میرنیوز

آیا قاجاریه دوره انحطاط هنر بود؟

 آیا قاجاریه دوره انحطاط هنر بود؟ 2020-07-20T15:37:54+04:30

خبرگزاری تسنیم،‌ سید‌علی کاشفی خوانساری:

در دوره پهلوی مورخان غربی و ایرانی کوشیدند که تصویری منفی و منحط از دوره قاجار ارائه دهند. در آن دوره سعی شد تصویری کاملاً عقب‌مانده، رشد نایافته، بدوی، خرافی و فاسد از همه ساحات سیاسی، اقتصادی، علمی، اجتماعی، ادبی و هنری ایران قاجاری ارائه گردد و همه پیشرفت‌ها و دستاوردها و محسنات به دوره پهلوی منسوب شود.

مقایسه وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دوره قاجار با ادوار قبل و بعد از آن و همچنین تحولات و تغییرات این امور طی دوره قاجار از تخصص این فقیر  و موضوع این نوشته خارج است، اما در حوزه فرهنگ و هنر و ادبیات می‌توان گفت که چنین تصوری دقیق نیست و جا دارد کم و کیف هنر و ادب در آن دوره تاریخی با نگاهی کارشناسانه بررسی شود و صعود و زوال هنرهای گوناگون جداگانه مورد توجه قرار گیرد.

در این نوشته فهرست‌وار به مرور اجمالی شاخه‌های مختلف هنر در دوره تقریباً 130 ساله حکومت قاجاریان می‌پردازیم.

موسیقی

موسیقی‌دانان در دربار قاجاریان جایگاهی خاص داشتند. تشکیل گروه‌های جدید موسیقی نظامی از دوره ناصرالدین‌ شاه انسجام یافت و سبب آشنایی ایرانیان با قواعد موسیقی کلاسیک غربی شد. ایرانیان به مرور آنچه در زمینه نت‌نویسی، آهنگسازی و ارکستراسیون سازهای غربی آموخته بودند، به موسیقی سنتی ایران (و تا حدی به موسیقی مقامی و نواحی) تسری دادند. صنعت ضبط صدا و پخش صدا(گرامافون) در همین دوره به ایران راه یافت و اولین صفحه‌های گرامافون از موسیقی ایرانی(البته در استودیوهای خارج از ایران) ضبط و تولید شد. ترانه‌سرایی و تصنیف‌سرایی در این دوره جان دوباره‌ای یافت و موسیقی جدید مردمی شکل گرفت و به اجرای کنسرت‌ها و اپرا انجامید. همچنین مؤسسات آموزشی رسمی موسیقی غربی در ایران ایجاد شد. دیگر آنکه پس از سال‌ها کتاب جدیدی درباره تئوری موسیقی در ایران (به قلم فرصت‌الدوله) تألیف شد.

در آن دوره هنرمندان بنام و اساتید طراز اول موسیقی به فعالیت می‌پرداختند و بسیاری از آنچه به نام گنجینه موسیقی ایرانی و موسیقی دستگاهی و مقامی می‌شناسیم در دوره قاجار نضج یافته است.

نمایش

در هنر نمایش ایرانی‌ها حتی پیش از نگارش اولین داستان‌های مدرن، نمایشنامه‌نویسی به سبک جدید و غربی را آغاز کردند. در دوره قاجار نمایشنامه‌های متعددی ترجمه و تألیف شد و اولین گروه‌های نمایش مدرن و اولین سالن‌های تئاتر آغاز به کار کردند. در تهران به دستور شاه سالن‌های بزرگ نمایش مشابه کشورهای غربی ساخته شد. همچنین نگارش مقاله و نقد درباره نمایش‌ها باب شد. منسوب ساختن آغاز هنر مدرن نمایش به دوره پهلوی یک تحریف بزرگ است.

نقاشی

درخصوص نقاشی قابل ذکر است که آشنایی هنرمندان ایرانی با هنر اروپایی و تأثر از آن از دوره صفویه آغاز شد و در فرنگی‌سازی، نگارگری، نقاشی‌های گل و مرغ و مکتب نقاشی قاجار نمود یافت. مکتب نقاشی قاجار دربردارنده ده‌ها نقاش مشهور و چیره‌دست است. یکی از رشته‌هایی که در دوره فتحعلی‌شاه اعزام دانشجو به اروپا داشته است، نقاشی بوده است. پادشاهان قاجار شیفته نقاشی واقع‌گرا و کلاسیک اروپایی شده بودند و به‌طور جدی از این هنر حمایت می‌کردند. آموزش ده‌ها هنرجوی نقاشی در خارج و داخل ایران  و تاسیس مراکز آموزشی نقاشی حاصل این رویکرد بود.

