میرنیوز
نقش تئاتر مستند در رشد اجتماعی و بهینه‌سازی وضعیت فرهنگی جامعه
2024-10-05T08:05:00+03:30
به گزارش خبرنگار مهر، محمدرضا دلیر منتقد و پژوهشگر تئاتر به بهانه اجرای نمایش «ادبیات» که این روزها در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه است درباره ویژگی های تئاتر مستند و لزوم بهره گیری از آن در تئاتر ایران یادداشتی نوشته است.
در این یادداشت آمده است:
«تئاتر مستند، زیر شاخه‌ای از تئاتر سیاسی و درام تاریخی است که با تکیه بر اطلاعات مستدل در مورد یک واقعه به بازنمایی صحنه ای آن رویداد می پردازد و در دورانی خلق می شود که نیاز به شکستن تابوهای اجتماعی بیش از پیش احساس می شود. از آنجایی که آنچه در این فرم از اجرا بازسازی می شود، براساس اسناد واقعی شکل می گیرد، هدف آن کمک به تقویت قدرت استدلال و تکیه بر منطق فکری مخاطب است. به عبارت دیگر تئاتر مستند نوعی تئاتر گزارشی و آگاهی دهنده است که در آن اسناد و شواهد بدون تغییر در محتوا و تنها با پرداخت در فرم صحنه ارائه می شود. با این همه، این شکل از تئاتر به هیچ وجه قصد ندارد این توهم را در مخاطب خود ایجاد کند که واقعیات مورد بحث، قرار است در صحنه تئاتر تقلید شوند.
به همین دلیل تئاتر مستند، برخلاف تئاتر ارسطویی، با استفاده از تمهیدات صحنه پیسکاتوری نمایش داده می شود. نمایش «مرگ دانتون» اثر گئورگ بوشنر که در دوره رمانتیسم نوشته شد به زعم نظریه پردازان از اولین نمایشنامه های مستند است. درحقیقت انتقادی از ترور در زمان انقلاب فرانسه بود. در تئاتر مستند دیالکتیک باید میان مدارک واقعی باشد نه در میان تخیل نویسنده و مدارک واقعی و همین نوع به کار بردن و کارکرد دیالکتیک وجه تمایز مهم بین نمایشنامه های مستند و دیگر نمایشنامه هاست. در واقع می توان گفت تئاتر مستند، شیوه ای تولیدی و محصول زیست و شرایط اجتماعی است.
در ایران تئاتر مستند آنگونه که نیاز بوده مورد بحث و مجادله قرار نگرفته و منابع آموزشی درباره آن بسیار اندک است و اساسا آنچه در این سال‌ها به عنوان تئاتر مستند روی صحنه آمده است، محصول برداشت هنرمندان از مفاهیم پراکنده تئاتر مستند بوده است. تئاتر مستند در ایران محصول جنگ و انقلاب است و بنده ابدا نمی دانم چرا مثلا تئاترهایی نظیر «اکبر آقا کارگر ایران ناسیونال» رشد نمی کنند و به سوی این شکل از تئاتر پیش نمی روند؟
تئاتر مستند به عنوان راهی برای گسترش درک متقابل میان اقشار مختلف و پیشینه آن ها شناخته می شود. نمونه جالب تئاتر مستند، نمایش «شنیدن» اثر امیررضا کوهستانی است که به وقایع معاصر و ثبت آن در یک اثر نمایشی پرداخته است. صراحت و عریانی در برابر تاریخ همواره شهامت و جسارت می خواهد که کوهستانی به خوبی توانسته آن را به صحنه برده و مطرح کند. در عصر هجوم اطلاعات با این چالش روبه‌رو هستیم که داده های تئاتر مستند را هم در متن و هم در اجرا چگونه باید ارائه کنیم؟ چرا که همواره تئاتر مستند مخاطب را به سمت سانتی مانتالیسم احساسی دردناک می برد.
