2024-12-14T11:20:37+03:30
یک فعال رسانه در  یادداشتی مستند «کابین» را کلیشه‌زدایی از نسل زد ایرانی دانست.

ولفگانگ بکر کارگردان «خداحافظ لنین!» از دنیا رفت

ولفگانگ بکر کارگردان «خداحافظ لنین!» از دنیا رفت
2024-12-14T11:20:36+03:30
سازنده کمدی مشهور آلمانی درباره فروپاشی دیوار برلین که به یک موفقیت جهانی بدل شد در ۷۰ سالگی درگذشت.

تهیه کننده «سنگر هفت تپه»: راه و رسم مطالبه‌گری را نمی‌دانیم

تهیه کننده «سنگر هفت تپه»: راه و رسم مطالبه‌گری را نمی‌دانیم
2024-12-14T10:40:36+03:30
محمدرضا کریمی راد تهیه کننده مستند «سنگر هفت تپه» با اشاره به اهمیت کار کردن درباره موضوع هفت تپه گفت که مردم و مسئولان باید راه و رسم مطالبه‌گری را یاد بگیرند.

جیم کری آماده است با «ماسک» برگردد

جیم کری آماده است با «ماسک» برگردد
2024-12-14T10:13:56+03:30
جیم کری آماده است تا در دنباله «ماسک» بازی کند؛ به شرط این که داستان درستی وجود داشته باشد.

معرفی آثار بخش «۱۰۰ ثانیه‌ای» جشنواره عروسکی تهران-مبارک

معرفی آثار بخش «۱۰۰ ثانیه‌ای» جشنواره عروسکی تهران-مبارک
2024-12-14T09:47:16+03:30
آثار راه یافته به بخش «۱۰۰ ثانیه‌ای» بیستمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران-مبارک معرفی شدند.

نمایش مستند نامزد اسکار در موزه سینما

نمایش مستند نامزد اسکار در موزه سینما
2024-12-14T09:33:57+03:30
مستند «مردمان باد» در موزه سینما اکران و نقد و بررسی می‌شود.

برنامه‌های آخرین روز «سینماحقیقت» اعلام شد

برنامه‌های آخرین روز «سینماحقیقت» اعلام شد
2024-12-14T09:33:56+03:30
در هفتمین و آخرین روز از هجدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» ۲۹ فیلم اکران و ۱ کارگاه و ۱ مسترکلاس برگزار می‌شود.

واکنش معاونت امور هنری به انتشار یک خبر پرحاشیه در فضای مجازی

واکنش معاونت امور هنری به انتشار یک خبر پرحاشیه در فضای مجازی
2024-12-14T09:20:36+03:30
روابط عمومی معاون امور هنری وزارت ارشاد درباره خبری که مبنی بر پسندیده شدن ویدئوی یک خانم خواننده در فضای مجازی منتشر شده، توضیحاتی را داد.

داود نامور: بخش «به‌علاوه فجر» جشنواره تئاتر رقابتی می‌شود

داود نامور: بخش «به‌علاوه فجر» جشنواره تئاتر رقابتی می‌شود
2024-12-14T09:07:17+03:30
داود نامور دبیر بخش «به‌علاوه فجر» چهل‌وسومین جشنواره بین‎‌المللی تئاتر فجر از رقابتی شدن این بخش در جشنواره امسال خبر داد.

ماجرای «کنسرت پادکست» حجت اشرف‌زاده چیست؟

ماجرای «کنسرت پادکست» حجت اشرف‌زاده چیست؟
2024-12-14T09:07:17+03:30
حجت اشرف زاده خواننده موسیقی ایرانی طی روزهای پیش رو با اجرای پروژه «کنسرت پادکست وقت عاشقی» قرار است ایده جدیدی از اجرای زنده را به مخاطبان ارائه دهد.

رایزنی برای پخش سریال «۸۷ متر»/ توضیح درباره حواشی «مهلا» و ساترا

رایزنی برای پخش سریال «۸۷ متر»/ توضیح درباره حواشی «مهلا» و ساترا
2024-12-14T08:40:36+03:30
مدیر محتوایی روبیکا از رایزنی‌ها برای پخش سریال «۸۷ متر» کیانوش عیاری خبر داد.

