میرنیوز
رفتار نفرت‌انگیز انگلیسی‌ها در سال‌های قحطی و مرگ ۱۰ میلیون ایرانی
2020-01-22T11:51:29+03:30
به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، رهبر معظم انقلاب در نماز جمعه هفته پیش اقدامات اخیر دولت خبیث انگلیس و دولت‌های فرانسه و آلمان برای تحت الشعاع قرار دادن اتفاقات اخیر در کشور را مورد اشاره قرار دادند و افزودند: «اینها همان سه کشوری هستند که در دوران جنگ تحمیلی تا توانستند به صدام حسین کمک کردند. دولت آلمان، وسایل و سلاح شیمیایی را در اختیار صدام حسین گذاشت تا شهرها و جبهه‌های ما را هدف قرار بدهد که آثار آن هنوز در میان رزمندگان قدیمی ما وجود دارد. دولت فرانسه جنگنده‌های سوپر اتاندارد را برای هدف قرار دادن کشتی‌های نفتی ما در اختیار صدام حسین قرار داد. دولت انگلیس با همه وجود در خدمت دشمنان ما و صدام حسین بود.»
برای واکاوی اینکه چرا رهبر انقلاب انگلستان را دولت خبیث عنوان کردند با رحیم نیکبخت تاریخ‌پژوه و نویسنده درباره نقش استعماری انگلستان در طول تاریخ به گفت‌وگو نشستیم که می‌خوانید:
فارس: استعمار در کدام مقطع تاریخ ایران نقش بازی کرد و رویکرد حاکمان ایرانی در برابر استعمار چه بود؟
موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیکی ایران در طول تاریخ، موجب توجه قدرت‌های بزرگ به آن شده است. ابتدای قرن ۱۹ میلادی، ایران بدون آنکه خود بخواهد وارد گردونه سیاست استعماری شد. حاکمان وقت ایران درک درستی از سیاست‌های جهانی و دسیسه‌های بیگانگان نداشتند و به جای تکیه بر توان ملی بر حمایت کشورهای بیگانه (فرانسه و انگلیس) امیدوار بودند تا بلکه به کمک آنها در مقابله با تعرضات روسیه تزاری بپردازد.
تاریخ مناسبات ایران و بیگانگان خصوصاً انگلستان در دو قرن اخیر نشان می‌دهد نقش انگلستان در تجزیه مناطق مختلف ایران غیرقابل انکار است. انگلستان در تحمیل قرارداد ننگین گلستان و ترکمانچای به ایران نقش بسیاری داشت که منجر به جدایی ۱۷ شهر ایرانی قفقاز شد.
فارس: اهداف انگلستان از جدایی مناطق شمالی ایران چه بود؟
دولت ایران در جریان جنگ‌های ایران و روسیه تزاری، نه در میدان جنگ، بلکه در میدان سیاست شکست خورده است. چنین پیداست که دولت انگلستان در تسلیم کردن قفقاز و به ویژه گرجستان به روسیه تزاری به دنبال اهداف اقتصادی بود. استعمار در پی این بود که نزدیک‌ترین راه بازرگانی مستقیم ایران از راه دریای سیاه با اروپا را قطع کند و تجارت ایران را به انحصار خود درآورد.
پس از جدایی گرجستان از ایران، روس‌ها واردات کالاهای اروپایی را از آن راه به ایران ممنوع ساختند. بازرگانان برای تجارت با اروپا راه عثمانی (ترکیه)، سوریه و عراق کنونی را انتخاب کردند. در نتیجه هزینه حمل و نقل افزایش یافت. این تغییر مسیر ضمن اینکه صادرات و در نتیجه تولیدات کشور را با رکود قابل توجهی مواجه ساخت، باعث تشدید فقر و بیکاری شد. بازرگانان ایرانی توان رقابت با همتایان روسی و انگلیسی که کشتی‌هایشان به طور منظم به اقیانوس هند و خلیج فارس رفت و آمد می‌کرد، نداشتند.
