میرنیوز

معناشناسی «کاظم» در قرآن | چه‌معنایی برای «کاظم» مناسب است؟

 معناشناسی «کاظم» در قرآن | چه‌معنایی برای «کاظم» مناسب است؟ 2021-03-07T15:56:18+03:30

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، یکی از ویژگی‌هایی که به امام کاظم علیه السلام نسبت می‌دهند، ویژگی «فروبرنده خشم» است که اندیشمندان ما این معنا را از مفهوم «کاظم» و از ریشه «کظم» عاریت گرفتند. ظاهر این معنا حاکی از آن است که امام معصوم علیه السلام بر اساس شرایطی که قرار داشتند، مدام خشمگین می‌شدند و بعد خشم خود را فرو می‌خوردند اما سؤال اینجاست که؛ آیا این معنا در تضاد با عصمت امام نیست؟ در عرف عمومی تصور مناسبی از فردی که چنین حالتی داشته باشد ــ یعنی مدام خشمگین شود و بعد خشم خود را فرو بخورد ــ نیست، مضاف بر اینکه باید بدانیم ماده «کظم» با تأثیرپذیری از معنای ترکیب «کظم الغیظ» در حوزه اخلاق، در ارتباط با مفهوم «فروخوردن خشم» یا اندوه معنا شده ‌است اما هیچ‌گاه مشخص نشد چرا مطلقِ «کاظم» را که به‌عنوان کنیه امام هفتم مطرح است، به‌معنای «فروبرنده خشم» (کاظم‌الغیظ) معنا کردند! این در حالی است که در آیه 134 سوره بقره نیز به‌صورت ترکیبی آمده است «الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَ الْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ» همان‌ها که در فراخى و تنگى انفاق مى‌کنند و خشم خود را فرو مى‌برند و از مردم درمى‌گذرند و خداوند نکوکاران را دوست دارد.

این همان موضوعی است که فرهاد احمدی آشتیانی، دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران در گفت‌وگو با تسنیم عنوان کرد.  وی که مقاله‌اش با عنوان «معناشناختی «کظم» در سیاق آیات قرآنی» برگزیده اولین همایش ملی واژه‎پژوهی شد، می‌گوید: ما شیعیان معتقدیم امام کاظم(ع) به‌دلیل صفت کاظمیت فردی بودند که مدام خشم خود را فرومی‌خوردند که این معنا به‌دلیل تبیین ناصحیح لغت‌پژوهان در قرن‌های گذشته و برخی مفسران و مترجمان متقدم به جامعه ارائه شد؛ این در حالی است که انتساب این معنا به امام کاظم(ع) با عصمت و تطهیر ائمه(ع) از هر رِجس و ناجوری بر اساس آیه تطهیر، ناسازگار است؛ زیرا هر خشمی هرچند اندک باشد، در وهله اول نشانگر غلبه قوه قهریه یا غضب بر روح و جان فرد است که این معنا دور از شأن امام معصوم است؛ از این رو پس از تحقیقات قرآنی که درباره مفهوم «کظم» انجام دادیم، دریافتیم معنای «فروبرنده خشم» درباره مفهوم کاظم صحیح نیست؛ همچنان که لغت‌پژوهان کلمات سکوت، غم و اندوه، مجرای تنفس و گردن را برای ریشه «کظم» هم مطرح کردند.

احمدی با بررسی وجوه معنا در سیاق آیات مربوط به ماده کظم، معتقد است می‌توان معنای «اقدام برای تغییر وضعیت بد و نامطلوب و تبدیل آن به یک حالت مطلوب» را به‌عنوان معنای مشترک پذیرفت. در استدلال این مسئله، 6 آیه قرآن را مورد بررسی و واکاوی قرار داد و از این رهگذر به تطبیق این معنا بر کنیۀ امام هفتم پرداخت. به‌مناسبت ایام شهادت امام کاظم(ع)، این آیات همراه با استدلال به‌صورت روزانه منتشر می‌شود.

آیه اول:
«وَ أَنْذِرْهُمْ یَوْمَ اْلآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَناجِرِ کاظِمینَ ما لِلظّالِمینَ مِنْ حَمیمٍ وَ لا شَفیعٍ یُطاعُ» (غافر/18)
و آنان را از روز نزدیک بیم بده؛ آن‌گاه که [از شدت ترس] جان‌ها به گلوگاه رسد، در حالی که همه وجودشان پر از غم و اندوه است. برای ستمکاران هیچ دوست مهربان و شفیعی که شفاعتش پذیرفته شود، وجود ندارد.