ارائه یک چالش جدید بی پایان در یک پروژه موسیقایی!

ارائه یک چالش جدید بی پایان در یک پروژه موسیقایی!
2024-12-14T08:27:16+03:30
مجموعه سه جلدی «تکنیک ویولن نوازی معاصر» اثر ایوان گالامیان و فدریک نویمان با ترجمه زهرا نازیار و ویرایش شهـاب مِنـا پیش روی مخاطبان و هنرجویان عرصه نوازندگی...

پایان داوری و انتخاب آثار بخش نمایشنامه‌نویسی تئاتر فجر

پایان داوری و انتخاب آثار بخش نمایشنامه‌نویسی تئاتر فجر
2024-12-14T08:13:57+03:30
داوری بخش مسابقه نمایشنامه نویسی چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به پایان رسید و ۶ نمایشنامه برای چاپ انتخاب شدند.

«پرواز در مه»؛ روایتی صادقانه از آخرین ماموریت رئیس جمهوری که در راه خدمت شهید شد

«پرواز در مه»؛ روایتی صادقانه از آخرین ماموریت رئیس جمهوری که در راه خدمت شهید شد
2024-12-14T07:20:38+03:30
مجتبی امینی کارگردان «پرواز در مه» با اشاره به اینکه این مستند روایتی از آخرین سفر استانی رئیس جمهور شهید را به تصویر می‌کشد، عنوان کرد جا دارد درباره دلائل ...

دیوارنگاره «فخر آسمان» در میدان جهاد نقش بست

دیوارنگاره «فخر آسمان» در میدان جهاد نقش بست
2024-12-13T22:53:56+03:30
جدیدترین دیوارنگاره میدان جهاد با عنوان «فخر آسمان» امروز ۲۳ آذر در میدان جهاد نقش بست.

برپایی شبِ «عکاسی قاجار» در نیاوران

برپایی شبِ «عکاسی قاجار» در نیاوران
2024-12-13T14:53:56+03:30
هفتصد و نودمین شب از شب‌های بخارا، به بحث و گفتگو پیرامون عکاسی قاجار اختصاص یافته‌است.

افتتاح نمایشگاه گروهی عکس «راوی»

افتتاح نمایشگاه گروهی عکس «راوی»
2024-12-13T14:40:37+03:30
«راوی» عنوان نمایشگاه گروهی است که ۲۳ آذر سال جاری در فرهنگسرای ارسباران افتتاح می شود.

«پایی برای رفتن» روی آنتن می‌رود؛ روایتی از یک داستان عاشقانه‌

«پایی برای رفتن» روی آنتن می‌رود؛ روایتی از یک داستان عاشقانه‌
2024-12-13T14:40:36+03:30
مستند «پایی برای رفتن» روایتی عاشقانه دارد که امشب روی آنتن شبکه دوسیما می‌رود.

نگاهی به نمایش «گاراژ»؛ این تئاتر پایانش باز است

نگاهی به نمایش «گاراژ»؛ این تئاتر پایانش باز است
2024-12-13T14:13:56+03:30
یک پژوهشگر تئاتر با توجه به ویژگی‌های مختلف نمایش «گاراژ»، این اثر را از زاویه رویکردهای اجتماعی، تاریخی، روانشناسانه، فلسفی و اجتماعی مورد تحلیل قرار داده است.

«شال سیاه» امشب در جشنواره حقوق بشر روی پرده می‌رود

«شال سیاه» امشب در جشنواره حقوق بشر روی پرده می‌رود
2024-12-13T13:47:16+03:30
تیزر جدید فیلم کوتاه «شال سیاه» ساخته علیرضا شاه‌حسینی در پانزدهمین جشنواره حقوق بشر روی پرده می‌رود.
X فیلم جدید فیلم جدید دانلود فیلم و سریال تبلیغات شما (پیام به تلگرام)