میرنیوز
کار، کار انگلیسی‌هاست
2022-06-20T13:19:55+04:30
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست علمی بررسی تاب‌آوری مردم ایران در برابر مدرنیته در دوره پهلوی اول با محوریت کتاب «ننگ‌سالی»؛ خاطرات مردم محله علی‌قلی آقا اصفهان از دوره کشف حجاب و قحطی با حضور اساتید تاریخ و عوامل کتاب در خانه مشروطه اصفهان برگزار شد.
هاجر صفائیه، نویسنده انقلاب و دفاع مقدس و از محققین کتاب، در ابتدای نشست درباره روش پژوهش و مراحل انجام کار گفت: از سال 97 با همراهی جمعی از محققان و پژوهشگران جوان اصفهانی، با جمع‌آوری خاطرات محله علیقلی‌آقا به عنوان یکی از محلات ریشه‌دار و تاریخی اصفهان، به روایت سرگذشت و تاریخ محله تا پیروزی انقلاب اسلامی در اصفهان پرداختیم.
وی افزود: تراکم وقایع انقلابی در محله علیقلی‌آقا با توجه به حضور آیت‌الله خادمی و خانه ایشان در محله به عنوان یکی از پایگاه‌های مهم انقلاب اسلامی در اصفهان، واقعه پنج رمضان و...، وجود مساجد و مدارس فعال و اثرگذار فرهنگی اجتماعی در کنار چهره‌ها و شخصیت‌های فرهنگی محبوب محله، بافت تاریخی محله و همبستگی و مشارکت اجتماعی بالا، بافت بومی ساکنین و پویایی و نشاط محله و... ما را بر این داشت که کمر همت ببندیم برای ثبت تاریخ شفاهی محله علیقلی‌آقا، که ثمره آن پس از طی فرایند سه ساله، به زودی در قالب «اطلس محله علیقلی‌آقا» منتشر خواهد شد.
صفائیه ادامه داد: در دل این محله‌نگاری، به موضوعات مهم و جذابی برمی‌خوردیم که به خاطر محدودیت زمانی و قالب اطلس، امکان انتشار آن را نداشتیم، اما خود به تنهایی ظرفیت کتاب با محوریت موضوعات خاص را داشتند. به همین خاطر بر آن شدیم که دیگر فرآورده‌های محله‌نگاری را در قالب کتاب‌های موضوعی مرتبط با محله درآوریم. یکی از مهم‌ترین آنها خاطرات کهنسالان محله از ماجراهایی بود که یا خود شاهد آن بودند یا از زبان پدران و مادران‌شان شنیده بودند. از این بین موضوعات تاریخی مربوط به روزگار رضاخانی چون کشف حجاب، برگزاری روضه در ایام ممنوعیت روضه و قحطی از فراوانی بالایی در بین خاطرات کهنسالان برخوردار بود. ضمن اینکه در روایت تاریخ رسمی و غیر رسمی‌مان، اثر زیادی از ثبت این برهه از تاریخ دیده نمی‌شد؛ به همین دلیل، خاطرات را دستمایه تولید اولین کتاب موضوعی در پیوست اطلس محله علیقلی‌آقا قرار دادیم.
این پژوهشگر تاریخ انقلاب با بیان اینکه خروجی این پروژه صرفاً یک کتاب نیست، یادآور شد: این پروژه خروجی‌های دیگری دارد، از 250 نفر راوی 30، 40 نفر پیشینه خانوادگی خوبی دارند و قابلیت روایت نیمه‌بلند با محوریت سرگذشت زندگی خود را دارند.
کتاب را می‌توان 5 ساعته خواند
اصغر منتظرالقائم، استاد تاریخ دانشگاه اصفهان، نیز در ادامه با اشاره به اینکه کتاب «ننگ سالی» علاوه بر سند علمی، کاری هنری است، گفت: جنبه‌های مختلف این کتاب، قابل تحسین است؛ کار جدیدی است که تاریخ را به صحنه مردم آورده و طی آن با طبقات پایین مصاحبه شده، با اسناد تطبیق داده شده و اسناد زینت کتاب شده است.
