میرنیوز
تأثیر کرونا بر شهود ما از نقش نظام‌های مراقبتی
2020-03-18T15:39:40+03:30
به گزارش خبرنگارمهر، یادداشتی که در ادامه می خوانید توسط گروه مطالعات بنیادین پژوهشگاه فضای مجازی تهیه شده است؛ نگارندگان این یادداشت سیدجمال قریشی و حسین مطلبی کربکندی هستند.
صورت‌بندی فیلسوفانی همچون فوکو درباره‌ی قدرت-شناخت، پای این مسئله اساسی را به بحث‌های سیاسی مرتبط با حکمرانی باز کرده است که ازیک‌سو تکثیر و تقویت تکنیک‌های حکمرانی، مراقبتی و نظارتی (که لزوما ذیل یک حاکمیت مرکزی انجام نمی‌شود) بنیان بهینه‌سازی فرایندهای سیاسی-اقتصادی جامعه‌ی مدرن بوده است (مراد از بهینه‌سازی رسیدن به بیشتری منفعت سیاسی مثل امنیت، اجتماعی مثل همبستگی اجتماعی، اقتصادی مثل رشد اقتصادی در ازای پرداخت کمترین هزینه سیاسی مثل اعمال قوه قهریه، اجتماعی مثل امنیتی‌سازی جامعه، اقتصادی مثل پرداخت پول است)؛ ازسوی‌دیگر، تقویت و تکثیر تکنیک‌های حکمرانی و مراقبتی به محدودیت بیشتر آزادی و خودآیینی انسان و توسعه‌ی فزاینده‌ی نظامات سلطه انجامیده است.
راهکار فیلسوفی همچون فوکو در قبال این توسعه‌ی چشمگیر مناسبات قدرت-سلطه، تأکید بر ایستادگی و مقاومت حداکثری سوژه‌های سیاسی است چراکه قدرت به دلیل ماهیت مولّدش مسیر توسعه‌اش را باز می‌کند، در این میان تنها راه پیشِ روی سوژه‌های سیاسی این است که نقاب از چهره‌ی قدرت بردارند، ماهیت آن را هرچه بیشتر افشا کنند و نیروهای انتقادی را تقویت کنند تا توسعه‌ی مناسبات قدرت را محدود کنند.
فضای اینترنت و تکنولوژی‌های هوش مصنوعی امکان قدرتِ مراقبتی را به بیش از آنچه در شیوه‌های سنتی مشهود است، گسترش داده است. نظارت بر جزئیات رفتاری کاربران شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند به‌دستِ شرکت‌های سرمایه‌داری و دولت‌ها و مراقبت از رفتار آحاد شهروندان ازطریق دوربین‌های پراکنده در همه‌ی نقاط شهر نمونه‌هایی از این مراقبت فزاینده‌اند. مراقبتی که هوش مصنوعی (پردازش رفتارها، پردازش تصویر، پردازش صدا و…) جزئی اساسی از آن است چراکه هزینه‌ی مراقبت و نظارت از طریق هوش مصنوعی به‌مراتب کمتر از مراقبت و نظارت صدها و هزاران عامل انسانی است، ضمن آنکه خطای آن نیز به‌شدت رو به کاهش است؛ شرایط به‌گونه‌ای پیش می رود که در آینده هوش مصنوعی دیگر نه رقیبی در کنار عامل انسانی بلکه بازیگری انحصاری این حوزه خواهد بود.
در شرایط غیر بحرانی مسئله‌ی اصلی بسیاری از افراد چیزهایی از قبیل حفظ حریم خصوصی و آزادی های فردی است و ترجیح بسیاری بر محدودیت قدرت مرکزی و عوامل نظارتی و مراقبتی بیرونی است؛ در این شرایط نظامات مراقبتی مثلاً برای دسترسی به حریم خصوصی انسان‌ها نیاز به توجیهات قدرتمندی دارند که چالش‌هایی را فراروی آنها می‌نهد. اما در شرایط بحرانی مثل بحران کنونی کرونا، صدای اینکه چرا دولت قرنطینه نمی‌کند، چرا نظام‌های بهداشتی ابزارهای کافی و قدرتمند برای تشخیص و رصد بیماران ندارند، چرا بیمارستان‌ها قدرتِ مراقبتی کافی ندارند و بسیاری چراهای دیگر قوی‌تر از هر زمان دیگری شنیده می‌شود. این شرایط بهترین سوخت برای توسعهٔ هرچه بی‌مهاباتر و آشکارتر نظام‌های مراقبتی است و به همین دلیل در این شرایط یکی از قوی‌ترین کشورهای مراقبتی دنیا یعنی چین به الگوی بسیاری از کشورها و مرجعِ حکمرانی و مدیریتِ توانمند بدل می‌شود. در این شرایط بحرانی، شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، به عنوان بزرگترین مدعیان آزادی فردی، به‌کمک ربات‌های هوشمند محتواهای مجازی را به بهانه‌ی جلوگیری از ایجاد هول‌وهراس اجتماعی سانسور می‌کنند و البته به همین دلیل تحسین می‌شوند. پلیس هرچه بیشتر به ابزارهای هوش مصنوعی‌ای که تقویت‌کننده مراقبت است تجهیز می‌شود و همه‌ی اینها یک نیاز را فریاد می‌زنند: نیاز هرچه بیشتر افراد به مراقبت بیرونی به دلیل ناتوانی انسان‌ها از عملکردِ کم خطا و کم هزینه در حوزه‌ی مراقبتی.