در این آیه، به رسول الله صلی الله علیه و آله امر شده است کافران را از «یوم الآزفه» بترساند، روزی که در آن، در شرایط بسیار نامطلوب و سختی هستند، تا جایی که از شدت سختی صحنه‌ها جان‌ها به گلوگاه رسیده است. افراد در این شرایط سخت، به‌تعبیر قرآن «کاظم» هستند. بسیاری از مترجمان و مفسران، واژۀ کاظم در این آیه را در ارتباط  با اندوه یا خشم دانسته‌اند، اما در نظر گرفتن معنای «ضبط کردن اندوه یا خشم در باطن» به‌منظور «آشکار نشدن» برای واژه «کاظمین» در این آیه با توجه به سیاق آیات، معنای منطقی‌ای به دست نمی‌دهد؛ با توجه به ویژگی‌های ذکرشده برای قیامت در همین آیات که «یَوْمَ هُمْ بارِزُونَ لایَخْفى عَلَى اللّهِ مِنْهُمْ شَیْ‏ءٌ» (غافر/16) و «یَعْلَمُ خائِنَةَ اْلأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی الصُّدُورُ» (غافر/19) است، «فروخوردن اندوه» یا خشم توسط کافران به‌گونه‌ای که آشکار نشود، چگونه ممکن است؟ از سوی دیگر تصویر ارائه‌شده در آیه با مفهوم هراس و وحشت بیشتر همخوانی دارد تا اندوه یا خشم؛ زیرا این آیه مربوط به زمانی است که در آن کافران برای حسابرسی در پیشگاه خدا حاضر هستند، به‌طوری که چیزی از آن‌ها از خدا مخفی نیست و الله به‌صورت یک ملک واحد و قهار در فراز قرار گرفته است.

معنای صحیح:
با توجه به سیاق آیات، این آیه درباره کافران است، کسانی که وقتی به ایمان دعوت شدند راه کفر در پیش گرفتند و هنگامی که خدا به تنهایی خوانده می‌شد کفر می‌ورزیدند. حال ببینیم آیا می‌توانیم به معنایی برسیم که در آن، معنای «اقدام برای تغییر وضعیت بد و نامطلوب و تبدیل آن به یک حالت مطلوب» حاصل شود.

در این آیه به رسول الله(ص) امر شده است ایشان را از آن روز قریب‌الوقوع «یوم الآزفه» انذار دهد، بنابراین در این آیه صحبت از روزی است که در آن کافران در شرایط بسیار نامطلوب جهنم‌گونه هستند تا جایی که از شدت سختی صحنه‌ها، جان‌ها به گلوگاه رسیده است (غافر/18). افراد در این شرایط سخت به‌تعبیر قرآن «کاظم» هستند، و به‌دنبال آن خداوند می‌فرماید و برای ستم‌کاران نه یاری است و نه شفاعتگری که مورد اطاعت باشد.

بنابراین رفتار کاظم بودن ظالمین در آن شرایط اولاً باید در قبال فضای جهنم‌گونه‌ای که در آن قرار دارند باشد و ثانیاً در مواجهه با رفتار کظم ظالمین خداوند آن‌ها را از داشتن یار و شفیع ناامید کند.
چه‌معنایی را می‌توان در اینجا جایگزین این واژه کرد؟ کاظم بودن ظالمین باید تلاشی باشد از سوی ایشان برای خروج از آن شرایط جهنم‌گونه و تبدیل آن به شرایط مطلوب، رفتاری مانندِ به‌دنبال یک یار یا شفیع بودن برای رهایی از آن شرایط؛ جالب است، خداوند در مقابل، در انتهای آیه، ایشان را از اینکه «حمیم» یا «شفیع مطاعی» داشته باشند ناامید می‌کند؛ «...ما لِلظّالِمینَ مِنْ حَمیمٍ وَ لا شَفیعٍ یُطاعُ‏».

با توجه به این معنا، ترجمه آیه به این صورت می‌شود: «و آن‌ها را از آن روز نزدیک بترسان، آن‌گاه که جان‌ها به گلوگاه‌ها می‌رسد، در حالی که به‌دنبال انجام کاری برای خروج از این شرایط هستند، اما برای ستم‌کاران نه یاری است و نه شفاعت‌گری که مورد اطاعت باشد.»

