میرنیوز
روش‌شناسی تاریخ با چه چالشهایی مواجه است؟
2020-06-23T14:01:10+04:30
به گزارش خبرنگار مهر، اولین همایش مجازی روش شناسی علوم انسانی؛ چالش ها و راهکارها صبح امروز، سه شنبه سوم تیرماه در فضای مجازی به صورت وبینار برگزار شد.
محسن الویری، استاد دانشگاه باقرالعلوم (ع) در این همایش درباره موضوع «روش‌شناسی دانش تاریخ در ایران معاصر؛ چالشها و راهکارها» سخنرانی کرد.
وی گفت: پرداختن به مباحث روش‌شناختی دانش تاریخ در ایران، عمری کوتاهتر از آغاز ترجمه و نگارش در باره روش‌شناسی عمومی دارد. شاید این سخن گزاف نباشد که بی‌مهری و حتی بدبینی به مباحث و مسائل مرتبط با روش‌شناسی در کشور ما، بیش از هر دانش دیگر در دانش تاریخ به چشم می‌خورد.
وی افزود: دانش تاریخ، افزون بر همراه داشتن چالشها و ابهامات و چندگانگی دیدگاهها در حوزه روش‌شناسی عمومی، با چالشهایی ویژه در باره تعریف تاریخ و نظریه تاریخ و به دنبال آن روش‌شناسی تاریخ روبروست. به باور بیشتر کسانی که در این باره قلم زده‌اند، این چالشها ریشه در مؤلفه‌ها و مسائلی دارد که تعدادی از این مولفه ها عبارت است از:
-مفهوم واقعیت تاریخی که پیش‌فرض آن در دسترس نبودن است (به دلیل تعلق داشتن به گذشته)
-ابزار شناخت در تاریخ که فراوانی آن تابع معکوس فاصله زمانی رویداد تاریخی با پژوهش تاریخی است (هر چه این فاصله بیشتر باشد ابزارهای شناخت کمتر است)
-گشوده شدن گریزناپذیر در به روی دسته‌ای دانشهای خواهرخوانده تاریخ همچون کتیبه‌شناسی و سکه‌شناسی و زیان‌شناسی تاریخی برای جبران کمبود منابع
-بهره‌گیری گسترده مورخان از مفاهیم و نظریه‌ها و حتی روشهای شاخه‌های مختلف علوم انسانی و علوم اجتماعی مانند جامعه‌شناسی و روانشناسی و اقتصاد و ارتباطات و فرهنگ‌شناسی در مراحل مختلف تاریخ‌پژوهی و تاریخ‌نگاری
-گسترش یافتن دانش تاریخ و پیدایش شاخه‌های جدید تاریخ‌نگاری همچون تاریخ اجتماعی و تاریخ فرهنگی و تاریخ اقتصادی و جز آن.
-قوت یافتن نسبی یک جریان دین‌گرا و باورمند به مرجعیت مطلق یا نسبی دین در دانشهای مختلف به ویژه علوم انسانی
به نظر می‌رسد باید دو محور هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی زیر را هم به عنوان خاستگاه دیگری برای چالشهای روش‌شناختی تاریخ مورد توجه قرار داد:
-از نظر معرفت‌شناختی، واژه تاریخ در دو قلمروی جدا از هم به کار می‌رود: تاریخ به معنی رویداد و تاریخ به معنی گزارش رویداد. این دو نیز که هر یک دارای شاخه‌های فرعی است، بایسته‌های روش‌شناختی خود را دارد.
-از منظر هستی‌شناختی، هست تاریخی دارای سه لایه است: لایه فراتاریخ یا تاریخ به مثابه یک کل یکپارچه تاریخ بشریت، لایه مجموعه رویدادهای تاریخی یا تاریخ به مثابه رویدادهای یک واحد اجتماعی، و لایه رویداد تاریخی یا تاریخ به مثابه یک رویداد گزینش شده و جدا از دیگر رویدادها. در هم آمیختن این سه لایه و جدا نساختن مرز آنها از یکدیگر خاستگاه برخی چالشهای روش‌شناختی شده است.