وی ضمن بیان اینکه صفحه‌آرایی کتاب دلزدگی ایجاد نمی‌کند، اضافه کرد: فکر می‌کنم اگر کسی کتاب را دستش بگیرد تا پنج ساعت آن را تمام می‌کند، وجود عکس راوی‌ها کنار خاطرات، باعث می‌شود این کتاب از نظر مستندنگاری قوی قلمداد شود.
منتظرالقائم با بیان اینکه این کتاب تاریخ معاصر ایران را بین دو قحطی روشن می‌کند، توضیح داد: این کتاب نگاهی به پهلوی از سال 1300 است که انعکاسی از وضعیت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دوره 20 ساله پهلوی اول در بیان محلی اصفهان و برخی به زبان ادبی امروز ایران است.
کار، کار انگلیسی‌هاست
استاد تاریخ دانشگاه اصفهان با بیان اینکه شاه با کشف حجاب مستقیماً با دین در افتاد، گفت: تغییر شناختی را انگلیسی‌ها از ابتدای ورودشان به ایران انجام دادند. این تغییر شناختی امروزه به خوبی دیده می‌شود که از جنگ رسانه‌ای قوی‌تر است، اما با کمک رسانه این تغییر در اذهان ایجاد می‌شود که رضاخان را خادم و روحانیت را جنایتکار معرفی کند؛ کتاب «ننگ سالی» این مسائل را به خوبی روشن می‌کند که این تغییر شناختی در مردم ایجاد نشود.
وی ضمن اشاره به اهمیت اسناد و خاطرات مرتبط با قحطی و نقش دولت‌های استعماری از جمله انگلستان در آن و بیان نکاتی جهت بهتر دیده شدن کتاب، اظهار امیدواری کرد که چنین کتابی برای دیگر محلات اصفهان نیز به نگارش درآید.
جای خالی روایت گروه‌های فراموش‌شده در تاریخ‌نگاری
مسعود کثیری، استاد تاریخ دانشگاه اصفهان، نیز ضمن ابراز خوشحالی و استقبال از ورود تاریخ شفاهی به عرصه مهم محله‌نگاری، با بیان خاطره‌ای به نقل از پدربزرگ‌شان از اینکه انگلیسی‌ها گندم‌ها را در گلپایگان از مردم خریده و به هنگام خروج از آنجا، برای اینکه به دست مردم نیفتد، کنار رودخانه به آتش می‌کشیدند، به بیان محاسن و معایب کتاب «ننگ‌سالی» پرداخت.
مسئول سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه اصفهان با اشاره به ضرورت تولید اسناد شفاهی و غافل بودن ما از آن و پراهمیت بودن توجه به تاریخ اجتماعی و روایت فرودستان و گروه‌های فراموش‌شده جامعه و نه صرفاً نخبگان سیاسی یادآور شد: بخش بزرگی از اتفاقات و وقایع تاریخی بر روی دوش توده‌ها بوده و نقش مردم در تاریخ غیرقابل انکار است.
وی با اشاره به تفاوت‌های مردم نگاری و محله‌نگاری و بیان اینکه کتاب «ننگ‌سالی» بیشتر کاری مردم‌نگارانه است، توضیح داد: بعضی موضوعات محله مثل سنت‌های شفاهی، آداب و رسوم و ... ممکن است از منظر تاریخ نگاران سند تاریخی به حساب نیاید، اما مورخ، جایگاه ارزش‌گذاری تاریخی و قضاوت بر روی اسناد شفاهی ندارد و خود اسناد و خاطرات شفاهی می‌تواند جایگاه استنادی خود را تعیین کند.