پادشاهان قاجار قصر‌های جدید خود را با نقاشی‌هایی به این سبک جدید مزین کردند. کما‌ل‌الملک، خانواده، همکاران و شاگردانش نماد جریان نوی نقاشی ایران در این دوره هستند. نقاشی قاجاری منحصر به مکتب قاجار و یا جریان کلاسیسیم اروپایی نیست بلکه مکاتب سنتی همچون نقاشی قهوه‌خانه‌ای و احیای دوباره مینیاتور هم محصول همین دوره است.

سینما

سینما پنج سال پس از اختراعش به ایران راه یافت و اولین سالن سینما حدود 13 سال پس از اولین آن در جهان، در ایران آغاز به کار کرد. در همان دو سه دهه آخر قاجار، سینما در ایران گسترش فراوانی یافت. سالن‌های نمایش متعددی در تهران و شهرهای بزرگ شکل گرفت و ضبط و تولید فیلم‌های مستند، خبری و کوتاه آغاز شد. همین‌طور تلاش‌هایی برای آموزش نظام‌مند سینما. اما اولین فیلم‌های بلند داستانی در دوره بعدی (پهلوی اول) ساخته شدند.

خوشنویسی

از دیگر هنرهای بالنده در دوره قاجار باید از خوشنویسی یاد کرد که تأثر اندکی از هنر جهان داشت، اما تأثیراتی از صنعت چاپ پذیرفت. مثلاً چاق‌نویسی ابداع و تحولی بود که به تناسب چاپ سنگی در خط نستعلیق روی داد. خوشنویسی در دوره قاجار پویا و پررونق و شکوفا بود و نوآوری‌های فراوان در انواع گوناگون خط و حضور اساتید قدری را تجربه کرد.

 قصه‌گویی

قصه‌گویی از دیگر هنرهای مرسوم آن زمانه بود. هنری که در اواخر قاجار با افول مواجه شد. با این حال پادشاهان قاجار قصه‌گویان رسمی داشتند و شبکه قصه‌گویان دوره‌گرد هم در همه کشور فعال و مقبول بودند. پادشاهان قاجار توجه چندانی به نقش حکومت در سلسله نقبا نداشتند اما این ساختار سنتی به حیات خود ادامه می‌داد. قصه‌گویی همچون دیگر هنرها خود را با تحولات اجتماعی وفق داد و نقش قصه‌گویان در مشروطه و نهضت جنگل شاهدی بر آن است.

دلقک‌ها

یکی از فعالیت‌های هنری مرسوم دربارهای قاجاری که پیش از ایشان چنان رسمیت و فراوانی نداشت، حضور دلقک‌ها بود. لوطی صالح شیرازی، کریم شیره‌ای، شیخ شیپور، اسماعیل بزار، شغال‌الملک، علییون، ... گونه‌ای هنر درباری که مخلوطی از طنز و سخنوری و نمایش را ارائه می‌دادند.

 کتاب‌آرایی

از جمله هنرهایی که در دوره قاجار با رشد و گسترش فراوانی روبه‌رو شد، کتاب‌آرایی بود. پس از رواج چاپ سنگی، هنرمندان ایرانی به تصویرگری و کتاب‌آرایی روی آوردند و در آن از همه بضاعت هنر ایرانی همچون خوشنویسی و تذهیب و تشیعر، همچنین نگارگری و نقاشی قاجاری و قطاعی و حکاکی و نقاشی روی شیشه و طراحی قالی و ... استفاده کردند و نوعی هنر فاخر و بومی پدید آوردند که در جهان بی‌سابقه بود.

عکاسی

عکاسی هنر جدیدی بود که به سرعت در ایران گسترش یافت. ملک قاسم میرزا، شاهزاده غرب‌‌گرا اولین عکاس ایرانی است که در دوره محمدشاه قاجار به عکاسی پرداخته است. پادشاهان قاجار خود به عکاسی پرداختند و این هنر خیلی زود به کوچه و بازار و زندگی مردم راه یافت. عکاسی همچنین از طریق گراورسازی، نقشی جدید در صنعت نشر و مطبوعات یافت. جدا از عکاسان خارجی که در ایران عکاسی کردند، تأسیس عکاس‌خانه مبارکه، رواج عنوان عکاس‌باشی و آموزش عکاسی در دارالفنون نشان از جایگاه عکاسی در آن دوران دارد.