از آنجا که روسیه کالای زیادی برای صدور نداشت و بیشتر واردکننده کالا از ایران بود، انگلستان با پرداخت حق گمرکی پنج درصد که ناچیز بود، یکّه‌تاز بازار تجارت ایران شد. ورود بی‌وقفه منسوجات انگلیس به بازار ایران که بخش اعظم صادرات آن کشور را تشکیل می‌داد و در ابتدا با بهایی کم و ناچیز به فروش می‌رسید، سبب شد که صنایع پارچه‌بافی کشور ما که در سراسر ماوراءالنهر و قفقاز و حتی اروپا شهرت داشت، از بین برود. از طرف دیگر، ناتوانی کشورهای دیگر اروپایی در رقابت با تجارت انگلیس، به تدریج، باعث افزایش قیمت کالاهای وارداتی شد. ایران به ویژه پس از نابودی تولیدات داخلی دچار گرانی و تورم و کاهش نقدینگی شد. این عوامل در اواخر دوران حکومت قاجار و پیش از انقلاب مشروطیت از مشخصات بارز اقتصاد ایران است.
فارس: گویا نقش استعماری انگلستان در تجریه ایران محدود به قفقاز نشد.
بله. انگلستان در تحمیل قرارداد پاریس و جدایی افغانستان از ایران نقش مستقیمی داشت. انگلستان با لشکرکشی نظامی جنوب ایران رجال ایرانی را مجبور کرد جدایی هرات و افغانستان از ایران را بپذیرند. بلوچستان هم با دسیسه انگلیسی‌ها از ایران جدا شد. همچنین انگلستان در دوران پهلوی هم در جدایی بحرین از ایران نقش داشت.
فارس: یکی از راه‌های استعماری انگلستان برای نقش‌آفرینی در ایران، نفوذ در میان رجال ایرانی بود. در این زمینه چه اطلاعاتی در دسترس هست؟
انگلستان برای پیشبرد اهداف استعماری خود، راه نفوذ در میان رجال و نخبگان سیاسی را در دستور خود داشت. از یک طرف از مهره‌های خود حمایت می‌کرد و از طرف دیگر در مقابل نخبگان میهن‌دوست و ایران‌گرا ایستاده و زمینه عزل و حتی تبعید و شهادت آنها را میسر کرد. با بررسی منابع تاریخی برای محققان آشکار شد دو تن از شخصیت‌های مهم تاریخی ایران یعنی قائم‌مقام فراهانی و میرزا تقی خان امیرکبیر با دسیسه انگلستان و عاملیت حاکمان خودکامه قاجاری به شهادت رسیده‌اند.این در حالی است که در وطن‌دوستی و میهن‌پرستی ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﺮﺍﻫﺎﻧﯽ شکی نیست.
فارس: راهکار انگلستان برای از بین بردن رجال وطن‌دوست چه بود؟
در منابع تاریخی سِر جان کمپبل، سفیر انگلیس، با اخذ بودجه و خرج آن در جهت بدنام کردن میرزا موفق شد باعث بدبینی مردم و حکومت به وی شود. محمدشاه قاجارهم ابتدا او را خلع و سپس در سال دوم سلطنت خود دستور داد او را در باغ نگارستان زندانی و پس از چند روز خفه کردند و بدین قرار به زندگانی قائم مقام در سال ۱۲۱۴ هجری شمسی پایان داده شد.
میرزا تقی‌خان قبل از صدارت، منشی دستگاه قائم مقام بود و در این مدت به سه ماموریت مهم سیاسی به روسیه، ایروان و به عثمانی رفت. مسئولیت وی در قضیه ارزنةالروم بود و درایتش از وی دیپلماتی کارکشته ساخت. چنانچه در این قرارداد که روس و انگلیس همواره به دنبال زیان ایران و نفع عثمانی بودند، کوتاه نیامد. سرسپردگی و علاقه امیر به کشور تا به آنجا بود که وقتی به زیان ایران بود از محمدشاه هم پیروی نمی‌کرد تا برسد به روس و انگلیس و همه اقداماتش برای سربلندی ایران بود.
امیرکبیر، دستگاه وزارت امور خارجه را توسعه داد. تأسیس سفارتخانه‌های دائمی در لندن و سن‌پترزبورگ، ایجاد کنسولگری در بمبئی، عثمانی و قفقاز، تربیت کادر برای وزارت امور خارجه و تنظیم دفتر اسناد سیاسی از کارهای اوست. محور سیاست خارجی امیرکبیر، عزت ایران بود و خواستار قطع حضور و دخالت بیگانگان در امور ایران بود و شاید مهمترین دلیل شهادت وی همین موضوع بود.