منبع : خبرگزاری تسنیم


کلمات کلیدی :
اشتراک گذاری :

آخرین اخبار فرهنگی

جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟

 جشن نیمه شعبان هیئت کجا برویم؟
2024-02-26T06:01:07+03:30
هیئت‌ها و حسینیه‌های سراسر کشور همزمان با میلاد سراسر خیر و برکت امام زمان (عج) مراسم شادی و سرور برگزار می‌کنند.

شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم

 شاعران به استقبال نیمه شعبان رفتند/ کاش، سَحر، خاک رهِ « مهدی موعود » شوم
2024-02-26T06:01:06+03:30
شاعران فارسی زبان در آستانه نیمه شعبان در نشست ادبی «منتظران وصل» با تازه‌ترین سروده‌های خود به ساحت مقدس امام مزان عرض ارادت کردند.

بهترین دعا‌ها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)

 بهترین دعا‌ها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)
2024-02-26T06:01:06+03:30
امام صادق علیه‌السلام دربارۀ آداب شب نیمۀ شعبان، به یکی از بهترین دعاها اشاره می فرماید.

"پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!

 "پایان جنگ"، "عزل منتظری و بنی‌صدر" و "فوت احمد خمینی" موضوع گفت‌وگو با کارگردان "احمد"/ احمد آقا حتی یک «واو» به صحبت‌های امام دست نزد!
2024-02-26T06:01:05+03:30
مصطفی رزاق کریمی کارگردان فیلم "احمد" درباره احمد خمینی صحبت کرد؛ از ۴۲ روز سالک شدن او تا ماجرای عزل منتظری و پایان جنگ. او گفت: کارگردان دیکته‌پ...

ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد

 ویکی موعود با ۴۰ هزار مقالۀ تخصصی راه اندازی شد
2024-02-26T06:01:04+03:30
همزمان با میلاد سراسر سعادت حضرت مهدی موعود(عج) از ویکی موسسه فرهنگی هنری موعود عصر(عج) رونمایی شد.

«کتاب قانون» هر شب پخش می‌شود

 «کتاب قانون» هر شب پخش می‌شود
2024-02-26T06:01:04+03:30
تهیه‌کننده «کتاب قانون» با اشاره به اهمیت تولید برنامه‌های سیاسی در قالب‌های متنوع برنامه‌سازی، گفت: با استقبال مخاطبان و در آستانه برگزاری انتخاب...

بچه رویان در میدان جهاد رونمایی شد

 بچه رویان در میدان جهاد رونمایی شد
2024-02-26T06:01:03+03:30
«بچه رویان» عنوان دیوارنگاره‌ای است که در میدان جهاد و برای درمان نازایی رونمایی شد.

مهمترین اعمال شب و روز نیمه شعبان

 مهمترین اعمال شب و روز نیمه شعبان
2024-02-26T06:01:03+03:30
نیمه شعبان یکی از مهمترین روزهای سالم محسوب می‌شود و از نظر فضیلت در کنار شب قدر قرار گرفته است. اهل بیت(ع) این شب را از مقدمات شب قدر در تقدیر امور و تقسیم...

امام زمان (عج) در سورۀ بقره / رفتار منافقان در برابر منجی

 امام زمان (عج) در سورۀ بقره / رفتار منافقان در برابر منجی
2024-02-26T06:01:03+03:30
یکی از نشانه‌های نفاق آن است که فرد یا افرادی عهد خدا را نقض و اتصال خود با اهل بیت علیهم السلام را قطع کند؛ در این صورت زمینۀ افتادن آنها در ورطۀ فسادآفرین...

عیدی سینمایی تلویزیون در نیمه شعبان

 عیدی سینمایی تلویزیون در نیمه شعبان
2024-02-26T06:01:02+03:30
شبکه‌های تلویزیونی چند فیلم جدید و قدیمی را برای شب نیمه شعبان درنظر گرفته که شاید برای حوزه کودک پخش «پیشونی سفید» از جذابیت بالایی برخوردار باشد.

چگونه امام زمان(ع) پس از قرن‌ها انتقام خون امام حسین(ع) را خواهد گرفت؟

 چگونه امام زمان(ع) پس از قرن‌ها انتقام خون امام حسین(ع) را خواهد گرفت؟
2024-02-26T06:01:02+03:30
یکی از پرسش‌های مهم که سال‌ها ذهن انسان‌ها را به خود مشغول کرده، این است که چگونه امام زمان(ع) پس از قرن‌ها در دوران ظهور خود، انتقام خون امام حسین(ع) و شهد...