«ننگ‌سالی» نقطه مقابل محو تاریخ است
ابوالحسن فیاض، استاد تاریخ دانشگاه اصفهان، نیز در سخنانی درباره کتاب «ننگ سالی» گفت: فکر می‌کردم بعد از خواندن چند صفحه آن را کنار می‌گذارم، ولی چنان کششی ایجاد کرد و من را به فضایی غیررسمی و همزمان جدی برد؛ زیرا راویان کتاب به یک معنا شخصیت نیستند، اما روایت‌هایی را نقل می‌کنند که مهم است و هنوز دامنگیر آنها هستیم.
فیاض با بیان اینکه «ننگ‌سالی» تلاقی سه حوزه از تاریخ‌های مضاف است؛ تصریح کرد: از حیث روش، تاریخ شفاهی است، از حیث مضمون، ذیل تاریخ فرهنگی تعریف می‌شود و از جهت محدوده تاریخی، تاریخ محلی محسوب می‌شود، به همین خاطر ترکیب هنرمندانه‌ای شده است.
وی در بخش دیگری از سخنانش ادامه داد: اتفاقی که در تاریخ شفاهی می‌افتد این است که شما واقعه گذشته را به واقعه تاریخی تبدیل می‌کنید. در فلسفه تاریخ معتقدند که حادثه‌ای که در گذشته اتفاق می‌افتد زمانی مهم و اثرگذار به عنوان واقعه تاریخی به حساب می‌آیند که ثبت و نگارش شوند. کسانی که تاریخ را می‌نگارند، مهم‌تر از تاریخ‌سازان هستند. ما در تاریخ معاصر شخصیت‌های مختلفی داریم مثل ستارخان، شیخ فضل‌الله و ... را داریم که اقدامات مهمی هم انجام داده‌اند، اما فریدون آدمیت مهم‌تر و شناخته‌شده‌تر است، زیرا اوست که تاریخ را تحلیل و تفسیر می‌کند. کسروی مهم‌تر شده است، هر چند که در مشروطه نیست، اما مخاطب از زاویه دید او به تاریخ نگاه می‌کند. این غفلتی که در تاریخ معاصرمان داشتیم و خوشبختانه در انقلاب اسلامی زود جلوی آن گرفته شد و مراکز ثبت تاریخ انقلاب اسلامی ایجاد شد که تاریخ را از دید تاریخ‌سازان انقلاب اسلامی بنگارد. این امر در این کتاب هم دارد اتفاق می‌افتد، هرچند که دیر این اتفاق افتاد و خاطرات بعضاً با واسطه از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها نقل می‌شود، اما این پیام را برای تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی دارد که در روایت تاریخ انقلاب و حتی وقایعی که نزدیک‌تر به ما هست از جمله وقایع انتخابات سال 88 و موضوعات جذاب دیگر هم باید به سراغ توده مردم رفت.
این استاد دانشگاه ضمن اشاره به نکات و توصیفات جذاب کتاب و ظرفیت‌های حسی و بصری خاطرات، به موضوع لباس جامعه ایرانی و حکمت‌های نهفته در آن خاطرنشان کرد: تاریخ شفاهی می‌تواند در خدمت اهداف خوب قرار بگیرد، همانطور که می‌تواند در خدمت حصر یا محو تاریخ قرار بگیرد. «ننگ‌سالی» نقطه مقابل محو تاریخ است.