امیرکبیر قبل از صدارت، استقلال فکری خود را به نمایندگان خارجی‌ها نشان داد؛ چنان که برای آوردن ولیعهد به تهران، برخلاف معمول از بیگانگان پول قرض نگرفت و با کمک‌های دیگر آنان نیز موافق نبود. قبل از وی استعمار‌گران اروپایی خصوصاً انگلیس در امور داخلی ایران مداخله می‌کردند. بسیاری از اتباع بیگانه با استفاده از کاپیتو‌لاسیون، مصونیت‌هایی در خاک ایران داشتند، اما امیرکبیر در مقابل گستاخی‌ها و لجاجت سفیران انگلیس می‌ایستاد و آنجا که به نفع و صلاح ممکت بود با زیرکی و متانت و یا با شدت و حدّت با آنها برخورد می‌کرد.
گرنت واتسون انگلیسی درباره امیرکبیر نوشته است: امیر نظام دشمن فساد اخلاقی بوده و ضد این دشمن بزرگ جامعه ایرانی شروع به مبارزه می‌کند. او تصمیم داشت که اخلاق ناپسند را به کلی از میان برده و از اشاعه فساد اخلاق جلوگیری نماید. یکی از عادات بد ایرانی‌ها موضوع رشوه است و این کلمه به گوش ایرانی خوشایند است. مواجب و مقرری آنها چندان مورد توجه نیست. میرزاتقی خان خود کسی نبود که اسم مدخل یا رشوه پیش او برده شود. این مرد بی‌طمع تمام اصول و رشته‌های مذموم رشوه را برهم زد و از میان برد.
واتسون در جای دیگری می‌نویسد: چیزی که پیش از همه اسباب تعجب خود ایرانی‌ها بود، بی‌طمعی امیرکبیر بود که نه تعارف قبول می‌کرد و نه رشوه می‌گرفت و نه اعتنایی به تجملات داشت و همین مساله باعث زوال او شد.
پرواضح است اگر اصلاحات امیرکبیر با عزل و سپس شهادت وی ناتمام نمی‌ماند، ایران به سرعت در مدار ترقی و توسعه وارد می‌شد و بنیان‌های قدرت اقتصادی و سیاسی نظامی ایران، مستحکم می‌شد.
برای درک نقش امیرکبیر و خصومت ماموران دولت انگلیس با وی گزارش یکی از ماموران این کشور به خوبی گویاست. جیمز فریزر، مأمور انگلستان در ایران که به صورت جهانگرد وارد کشور شد، در مورد امیرکبیر و مانع بودن او در مقابل سیاست‌های انگلیس گزارشی نوشت که در نهایت منجر به کشته شدن امیرکبیر شد. بدیهی است در مرحله اول باید از دست وزیری که باعث اصلی همه این بدبختی‌هاست، خلاص شد. کسی که پادشاه را در بردگی مطلق نگاه می‌دارد، کسی که به پیشبرد نظرات خویش توجه دارد و با روش معینی، پیشنهاد انگلیس را خنثی می‌سازد و با آن مخالفت می‌کند. چنین کسی هرگز نمی‌تواند در راه اصلاحات اساسی گام بردارد.
کسان دیگری هم هستند؛ اشخاصی که اهمیت و ارتقای خودشان را مدیون نفوذ انگلیس می‌دانند و در نتیجه نسبت به قدرت انگلیس حساسیت دارند و در دست دولت انگلیس آلت و وسیله مطلوبی خواهند بود. شاه خوشحال خواهد شد که از این بردگی نجات پیدا کند و اگر مطمئن به پشتیبانی موثری باشد، در این زمینه همکاری خواهد کرد. قائم مقام، دوستان بسیار کمی دارد و دشمنان خیلی زیاد؛ به طوری که کار اگر با مهارت انجام شود، سقوط او را یک مسأله ساده‌ای می‌کند.
فارس: انگلستان و استعمار، دشمن مردم ایران بودند و در بروز قحطی و مرگ و میر دهشتناک در ایران هم سابقه ننگینی دارند. درباره این سابقه هم برایمان بگویید.
در سال ۱۹۱۴ تا پایان ۱۹۱۵ میلادی، انگلیسی‌ها، روس‌ها و ترک‌ها بی‌طرفی ایران را در جنگ جهانی اول نقض کردند و بریتانیا و روسیه برای تقسیم جدید ایران به توافقی پنهانی رسیدند. با وقوع انقلاب روسیه، ارتش این کشور در ایران از هم پاشید و نیروهای روسی خاک ایران را ترک کردند. به این ترتیب مجال تسلط بر تمام ایران برای انگلستان مهیا شد. انگلیسی‌ها تا ژوئیه ۱۹۱۸میلادی ایران را به اشغال خود درآوردند و بعد از سه سال و نیم با بر تخت نشاندن ارثیه شوم خود (رضاخان پهلوی) سال‌های ننگین و سیاه حضور خود را به درازا کشیدند.