چشم به راه برای نیمه شعبان منتشر شد

 چشم به راه برای نیمه شعبان منتشر شد
2024-02-26T06:01:02+03:30
قطعه «چشم به راه» نخستین اثر صدران مایلی است که با موضوع انتظار تولید و منتشر شد.

مجلس آتی باید میزبان زنان متخصص و شایسته در حوزه زنان و خانواده و به دور از لابی‌گری سیاسی باشد

 مجلس آتی باید میزبان زنان متخصص و شایسته در حوزه زنان و خانواده و به دور از لابی‌گری سیاسی باشد
2024-02-26T06:01:01+03:30
زنانی باید به مجلس ورود کنند که فهم درستی از حوزه زن و خانواده داشته باشند و ریل قانون گذاری را از مجرای تخصصی حرکت دهند. مجلس نباید جایی برای افرادی باشد ک...

روزبه بمانی و علیرضا عصار در کنسرت دارکوب / خوانندگان ما آرتیست نیستند

 روزبه بمانی و علیرضا عصار در کنسرت دارکوب / خوانندگان ما آرتیست نیستند
2024-02-26T06:01:01+03:30
کنسرت شب گذشته گروه دارکوب درحالی برگزار شد که سه خواننده روی صحنه داشت و حضور روزبه بمانی و علیرضا عصار مخاطبان را غافلگیر کرد.

زودبرگرد بابای مهربون دنیا

 زودبرگرد بابای مهربون دنیا
2024-02-26T06:01:00+03:30
نماهنگ «زودبرگرد» به مناسبت نیمه شعبان در خبرگزاری تسنیم تولید و منتشر شده است.

پاسخ مهدی طائب دربارۀ حکم «حرمت عدم شرکت در انتخابات» از سوی امام خمینی

 پاسخ مهدی طائب دربارۀ حکم «حرمت عدم شرکت در انتخابات» از سوی امام خمینی
2024-02-26T06:00:59+03:30
حجت الاسلام مهدی طائب طی سخنانی دربارۀ جمله تاریخی امام خمینی مبنی بر حرمت عدم شرکت در انتخابات استدلالی ارائه کرد.

یادی از دوبلور فقید پرویز ربیعی/ صدایی که گوینده نقش‌های مکمل بود

 یادی از دوبلور فقید پرویز ربیعی/ صدایی که گوینده نقش‌های مکمل بود
2024-02-26T06:00:58+03:30
پرویز ربیعی از پیشکسوتان عرصه دوبله روز گذشته در منزل خود بر اثر ایست قلبی در سن ۸۴ سالگی درگذشت؛ صدای ماندگاری که هیچ وقت مخاطبان آن را فراموش نخواهند کرد.

شفیعی سروستانی: راهکار اصلاح جامعه هجرت به‌سوی امام عصر است / اقدامی برای آمادگی ذهن مردم برای ظهور نکردیم

 شفیعی سروستانی: راهکار اصلاح جامعه هجرت به‌سوی امام عصر است / اقدامی برای آمادگی ذهن مردم برای ظهور نکردیم
2024-02-26T06:00:58+03:30
شفیعی سروستانی می‌گوید: ذکر نام امام و بزرگداشت امام، امری در مسیر زمینه سازی ظهور به شمار می‌آید؛ ما دانسته و یا نادانسته واقعۀ ظهور را عقب می‌اندازیم. هیچ...

زمان تشییع پیکر پردیس افکاری مشخص شد/ خاکسپاری در قطعه هنرمندان

 زمان تشییع پیکر پردیس افکاری مشخص شد/ خاکسپاری در قطعه هنرمندان
2024-02-23T16:28:03+03:30
همسر زنده یاد پردیس افکاری خبر داد که روز دوشنبه هفتم اسفندماه مراسم تشییع پیکر وی به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) برگزار می‌شود.

غلامرضا صنعتگر قطعه جدیدش را به رهبرمعظم انقلاب تقدیم کرد

 غلامرضا صنعتگر قطعه جدیدش را به رهبرمعظم انقلاب تقدیم کرد
2024-02-23T13:41:23+03:30
غلامرضا صنعتگر خواننده پاپ جدیدترین قطعه موسیقی خود را به رهبرمعظم انقلاب تقدیم کرد.