فیاض با اشاره به جای خالی برگزاری مباحث تخصصی در محیط‌های دانشگاهی درباره این کتاب‌ها گفت: وقتی بعضی خاطرات را می‌خواندم، به فکر فرو می‌رفتم و حس همدلی در من ایجاد می‌شد. برخی صحنه‌هایی که خاطرات مربوط به کشف حجاب و ممنوعیت روضه‌ها در ذهن تصویر می‌کرد، این سؤال را ایجاد می‌کند که آیا می‌شود حکومتی تا این حد بی‌خردی به خرج دهد که امنیت جانی و روانی جامعه‌اش را به خطر بیندازد به بهای اینکه حکومتی مدرن شناخته شود؟
قانون کشف حجاب، دشنه‌ای بر هویت ایرانی اسلامی
مهدی تاجیانی، از محققان کتاب نیز در بخش دیگری از این نشست، با اشاره به اهمیت مسئله هویت فرهنگی و تاریخی در محله، گفت: به طور معمول مخاطب با توجه به سیاست‌گذاری‌ها و... مسئله کشف حجاب را صرفاً مناسکی مذهبی یا سیاسی می‌بیند، اما با توجه به آنچه که در خلال تحقیق و پژوهش و نشست و برخاست با اهالی محل و آنچه که از فرامتن مصاحبه‌ها درک می‌کردم، به نظر مقاومت یا تاب‌آوری مردم در برابر قوانین کشف حجاب و جریان تجددخواهی، نوعی ایستادگی در برابر تهدیدات هویتی انسان ایرانی است که گویی در صدد انکار آن برآمده اند؛ به این معنا که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های ما، برای حفظ و بقای هویت ایرانی اسلامی‌مان از جمله نوع لباس و پوشش، جایگاه و حرمت زن در خانواده، اهمیت روضه در تربیت و رشد آدم‌ها و... که همگی جزوی از عناصر هویتی ما به حساب می‌آید، فداکاری و ایستادگی کردند تا حدی که از ترس از بین رفتن آن هویت و معنا از زندگی، قهره می‌کند و جان می‌دهد.
شهاب شهیدانی، مورخ و نویسنده کتاب «تحولات خوشنویسی عصر صفوی»، نیز در سخنانی کوتاه ضمن اشاره به کتاب «تاریخ نان» از ویلم فلور، و بیان اینکه نویسنده در این کتاب تاریخ نان در جهان را نوشته است، ولی هیچ اشاره‌ای به جنایت انگلیسی‌ها در ایجاد قحطی گندم و نان در ایران نمی‌کند، به اهمیت روایت تاریخ از زبان مردم و توده‌ها و به دور از نگاه‌های شرق‌شناسانه پرداخت.
«ننگ‌سالی»، اشاره به تلخی روزگار واقعه دارد
در بخش پایانی این نشست، فائزه دره‌گزنی، تدوینگر کتاب «ننگ‌سالی» نیز درخصوص تدوین و نگارش کتاب گفت: محتوایی که دست من بود، مصاحبه‌های پیاده‌سازی‌شده با اشخاص بود، سعی کردم از کلماتی که افراد استفاده کردند، استفاده کنم چراکه دوست داشتم به زبان پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها نزدیک باشد.
وی با بیان اینکه مشکل اصلی در تدوین کتاب، نداشتن جزییات کامل از خاطره‌ها به دلیل کهولت سن راوی‌ها بود، توضیح داد: سعی کردم توصیفات متناسب با شرایط محله و شرایط زندگی آن زمان باشد و تلاش کردم عناوینی خارج از کلیشه‌هایی که گفته می‌شود، بیاید.
دره‌گزنی درباره عنوان کتاب نیز گفت: پیدا کردن عنوانی که دربرگیرنده سه موضوع پرداخته شده در کتاب باشد، سخت بود، عنوان «ننگ‌سالی» ناظر به وجه سختی و تلخی کار دارد.
تدوینگر کتاب «ننگ‌سالی» با اشاره به اینکه سعی کردیم خاطرات کتاب با ارجاع و سند باشد، یادآور شد: در خصوص فصل قحطی عمده خاطرات مربوط به دوره بعد از جنگ جهانی دوم بود، اما بعضی خاطرات هم بود که به قحطی دوران جنگ جهانی اول اشاره داشت که به خاطر اهمیت ثبت آنها، در کنار خاطرات قحطی دوم آوردیم.