سایر هنرها

 سایر شاخه‌ها و انواع هنر همچون معماری، مجسمه‌سازی، طراحی پارچه و لباس، و ... هم در این دوره با شکوفایی و نوزایی‌هایی روبرو بود و ضمن تأثیرپذیری از هنر جهان به تجربه‌هایی برای رسیدن به هویت ملی رسید.

*** 

با توجه به آنچه بسیار گذرا مطرح شد، می‌توان گفت هنر ایران در دوره قاجار از رشد کمی و کیفی قابل قبولی برخوردار بوده و ضمن عرضه ‌مکاتب نو و همچنین تعامل با هنر جهان، زمینه‌ساز قدرتمندی برای تحولات دوره بعد شده است.

انتهای پیام/

منبع : خبرگزاری تسنیم


کلمات کلیدی :
اشتراک گذاری :

آخرین اخبار فرهنگی

جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟

 جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟
2024-02-26T06:01:07+03:30
هیئت‌ها و حسینیه‌های سراسر کشور همزمان با میلاد سراسر خیر و برکت امام زمان (عج) مراسم شادی و سرور برگزار می‌کنند.

شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم

 شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم
2024-02-26T06:01:06+03:30
شاعران فارسی زبان در آستانه نیمه شعبان در نشست ادبی «منتظران وصل» با تازه‌ترین سروده‌های خود به ساحت مقدس امام مزان عرض ارادت کردند.

بهترین دعا‌ها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)

 بهترین دعا‌ها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)
2024-02-26T06:01:06+03:30
امام صادق علیه‌السلام دربارۀ آداب شب نیمۀ شعبان، به یکی از بهترین دعاها اشاره می فرماید.

"پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!

 "پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!
2024-02-26T06:01:05+03:30
مصطفی رزاق کریمی کارگردان فیلم "احمد" درباره احمد خمینی صحبت کرد؛ از ۴۲ روز سالک شدن او تا ماجرای عزل منتظری و پایان جنگ. او گفت: کارگردان دیکته‌پ...

ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد

 ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد
2024-02-26T06:01:04+03:30
همزمان با میلاد سراسر سعادت حضرت مهدی موعود(عج) از ویکی موسسه فرهنگی هنری موعود عصر(عج) رونمایی شد.

«کتاب قانون» هر شب پخش می‌شود

 «کتاب قانون» هر شب پخش می‌شود
2024-02-26T06:01:04+03:30
تهیه‌کننده «کتاب قانون» با اشاره به اهمیت تولید برنامه‌های سیاسی در قالب‌های متنوع برنامه‌سازی، گفت: با استقبال مخاطبان و در آستانه برگزاری انتخاب...

بچه رویان در میدان جهاد رونمایی شد

 بچه رویان در میدان جهاد رونمایی شد
2024-02-26T06:01:03+03:30
«بچه رویان» عنوان دیوارنگاره‌ای است که در میدان جهاد و برای درمان نازایی رونمایی شد.

مهمترین اعمال شب و روز نیمه شعبان

 مهمترین اعمال شب و روز نیمه شعبان
2024-02-26T06:01:03+03:30
نیمه شعبان یکی از مهمترین روزهای سالم محسوب می‌شود و از نظر فضیلت در کنار شب قدر قرار گرفته است. اهل بیت(ع) این شب را از مقدمات شب قدر در تقدیر امور و تقسیم...

امام زمان (عج) در سورۀ بقره / رفتار منافقان در برابر منجی

 امام زمان (عج) در سورۀ بقره / رفتار منافقان در برابر منجی
2024-02-26T06:01:03+03:30
یکی از نشانه‌های نفاق آن است که فرد یا افرادی عهد خدا را نقض و اتصال خود با اهل بیت علیهم السلام را قطع کند؛ در این صورت زمینۀ افتادن آنها در ورطۀ فسادآفرین...

عیدی سینمایی تلویزیون در نیمه شعبان

 عیدی سینمایی تلویزیون در نیمه شعبان
2024-02-26T06:01:02+03:30
شبکه‌های تلویزیونی چند فیلم جدید و قدیمی را برای شب نیمه شعبان درنظر گرفته که شاید برای حوزه کودک پخش «پیشونی سفید» از جذابیت بالایی برخوردار باشد.