عکس‌های جدید از پشت صحنه سریال «نون خ ۵»/ تاکید رییس صداوسیما بر ساخت فصل‌های جدید

 عکس‌های جدید از پشت صحنه سریال «نون خ ۵»/ تاکید رییس صداوسیما بر ساخت فصل‌های جدید
2024-02-23T13:27:43+03:30
پیمان جبلی در بازدید از پشت‌صحنه فصل پنجم سریال «نون خ»، به تولید فصل جدید این مجموعه در شرایط بسیار خاص و ویژه‌ اشاره کرد و گفت: امیدواریم مخاطبا...

صلوات شعبانیه | راه رسیدن به رضایت خدا

 صلوات شعبانیه | راه رسیدن به رضایت خدا
2024-02-23T11:41:01+03:30
فرازی از صلواتش شعبانیه گویای آن است که پیامبر صلی الله علیه و آله واسطۀ شفاعت امت و نیز راهی به‌سوی خداست.

شهرک غزالی میزبان کدام پروژه‌ها است؟ / از «تنها گریه کن» و «طوبی» تا «زیرخاکی۴»

 شهرک غزالی میزبان کدام پروژه‌ها است؟ / از «تنها گریه کن» و «طوبی» تا «زیرخاکی۴»
2024-02-23T11:41:00+03:30
مهدی میرچی مدیر شهرک سینمایی و تلویزیونی غزالی از ساخت مجموعه‌ها و فیلم‌هایی گفت که ما را با خودش به دهه شصت، ۷۰۰ سال پیش و داستان فریبرز باغ‌بیشه و حتی چند...

مهدویت و آخرالزمان یکی از جذاب‌ترین موضوعات روز دنیا است/ عشق از امام زمان جدا نیست

 مهدویت و آخرالزمان یکی از جذاب‌ترین موضوعات روز دنیا است/ عشق از امام زمان جدا نیست
2024-02-23T11:01:13+03:30
اثری که دائم در حال سیاه نمایی و گله و گذاری است نمی‌تواند مخاطب را تا پایان همراه خودش نگه دارد و موجب دلسردی جامعه می‌شود. اصلی‌ترین معیار در واقعه ظهور ا...

ویژگی‎های نماهنگی با موضوع امام زمان / کودک و نوجوان فراموش شده‌اند

 ویژگی‎های نماهنگی با موضوع امام زمان / کودک و نوجوان فراموش شده‌اند
2024-02-23T10:34:29+03:30
«عزیزم مهدی» تازه‌ترین پویشی است که توسط مرکز آوای انقلاب اسلامی (مأوا) پایه ریزی و در جمکران برگزار شد.

پردیس افکاری درگذشت

 پردیس افکاری درگذشت
2024-02-23T09:14:29+03:30
پردیس افکاری، بازیگر، عصر امروز، پنجشنبه ۳ اسفند ماه بر اثر بیماری از دنیا رفت.

«دیپلماسی سازندگی» در بازار نشر

 «دیپلماسی سازندگی» در بازار نشر
2024-02-23T09:14:26+03:30
کتاب دیپلماسی فرهنگی نوشته هادی حق‌پرست از سوی اندیشکده روابط بین‌الملل منتشر و روانه بازار نشر شد.

استفتاء از امام خامنه‌ای؛ حکم تخریب نامزدهای انتخاباتی چیست؟

 استفتاء از امام خامنه‌ای؛ حکم تخریب نامزدهای انتخاباتی چیست؟
2024-02-23T09:14:26+03:30
رهبر معظم انقلاب به استفتاء درباره «تخریب نامزدهای انتخاباتی» پاسخ گفتند.

تبیین ارتباط ظهور امام زمان (عج) با انتخابات

 تبیین ارتباط ظهور امام زمان (عج) با انتخابات
2024-02-23T09:14:25+03:30
امام زمان (عج) برای یک امر سیاسی می‌آیند، برای «لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّه‏» (توبه؛ ۳۳) این یک امر سیاسی است، برای حکومت می‌آیند، برای این...

سیمای امام زمان در سورۀ بقره

 سیمای امام زمان در سورۀ بقره
2024-02-23T09:14:25+03:30
وقتی از زاویه نگاه مهدویت سراغ سوره های قرآن می رویم، مشاهده می کنیم آنچه که ما به اسم تفسیر تاکنون خوانده بودیم، برداشتی ذوقی از قرآن بود.
X فیلم جدید فیلم جدید دانلود فیلم و سریال تبلیغات شما (پیام به تلگرام)