کتاب «ننگ سالی»؛ خاطرات مردم محله علی‌قلی آقای اصفهان از دوران کشف حجاب، ممنوعیت روضه و قحطی را روایت می‌کند، تحقیق این کتاب، برعهده گروهی از محققان دفتر تاریخ شفاهی اصفهان و تدوینش توسط فائزه دره‌گزنی صورت گرفته است. «ننگ سالی» در 184صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت 40 هزار تومان توسط انتشارات راه یار منتشر شده است و علاقه‌مندان جهت تهیه کتاب؛ علاوه بر کتاب‌فروشی‌ها می‌توانند از طریق صفحات مجازی ناشر به نشانی raheyarpub و یا سایت raheyarpub.ir نسبت به تهیه کتاب اقدام کنند.
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
کلمات کلیدی : میرنیوز ادبیات مقاومت انتشارات راه یار کتاب
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار فرهنگی
توئیت حجت‌الاسلام قمی به‌مناسبت «روز بزرگداشت رهبران شهید مقاومت»
بررسی انتقادی شبهات پیرامون حکم اعدام منافقین در سال ۱۳۶۷
تیزر فصل جدید برنامه «محفل» منتشر شد
سرابی: در جامعه امروز، تلاش ها برای انس با قرآن به اندازه کافی نیست
پشتیبانی گام به گام و تسهیل فرآیند حفظ در پویش سوره «فتح»
پویش حفظ سوره فتح هم گام با نهضت ملی زندگی با آیه ها طراحی شده است
بررسی ابعاد نظام سیاسی در «فقه سیاسی حضرت آیت الله خامنه‌ای»
دیدگاه های مختلف کتب تاریخی درباره حضرت رقیه (س)
برگزاری جلسه اول حلقه مطالعاتی «فلسفه ارتباطات»
رونمایی از «لطایفی در سلوک» شرحی بر لغت موران شیخ اشراق
بررسی «آسیب های خودکشی» از منظر دو دین مسیحیت و اسلام
فقه فرهنگ همچنان با پدیده هایی مثل سینما و موسیقی بیگانه است
ثبت نام آزمون حفظ ۲۵ جز مؤسسه مهد قرآن آغاز شد
نشست تخصصی «حکمرانی هوش مصنوعی در صنعت گردشگری ایران و جهان» برگزار می‌شود
دومین اجتماع حافظان قرآن کریم برگزار می شود
نمایشگاه قرآن کریم از ۱۵ اسفند ماه امسال آغاز می شود
روایت شنیده نشده از قضاوت شهید نصرالله درباره شخصیت های جهان اسلام
روایت دبیرکل مجمع تقریب از قضاوت شهید نصرالله درباره شخصیت های جهان اسلام
همایش علمی «بررسی شیوه‌های نگارش و علامت‌گذاری قرآن کریم» برگزار می‌شود
بایدها و نبایدهای استانداردها در پژوهش در نشستی بررسی می‌شود
«دومین گردهمایی دختران معتکف قرآنی» به همت فرهنگسرای قرآن برگزار شد
«دومین گردهمایی دختران معتکف قرآنی»به همت فرهنگسرای قرآن برگزار شد
وبینار سبک زندگی اسلامی مبتنی بر آموزه‌های حضرت امام علی(ع) برگزار می‌شود
آب خلیج فارس مردم صفاییه بخش فردوس کرمان را از کم آبی نجات می‌دهد
ثبت نام بیستمین دوره آزمون‌های تخصصی حفظ قرآن تا ۱۵ اسفند ادامه دارد
«صاد»، اولین رویداد ملی همافزایی کنشگران تدبر در قرآن برگزار می‌شود
خادمان قرآن و عترت بیش از ۳۰۰ دقیقه میهمان خانه های مردم شدند
بررسی عالم مدرن در اندیشه‌های سنت‌گرای پرآوازه فرانسوی
مجموعه ۴ جلدی کتاب «ودیعه» در حسینیه جماران رونمایی می شود
معنای ولایت طرفینی در دعا برای امام زمان(عج)