این استاد تاریخ ادامه داد: روشن است که نمی‌توان انتظار داشت برای این چالشها پاسخ نهایی و یا مورد پذیرش همگان یافت، اما دست کم می‌توان با سامان‌دهی مجموعه‌ای از مطالعات و پژوهشها گامی برای صورت‌بندی چالشها، گونه‌شناسی آنها و راههای پرداختن به آنها برداشت. مدل پیشنهادی ارائه شده در این گفتار در این زمینه، افزون بر مطالعات و پژوهشهای زمینه‌ساز و اولیه و نیز تفکیک مسائل روش‌شناسی تاریخ به مثابه رویداد بر پایه لایه‌های سه‌گانه هست تاریخی، این است که بر اساس نقطه تلاقی پارادایمهای پژوهش در علوم انسانی با لایه‌های فهم تاریخی مطابق جدول زیر، به شناسائی دسته‌های مختلف مسائل روش‌شناختی دانش تاریخ (تاریخ به مثابه گزارش رویداد) پرداخته شود:
منبع : خبرگزاری مهر
کلمات کلیدی : میرنیوز محسن الویری وبینار روش شناسی
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار فرهنگی
پیوست عدالت از منظر جامعه‌شناختی مورد بررسی قرار می‌گیرد
ششمین همایش «کنکاش‌های مفهومی درباره جامعه ایران» برگزار می‌شود
۱۵۰ گواهینامه آزمون‌های حفظ مهد قرآن در آبان‌ماه صادر شد
«چلچراغ آیه‌ها در جماران» برگزار می شود
پویش سراسری «بوسه بر دستان پدر» برگزار می‌شود
شماره جدید فصلنامه اطلاعات حکمت و معرفت منتشر شد
حرم امام علی (ع) در نجف اشرف را از راه دور زیارت کنید
نماهنگ حماسی «منتصرون» محمدحسین حدادیان منتشر شد
کارگاه تخصصی ضبط تواشیح استودیویی برگزار شد
دوره آموزشی تطبیق آموزه‌های قرآنی در زندگی برگزار می شود
باقرزاده: ۵۸ هزار رقبه وقفی در هشت ماهه اول امسال سنددار شدند
قنبریان:فاطمیه نماد کنش فعالانه زن مجاهد اسلام در دوران کندی شمشیرهاست
قصه سرباز لشکر عمر بن سعد که پس از عاشورا هیچگاه سیراب نشد
چاپ کتاب پایان صهیونیسم و سقوط اسرائیل با همکاری ایران و مالزی
دفتر آیت الله مدرسی به جنایت علیه شیعیان پاراچنار واکنش نشان داد
دبیرخانه ستاد طرح ملی حفظ قرآن کریم تعیین تکلیف می‌شود
تشرف برندگان پویش‌های «فجر عاشقی» و «سفیر آیه‌ها» به مشهد مقدس
نشست «نظم جهانی پس از نصرالله» برگزار می شود
مشاهدات عینی فعالان عرصه هیئت از لبنان روایت می شود
نشست «صلح، زبان فارسی و رسانه» برگزار می‌شود
نشست «فلسفه، دانشگاه و اجتماع» برگزار می‌شود
دبیرخانه ستاد طرح ملی حفظ قرآن کریم تعیین تکلیف می شود
۴۰ مربی جلسات قرآن دانش‌آموزی مدرک مربی گری دریافت کردند
سعیدی نژاد: مادران برای فرزندانشان از آینده، قصه بگویند
سعیدی نژاد: مادران داستان‌های تصویرگر آینده برای فرزندانشان تعریف کنند
کتابی که از شاخص‌های تعیین مزاج براساس مبانی طب ایرانی می گوید
جایزه سیاستگذاری، تقدیر از فعالیت‌های حل مسئله در کشور است
همایش تجلیل از مداحان حماسی‌خوان و شعرای حماسی‌سرا برگزار شد
دجال کیست و چه ویژگی هایی دارد؟
چرا باید از امامان (ع) پیروی و تبعیت کرد؟