با این وجود مضمون تئاترهای مستند اجرا شده در ایران، معضلات و آسیب های اجتماعی است. تو گویی این معضلات و خصوصا بزهکاری اجتماعی بیشتر مورد توجه هنرمندان و کارگردانان تئاتر بوده است به عنوان نمونه تئاتر مستند «احساس آبی مرگ» نوشته سجاد افشاریان و کارگردانی امین میری که مضمون آن برگرفته از زندگی نوجوانان مورد اتهام بزه قتل عمد در کانون اصلاح و تربیت است که منتظر اجرای حکم قصاص خود هستند به خوبی توانسته است این بخش از مشکل جامعه ایرانی را تبیین و تحلیل کند و یا در نمایش «ادبیات» نوشته مهام میقاتی و کارگردانی محمود امین که هم اکنون در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه است نمایشی داکیومنتری (مستند) و در عین حال ماکیومنتری (شبه مستند) است که زیست چند نویسنده را در دوره های مختلف تاریخی مقابل دیدگان تماشاگران می برد.
لیلی عاج نیز در تئاتر مستند «بابا آدم» به خوبی توانسته از طریق دیالوگ های ماندگار در خصوص فرقه مجاهدین خلق و ایدئولوژی آن ها و اینکه چگونه این گونه افراط گرایی عقلانیت را به یغما می برد اثری ماندگار در ژانر تئاتر مستند از خود به نمایش بگذارد. خلاصه اینکه، تئاتر مستند و ورباتیم با توجه به ماهیت اجرایی خود بیش از هر قالب دیگری می تواند با افراد جامعه ارتباط برقرار کرده و در آگاه سازی اقشار مختلف مردم موثر باشد. توجه بیشتر به این گونه تئاتری می تواند در رشد اجتماعی و بهینه سازی وضعیت فرهنگی جامعه نقش به‌سزایی ایفا کند.»
منبع : خبرگزاری مهر
کلمات کلیدی : میرنیوز محمود امین لیلی عاج ادبیات امین میری یادداشت محمدرضا دلیر
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار هنری
شبکه برنده ۳۶ جایزه امی به ایتن هاوک و هارجو سفارش سریال داد
برگزیدگان جشنواره تئاتر استان تهران معرفی شدند
فرهنگسرای ارسباران نماهنگ «تا ابد ایران» را منتشر کرد
ششمین ققنوس هنری دانشجویی به پرواز در آمد
در یادمان پیشکسوت موسیقی نواحی خراسان چه گذشت؟
«نوستالژی» هنرمندان معاصر در «کوین» شکل می‌گیرد
در واکنش به بحران جشنواره کمرایمیج کیت بلانشت ماند، مک‌کویین رفت
حرف‌های متفاوت آقای کارگردان درباره بازیگری در سینما
حسین حقیقی برای مردم فلسطین و لبنان خواند
«کاتیوشا» با زمانه ما هم‌خوانی دارد
ماجرای بانوی دلاوری که نگذاشت سیستان و بلوچستان از ایران جدا شود
تابلوی «انصار الله»؛ ضیافت نوری که نور الهی و قدسی است
رئیس صداوسیما از روند تولید سریال «حضرت معصومه (س)» خبر داد
لزوم بازنگری نظام کلان تولید و توجه به اکران همه گونه‌های سینمایی
«لا به لا» به ویستا رسید
سه نمایش برای مستند «۹۹-۱۹»
کیوریتورهای دوسالانه سرامیک معرفی شدند
پویا امینی با «سمت تاریک خرس» در پردیس تئاتر شهرزاد
پاسخ بازیگوشانه گلن پاول برای جایگزین تام کروز شدن
پیمان معادی بهترین بازیگر مرد جشنواره هانوی شد
احسان محمدحسنی پس از ۱۵ سال از اوج رفت
روایت سیره و زندگی حضرت زهرا (س) در برنامه‌های رادیویی
«ساکورای کاغذی» صاحب پوستر شد
«خطوط نو» در گالری خورشید ترسیم می‌شود
مرگ یک بازیگر دیگر کره‌ای در جوانی رقم خورد
«راه پر ستاره» از مسکو جایزه گرفت
نادره رضایی: نهاد اجرایی نیستیم بلکه حمایتگر هنرمندان هستیم
معرفی آثار راه یافته به بخش مسابقه صحنه‌ای جشنواره تئاتر مقاومت
«پرندگان آبگون» به گالری«کاف» رسیدند
۵۵۰ اثر به دبیرخانه جشنواره موسیقی خلاق ارسال شد