چگونه امام زمان(ع) پس از قرن‌ها انتقام خون امام حسین(ع) را خواهد گرفت؟

 چگونه امام زمان(ع) پس از قرن‌ها انتقام خون امام حسین(ع) را خواهد گرفت؟
2024-02-26T06:01:02+03:30
یکی از پرسش‌های مهم که سال‌ها ذهن انسان‌ها را به خود مشغول کرده، این است که چگونه امام زمان(ع) پس از قرن‌ها در دوران ظهور خود، انتقام خون امام حسین(ع) و شهد...

چشم به راه برای نیمه شعبان منتشر شد

 چشم به راه برای نیمه شعبان منتشر شد
2024-02-26T06:01:02+03:30
قطعه «چشم به راه» نخستین اثر صدران مایلی است که با موضوع انتظار تولید و منتشر شد.

مجلس آتی باید میزبان زنان متخصص و شایسته در حوزه زنان و خانواده و به دور از لابی‌گری سیاسی باشد

 مجلس آتی باید میزبان زنان متخصص و شایسته در حوزه زنان و خانواده و به دور از لابی‌گری سیاسی باشد
2024-02-26T06:01:01+03:30
زنانی باید به مجلس ورود کنند که فهم درستی از حوزه زن و خانواده داشته باشند و ریل قانون گذاری را از مجرای تخصصی حرکت دهند. مجلس نباید جایی برای افرادی باشد ک...

روزبه بمانی و علیرضا عصار در کنسرت دارکوب / خوانندگان ما آرتیست نیستند

 روزبه بمانی و علیرضا عصار در کنسرت دارکوب / خوانندگان ما آرتیست نیستند
2024-02-26T06:01:01+03:30
کنسرت شب گذشته گروه دارکوب درحالی برگزار شد که سه خواننده روی صحنه داشت و حضور روزبه بمانی و علیرضا عصار مخاطبان را غافلگیر کرد.

زودبرگرد بابای مهربون دنیا

 زودبرگرد بابای مهربون دنیا
2024-02-26T06:01:00+03:30
نماهنگ «زودبرگرد» به مناسبت نیمه شعبان در خبرگزاری تسنیم تولید و منتشر شده است.

پاسخ مهدی طائب دربارۀ حکم «حرمت عدم شرکت در انتخابات» از سوی امام خمینی

 پاسخ مهدی طائب دربارۀ حکم «حرمت عدم شرکت در انتخابات» از سوی امام خمینی
2024-02-26T06:00:59+03:30
حجت الاسلام مهدی طائب طی سخنانی دربارۀ جمله تاریخی امام خمینی مبنی بر حرمت عدم شرکت در انتخابات استدلالی ارائه کرد.

یادی از دوبلور فقید پرویز ربیعی/ صدایی که گوینده نقش‌های مکمل بود

 یادی از دوبلور فقید پرویز ربیعی/ صدایی که گوینده نقش‌های مکمل بود
2024-02-26T06:00:58+03:30
پرویز ربیعی از پیشکسوتان عرصه دوبله روز گذشته در منزل خود بر اثر ایست قلبی در سن ۸۴ سالگی درگذشت؛ صدای ماندگاری که هیچ وقت مخاطبان آن را فراموش نخواهند کرد.

شفیعی سروستانی: راهکار اصلاح جامعه هجرت به‌سوی امام عصر است / اقدامی برای آمادگی ذهن مردم برای ظهور نکردیم

 شفیعی سروستانی: راهکار اصلاح جامعه هجرت به‌سوی امام عصر است / اقدامی برای آمادگی ذهن مردم برای ظهور نکردیم
2024-02-26T06:00:58+03:30
شفیعی سروستانی می‌گوید: ذکر نام امام و بزرگداشت امام، امری در مسیر زمینه سازی ظهور به شمار می‌آید؛ ما دانسته و یا نادانسته واقعۀ ظهور را عقب می‌اندازیم. هیچ...

زمان تشییع پیکر پردیس افکاری مشخص شد/ خاکسپاری در قطعه هنرمندان

 زمان تشییع پیکر پردیس افکاری مشخص شد/ خاکسپاری در قطعه هنرمندان
2024-02-23T16:28:03+03:30
همسر زنده یاد پردیس افکاری خبر داد که روز دوشنبه هفتم اسفندماه مراسم تشییع پیکر وی به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) برگزار می‌شود.

غلامرضا صنعتگر قطعه جدیدش را به رهبرمعظم انقلاب تقدیم کرد

 غلامرضا صنعتگر قطعه جدیدش را به رهبرمعظم انقلاب تقدیم کرد
2024-02-23T13:41:23+03:30
غلامرضا صنعتگر خواننده پاپ جدیدترین قطعه موسیقی خود را به رهبرمعظم انقلاب تقدیم کرد.