حاصل اینکه شرایطی مانند بحران کرونا موجب می شود تا اذهان عمومی در میزان مداخلات حاکمیت و یا هر قدرت مرکزی بیرونی بازنگری کنند. افرادی که در میانه‌ی این دوگانه در شرایط آرامش، دست‌کم در سطح گفتار روزمره به سمت حذف مداخله حاکمیت و هر عامل بیرونی دیگر (مانند هوش مصنوعی) و حرکت به سمت خودآیینی، حفظ حداکثری حریم خصوصی و آزادی میل دارند، در شرایط بحرانی تمنای آن دارند که این عوامل با مداخله حداکثری، حفاظت و مراقبت وی را تأمین کنند حتی به قیمت نادیده گرفتنِ حریم خصوصی آحاد جامعه و سلب آزادی‌های ایشان. اما شکی نیست که توسعه این ابزارهای مراقبتی صرفا در شرایط بحران نمی‌تواند ضمانت‌کننده‌ی کارکرد موفقش باشد. شاید بتوان گفت این بحران‌ها از یک جهت فرصتی فلسفی برای بازبینی در نظریات مرتبط با محدوده و شیوه اعمال قدرت است.
منبع : خبرگزاری مهر
کلمات کلیدی : میرنیوز پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نشر دیجیتال کتاب و کتابخوانی
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار فرهنگی
اختتامیه مسابقات قرآن بسیج با حضور عوامل «محفل» برگزار شد
خاموشی: باید خلأها و پیشرفت‌ها در حفظ موقوفات و افزایش منافع آنها بررسی شود
قمی: طرح «زندگی با آیه‌ها» امسال باید گستره بیشتری از مردم را دربرگیرد
معرفی آموزه‌های امام علی(ع) از اهداف برنامه های ایام میلاد نور است
قمی: امسال طرح «زندگی با آیه‌ها» باید گستره بیشتری از مردم را دربرگیرد
خاموشی: باید خلاها و پیشرفت‌ها در حفظ موقوفات و افزایش منافع آنها بررسی شود
تقی زاده: شعار زندگی با آیه ها در ماه رمضان آینده، «امت پیروز» است
خاموشی: باید مشخص شود در حفظ موقوفات و افزایش منافع آنها، چقدر پیشرفت کرده ایم و چه خلاهایی داریم
رئیس سازمان دارالقرآن الکریم: شعار زندگی با آیه ها در ماه رمضان آینده، «امت پیروز» است
پورمعین: نرم افزار کاربردی حفظ قرآن کریم رونمایی می‌شود
محمدرضا پورمعین: سوپر اپلیکیشن موسسه علیین در زمینه حفظ قرآن کریم رونمایی می‌شود
برپایی نمایشگاه «بانوی بی‌نشان» در ایام فاطمیه دوم
دانشگاه شریف ۵ شب میزبان عزاداران فاطمی می‌شود
پیوست عدالت از منظر جامعه‌شناختی مورد بررسی قرار می‌گیرد
ششمین همایش «کنکاش‌های مفهومی درباره جامعه ایران» برگزار می‌شود
۱۵۰ گواهینامه آزمون‌های حفظ مهد قرآن در آبان‌ماه صادر شد
«چلچراغ آیه‌ها در جماران» برگزار می شود
پویش سراسری «بوسه بر دستان پدر» برگزار می‌شود
شماره جدید فصلنامه اطلاعات حکمت و معرفت منتشر شد
حرم امام علی (ع) در نجف اشرف را از راه دور زیارت کنید
نماهنگ حماسی «منتصرون» محمدحسین حدادیان منتشر شد
کارگاه تخصصی ضبط تواشیح استودیویی برگزار شد
دوره آموزشی تطبیق آموزه‌های قرآنی در زندگی برگزار می شود
باقرزاده: ۵۸ هزار رقبه وقفی در هشت ماهه اول امسال سنددار شدند
قنبریان:فاطمیه نماد کنش فعالانه زن مجاهد اسلام در دوران کندی شمشیرهاست
قصه سرباز لشکر عمر بن سعد که پس از عاشورا هیچگاه سیراب نشد
چاپ کتاب پایان صهیونیسم و سقوط اسرائیل با همکاری ایران و مالزی
دفتر آیت الله مدرسی به جنایت علیه شیعیان پاراچنار واکنش نشان داد
دبیرخانه ستاد طرح ملی حفظ قرآن کریم تعیین تکلیف می‌شود
تشرف برندگان پویش‌های «فجر عاشقی» و «سفیر آیه‌ها» به مشهد مقدس
