میرنیوز

عملکرد بد دانشگاه آزاد و غیرانتفاعی در مقابله با سرقت علمی/ موانع پیشگیری از بدرفتاری علمی اعلام شد

2024-08-21T14:16:51+03:30

به گزارش خبرنگار مهر، مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۶ قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی را تصویب کرد. تبصره ۹ این قانون در مورد لزوم همانندجویی و ثبت پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها و پیشنهاده‌های آن‌ها در ایرانداک است. بر اساس این ماده قانونی، حوزه‌های علمیه و همچنین دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی، پژوهشی و فناوری دولتی وغیر دولتی زیر نظر وزارتخانه‌های علوم و بهداشت از جمله دانشگاه‌های علمی کاربری، دانشگاه آزاد، جهاد دانشگاهی، موسسه‌های آموزش عالی غیردولتی غیر انتفاعی موسسه‌های وابسته به دستگاه‌های آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی، مؤسسه‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی و دانشگاه فرهنگیان موظفند پیشنهاده‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی خود را که فاقد طبقه‌بندی هستند را در سامانه‌های اطلاعاتی ایرانداک ثبت کرده و فایل تمام‌متن و نتیجه را همانندجویی کنند.

تناقض آشکار قانون و آیین‌نامه اجرایی؛ نقطه شروع موازی‌کاری

در تبصره ۹ این قانون دو راهکار کلیدی برای پیشگیری از بدرفتاری علمی وضع شده است. راهکار نخست، همانندجویی و راهکار دوم نیز گردآوری همه‌پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها و پیشنهاده‌ها در یک کانون ملی (ایرانداک) برای اثربخشی همانندجویی مدارک علمی بوده است. اما بین متن قانون (مصوب سال ۱۳۹۶) و آیین‌نامه اجرایی آن که در سال ۱۳۹۸ تصویب شد، یک تناقض آشکار وجود داشت. در آیین‌نامه اجرایی این قانون به جای «ایرانداک» به عنوان متولی این امر، لفظ «موسسات هم‌تراز ایرانداک» درج شده بود.

همین موضوع باعث شد برخی نهادها نظیر وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد، حوزه علمیه و سایر نهادها، سامانه‌های مشابهت‌یابی موازی ایرانداک ایجاد کنند به تبع آن علاوه بر عملکرد ضعیف در همانندجویی وثبت پارساها و پیشنهاده‌ها، تمهیدات لازم برای انتقال و ثبت اطلاعات در ایرانداک مطابق استانداردها، با مشکل مواجه شد و یکپارچه‌سازی داده‌ها و اطلاعات علمی برای همانندجویی و تجمیع و استانداردسازی واحد آن‌ها با چالش روبرو شود.

برای رفع مشکل تناقض قانون و آیین‌نامه اجرایی، در جلسه ۱۴ اسفند ۱۴۰۱ هیات وزیران، آیین‌نامه اجرایی اصلاح شد ولی یکپارچه نبودن داده‌ها و اطلاعات همانندجویی در کشور حل نشده و همچنان به قوت خود باقی مانده است. حذف عبارت «موسسات هم‌تراز» در هیات وزیران سبب شده یکپارچگی و تمرکز داده و اطلاعات ملی کشور در ایرانداک مطابق قانون حفظ شود ولی حذف این عبارت به معنای حذف و انحلال موسسات مشابهی که با آیین‌نامه قبلی تاسیس شده بودند، نیست.