عکس‌های جدید از پشت صحنه سریال «نون خ ۵»/ تاکید رییس صداوسیما بر ساخت فصل‌های جدید

 عکس‌های جدید از پشت صحنه سریال «نون خ ۵»/ تاکید رییس صداوسیما بر ساخت فصل‌های جدید
2024-02-23T13:27:43+03:30
پیمان جبلی در بازدید از پشت‌صحنه فصل پنجم سریال «نون خ»، به تولید فصل جدید این مجموعه در شرایط بسیار خاص و ویژه‌ اشاره کرد و گفت: امیدواریم مخاطبا...

صلوات شعبانیه | راه رسیدن به رضایت خدا

 صلوات شعبانیه | راه رسیدن به رضایت خدا
2024-02-23T11:41:01+03:30
فرازی از صلواتش شعبانیه گویای آن است که پیامبر صلی الله علیه و آله واسطۀ شفاعت امت و نیز راهی به‌سوی خداست.

شهرک غزالی میزبان کدام پروژه‌ها است؟ / از «تنها گریه کن» و «طوبی» تا «زیرخاکی۴»

 شهرک غزالی میزبان کدام پروژه‌ها است؟ / از «تنها گریه کن» و «طوبی» تا «زیرخاکی۴»
2024-02-23T11:41:00+03:30
مهدی میرچی مدیر شهرک سینمایی و تلویزیونی غزالی از ساخت مجموعه‌ها و فیلم‌هایی گفت که ما را با خودش به دهه شصت، ۷۰۰ سال پیش و داستان فریبرز باغ‌بیشه و حتی چند...

مهدویت و آخرالزمان یکی از جذاب‌ترین موضوعات روز دنیا است/ عشق از امام زمان جدا نیست

 مهدویت و آخرالزمان یکی از جذاب‌ترین موضوعات روز دنیا است/ عشق از امام زمان جدا نیست
2024-02-23T11:01:13+03:30
اثری که دائم در حال سیاه نمایی و گله و گذاری است نمی‌تواند مخاطب را تا پایان همراه خودش نگه دارد و موجب دلسردی جامعه می‌شود. اصلی‌ترین معیار در واقعه ظهور ا...

ویژگی‎های نماهنگی با موضوع امام زمان / کودک و نوجوان فراموش شده‌اند

 ویژگی‎های نماهنگی با موضوع امام زمان / کودک و نوجوان فراموش شده‌اند
2024-02-23T10:34:29+03:30
«عزیزم مهدی» تازه‌ترین پویشی است که توسط مرکز آوای انقلاب اسلامی (مأوا) پایه ریزی و در جمکران برگزار شد.

پردیس افکاری درگذشت

 پردیس افکاری درگذشت
2024-02-23T09:14:29+03:30
پردیس افکاری، بازیگر، عصر امروز، پنجشنبه ۳ اسفند ماه بر اثر بیماری از دنیا رفت.

«دیپلماسی سازندگی» در بازار نشر

 «دیپلماسی سازندگی» در بازار نشر
2024-02-23T09:14:26+03:30
کتاب دیپلماسی فرهنگی نوشته هادی حق‌پرست از سوی اندیشکده روابط بین‌الملل منتشر و روانه بازار نشر شد.

استفتاء از امام خامنه‌ای؛ حکم تخریب نامزدهای انتخاباتی چیست؟

 استفتاء از امام خامنه‌ای؛ حکم تخریب نامزدهای انتخاباتی چیست؟
2024-02-23T09:14:26+03:30
رهبر معظم انقلاب به استفتاء درباره «تخریب نامزدهای انتخاباتی» پاسخ گفتند.

تبیین ارتباط ظهور امام زمان (عج) با انتخابات

 تبیین ارتباط ظهور امام زمان (عج) با انتخابات
2024-02-23T09:14:25+03:30
امام زمان (عج) برای یک امر سیاسی می‌آیند، برای «لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّه‏» (توبه؛ ۳۳) این یک امر سیاسی است، برای حکومت می‌آیند، برای این...

سیمای امام زمان در سورۀ بقره

 سیمای امام زمان در سورۀ بقره
2024-02-23T09:14:25+03:30
وقتی از زاویه نگاه مهدویت سراغ سوره های قرآن می رویم، مشاهده می کنیم آنچه که ما به اسم تفسیر تاکنون خوانده بودیم، برداشتی ذوقی از قرآن بود.
X فیلم جدید فیلم جدید دانلود فیلم و سریال تبلیغات شما (پیام به تلگرام)