یکی از مصائبی که به دلیل حضور نیروهای انگلیسی بر ایرانیان می‌رود، فاجعه قحطی سال‌های ۱۹۱۹-۱۹۱۷ میلادی مقارن با ۱۲۹۸-۱۲۹۶ هجری شمسی است که در سراسر کشور به وقوع می‌پیوندد و به دنبال آن، بیش از ۱۰ میلیون ایرانی به کام مرگ کشیده می‌شوند. قحطی، زمانی اتفاق می‌‌افتد که سراسر ایران در اشغال نظامیان انگلستان است، اما آنها نه تنها هیچ کاری برای مبارزه با قحطی و کمک به مردم ایران نکردند، بلکه عملکردشان اوضاع را وخیم‌تر کرده و سبب مرگ میلیون‌ها نفر می‌شود. درست زمانی که مردم ایران به دلیل قحطی نابود میشدند، ارتش بریتانیا مشغول خرید مقادیر عظیمی غله و مواد غذایی از بازار ایران بود و با این کار هم افزایش شدید قیمت مواد غذایی را سبب شد و هم مردم ایران را از این آذوقه محروم کرد. جالب‌تر این که انگلیسی‌ها حتی مانع واردات مواد غذایی از آمریکا، هند و بین‌النهرین به ایران میشدند. به علاوه در زمان قحطی، انگلیسی‌ها از پرداخت پول درآمدهای نفتی ایران استنکاف ورزیدند. به این ترتیب مردم نگون‌بخت ایران، بزرگ‌ترین قربانیان بی‌نشان جنگ جهانی اول می‌شوند، اما متاسفانه تا امروز آنگونه که شایسته است به بازخوانی آن دوران و کشف حقایقی که منجر به بروز آن شد، پرداخته نشده است.
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری فارس
کلمات کلیدی : میرنیوز ایران انگلستان انگلیس مرگ
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار فرهنگی
پیام تبریک برخی نهادهای فرهنگی درباره موشک‌باران اسرائیل
برای «بی‌بدن» و مفهومی به نام تعارضات اجتماعی
اگر مقابل دشمن شل بگیریم مشکل حل می شود؟ + صوت
«بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند
بیانیه انجمن سینمای جوانان درباره پاسخ پهپادی و موشکی ایران
آخرین وضعیت گوینده رادیو در بیمارستان
هنرمندان درباره «وعده صادق» چه نوشتند؟
نمایش‌های کودک و ایرانی رونق‌بخش سالن‌های دولتی
تکلیف سریال رضا شفیعی‌جم روشن شد
تولید فصل دوم «سرزمین شعر» با ایده‌هایی جدید و پخته‌تر
دیپلماسی میان ایران و تاجیکستان مبتنی بر عشق است
افزایش حقوق ایثارگران در سال ۱۴۰۳ چقدر خواهد بود؟
دیدگاه قرآن درباره توان یهودیان اسرائیل در برابر رقیب
یاسینی رکورددار کنسرت در سال ۱۴۰۲ / در مسیر همایون یا یگانه
صادرات نوشت‌افزار ایرانی کلید خورد
قانون عفاف و حجاب برای همه مردم لازم‌الاجرا شد
تلاطم در بازار ظهیرالاسلام/ قیمت کاغذ تحریر افزایش یافت
سهم ۴۹درصدی تمساح خونی از گیشه تعطیلات/ پرویزخان درجا زد
شاعرانی که خود را "عطار" جا زدند
«محفل» بدون سلبریتی با خلاقیت و یک شبِ صدمیلیونی!
مهرداد صدقی با "آبنبات لیمویی" به نمایشگاه می‌آید
عملیات اجرایی آماده‌سازی نمایشگاه کتاب تهران آغاز شد
دژهای پوشالی یهود به دادشان نرسید
حمایت شاعران از "وعده صادق" ایران
گنبد آهنین چه می‌داند از صریر قیامت سجیل
جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟
شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم
بهترین دعاها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)
"پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!
ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد
