میرنیوز
عملکرد نامطلوب دستگاه های اجرایی در حوزه حمایت از نخبگان/ اجرای ناقص و مبهم قانون برنامه ششم
2023-01-03T08:24:52+03:30
به گزارش خبرنگار مهر، مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به ارزیابی و آسیب شناسی عملکرد سیاستها و قوانین حوزه حمایت از نخبگان با تأکید بر بند «ث» ماده ۶۴ قانون برنامه ششم توسعه پرداخته است.
در این گزارش وضعیت عملکرد دستگاهها در اجرای سیاستها و قوانین حمایت از نخبگان موضوع بند «ث» ماده ۶۴ قانون برنامه ششم توسعه با استفاده از گزارش عملکرد بند قانونی بررسی شده است.
در بند «ث» ماده ۶۴ قانون برنامه ششم توسعه، بنیاد ملی نخبگان مکلف شده است که با ایجاد هماهنگی های ضروری میان دستگاه های اجرایی کشور، شبکه سازی ها و کنترل و نظارت بر اجرای برنامه های عملیاتی آنها در حوزه حمایت از نخبگان اقدامات لازم را انجام دهد.
طبق این حکم کلیه دستگاه های اجرایی برای حمایت از نخبگان، موظفند برنامه های حمایتی خود را منطبق با سند راهبردی کشور در امور نخبگان تهیه و پس از تأیید بنیاد ملی نخبگان، آنها را عملیاتی کنند و پس از آن بنیاد ضمن نظارت بر اجرای برنامه ها و گزارش عملکرد حکم فوق را به مجلس ارائه کند.
بنیاد برای ارزیابی عملکرد دستگاهها از طبقه بندی کلی استفاده کرده است، در این طبقه بندی هر یک از برنامه ها متناظر با یکی از وضعیت های «کاملا منطبق»، «تا حدی منطبق»، «غیرمنطبق» و «فاقدگزارش» دسته بندی شده اند.
خلاصه گزارش عملکرد دستگاه های اجرایی، ارائه شده از سوی بنیاد، به این شرح است:
در سال اول (۱۳۹۷) کلیه دستگاه های اجرایی مشمول قانون موظف به ارائه تعهدات برنامه ای خود در راستای تحقق بند قانونی مذکور بوده اند؛ بر این اساس ۴۸۶ تعهد برنامه ای پس از گذراندن فرایند بررسی، مطابقت با سند، اصلاح و بازبینی و تأیید نهایی شدند.
در سال دوم (۱۳۹۸) از ۳۲ دستگاهی که در سال قبل تعهدات برنامه ای خود را نهایی کرده بودند ۲۸ دستگاه گزارش برنامه های عملیاتی خود را ارائه کرده اند؛ از تعداد ۳۳۵ برنامه عملیاتی شده، ۱۵۰ برنامه به صورت کاملا منطبق با سند اجرایی شده اند وبر خلاف اعلام گزارش سال ۱۳۹۷ مبنی بر انطباق کامل ۴۸۶ تعهد ارائه شده، تعداد ۱۸۵ برنامه غیرمنطبق و تا حدی منطبق گزارش شده است.
در سال ۱۳۹۹ تعداد برنامه های عملیاتی شده نسبت به سال قبل به ۴۷۱ برنامه افزایش پیداکرد که متعاقب آن تعداد برنامه های اجرایی شده کاملا منطبق نیز در این سال به ۳۵۳ برنامه رسیده است؛ در این سال نیز ۱۱۸ برنامه تا حدی منطبق و غیرمنطبق در فهرست گزارش عملکردها ملاحظه شد.
در سال پایانی اجرای قانون ۱۴۰۰ تعداد ۴۱۹ برنامه عملیاتی شده است، در این سال برنامه های اجرایی شده که با متن سند انطباق کامل داشتند نسبت به سال ۱۳۹۹ کاهش داشته و برنامه های فاقد گزارش نیز افزایش یافته است.
ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی در اجرای حکم بند قانونی فوق چند یافته بسیار مهم را نشان می دهد.
با وجود اینکه مقرر شده بود که دستگاه های اجرایی تعهدات برنامه ای خود را در سال ۱۳۹۷ ارائه کنند، اما بررسی های انجام شده نشان می دهد که بسیاری از دستگاه های اجرایی در ارائه برنامه ها، عملکرد بسیار ضعیفی داشته اند؛ به طوری که در سال چهارم اجرای قانون ۱۳۹۹ تعداد ۱۴ دستگاه برای اولین بار گزارش برنامه های خود را به بنیاد ارسال کرده اند.
برای مثال می توان به عملکرد بسیار ضعیف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان نهاد بسیار مهم در حمایت از نخبگان در سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ اشاره داشت.
از سوی دیگر اگرچه مقرر شده بود که دستگاه های اجرایی برنامه های عملکردی خود را در طول برنامه ششم توسعه(۱۳۹۶-۱۴۰۰) اجراکنند، اما در بررسی عملکرد دستگاهها، مشخص شد که که حدود ۲۷۰ مورد از تعهدات برنامه ای این دستگاهها، همچنان در پایان سال ۱۴۰۰ فاقد گزارش عملکرد بودند.
در مجموع تعداد برنامه های عملیاتی شده دستگاه ها که با تعهدات برنامه ای آنها نیز انطباق کامل داشت، در سال ۱۳۹۸ حدود ۲۸ درصد، در سال ۱۳۹۹ حدود ۵۲ درصد و در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۱ درصد برآورد شد.
دلایل متعددی می توان برای ضعف عملکرد اجرای حکم فوق برشمرد:
بنیاد ملی نخبگان در ارائه گزارش های ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی ضعف هایی داشته است، بدین معنا با وجود اینکه بنیاد برای سال نخست اجرای قانون (۱۳۹۷) تعداد ۴۸۶ برنامه منطبق با سند گزارش کرده، اما در سال دوم (۱۳۹۸) پس از اجرای برنامه های تعهد داده شده، ۶۴ مورد از همین برنامه ها را غیر منطبق با سند ارزیابی کرده است.
از دیگر دلایل ضعف عملکرد اجرای این حکم میتوان به عملکرد نامطلوب دستگاه های اجرایی در هدایت فرایند اجرایی شدن تعهدات، ضعف بنیاد در پیگیری اجرای قانون، ضعف در ایجاد هماهنگی و انسجام بخشی بین دستگاه های اجرایی در روند اجرای قانون، ناهماهنگی وجزیره ای عمل کردن دستگاه های اجرایی، فقدان اولویت بندی در اجرای تعهدات برنام های توسط دستگاه های اجرایی، فقدان تصویر روشن دستگاهها از معیارهای طراحی برنامه های اجرایی، مشخص نبودن سازوکارهای نظارتی و عدم استقرار نظام ارزیابی عملکرد در بنیاد، عدم تخصیص بودجه در راستای اجرایی سازی حکم قانون در ذیل ردیف بودجه ای دستگاه و وجود موقعیت تعارض منافع ناشی از اتحاد ناظر و منظور اشاره کرد.
لازم به توضیح است که بنیاد ملی نخبگان خود به عنوان یک دستگاه اجرایی، هم در مقام ناظر سایر دستگاه های اجرایی قرار دارد و هم مکلف به اجرای حکم فوق مبنی بر حمایت از نخبگان است. بنابراین این دستگاه اجرایی در موقعیت تعارض منافع قرار داشته است.
آمار و عملکرد اجرای حکم بند «ث» ماده ۶۴ قانون برنامه ششم توسعه، حاکی از ضعف عملکردی دستگاه های اجرایی در اجرای این حکم همچنین ضعف بنیاد ملی نخبگان در نظارت و ارزیابی است.
به خصوص اینکه بنیاد ملی نخبگان طبق اقدام ۱ راهبرد ملی ۲ از راهبرد کلان ۴ سند راهبردی کشور در امور نخبگان، وظیفه تعیین شاخص های ارزیابی، استانداردها و معیارهای لازم برای نظام نخبگانی در سطوح و حوزه های مختلف و نظارت مستمر بر حسن اجرای آن را برعهده داشته است، اما پس از گذشت حدود ۱۰ سال از ابلاغ این سند، تاکنون اقدام مؤثری صورت نداده است و می توان گفت دلیل اصلی انحراف کارکردی دستگاه های اجرایی در حمایت از نخبگان، ناشی از این موضوع است.
ارزیابی و آسیب شناسی عملکرد دستگاه های اجرایی از سوی مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد اقدام های صورت گرفته توسط دستگاه های اجرایی مشمول حکم بند «ث» ماده ۶۴ قانون برنامه ششم توسعه با چه ضعف هایی مواجه بوده است.
خلاصه آسیب شناسی عملکرد دستگاه های اجرایی در حوزه حمایت از نخبگان
| ردیف | عنوان |
| ۱ | عدم همکاری دستگاه های اجرایی در تدوین و ارسال تعهدات برنامه ای و گزارش عملکرد |
| ۲ | عملکرد ناموفق و ضعیف دستگاهها در اجرای تعهدات برنامه ای |
| ۳ | ضعف بنیاد ملی نخبگان در ارائه گزارش های دقیق ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی |
| ۴ | کم توجهی دستگاه های اجرایی به جذب و نگهداشت نخبگان |
| ۵ | ضعف دستگاه های اجرایی در هدایت فرایند اجرایی شدن تعهدات |
| ۶ | ضعف بنیاد ملی نخبگان در ایجاد هماهنگی و انسجام بخشی بین دستگاه های اجرایی در روند اجرایی سازی قانون |
| ۷ | ناهماهنگی و جزیره ای عمل کردن دستگاه های اجرایی |
| ۸ | فقدان اولویت بندی در اجرای تعهدات برنامه ای توسط دستگاه های اجرایی |
| ۹ | فقدان تصویر روشن دستگاه های اجرایی از معیارهای طراحی برنامه های اجرایی |
| ۱۰ | مشخص نبودن سازوکارهای نظارتی و عدم استقرار نظام ارزیابی عملکرد در بنیاد ملی نخبگان |
| ۱۱ | عدم تخصیص بودجه در راستای اجرایی سازی بند «ث» ماده ۶۴ در دستگاه های اجرایی |
| ۱۲ | ضعف نظام حکمرانی کارآمد در حمایت از نخبگان |
| ۱۳ | وجود موقعیت تعارض منافع ناشی از اتحاد ناظر و منظور |
مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش نظارتی نتیجه گرفته است با بررسی گزارش های ارزیابی قانون مربوطه در سال های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰، عملکرد دستگاه های اجرایی در حوزه حمایت از نخبگان نامطلوب بوده است و نکات زیر مورد توجه است:
* تدوین و ارائه تعهدات برنامه ای توسط دستگاه های اجرایی با نگرشی کلی بدون جزئیات عملیاتی صورت گرفته است، به همین دلیل اجرای قانون با مشکل مواجه بوده است.
بسیاری از تعهدات برنامه ای «فاقد گزارش» عملکردی اند و در میان تعهدات برنامه ای عملیاتی شده نیز مواردی همچون برنامه های مشابه در سال های متوالی، برنامه های بدون قابلیت اجرایی از جنس طرح، پیشنهاد و برنامه ریزی هایی برای آینده، در فهرست برنامه ها وجود دارد، که نیاز به بازنگری و تغییر جدی دارند.
* در بسیاری از گزارش های ارسال شده به بنیاد ملی نخبگان برنامه های عملیاتی شده متناظر با تعهدات، قابل قبول ارزیابی نمی شوند، زیرا هیچ اطلاعات آماری همچون جزئیات اجرای برنامه، تعداد ذینفعان هدف برنامه، تاریخ ها و ارقام مرتبط با اجرای برنامه ارائه نشده است؛ که به همین دلیل دستگاه ناظر ِ نتایج ِ کلی بعضاً نادرست، غیرواقعی و مبهم، از این گزارش ها استنباط و استخراج کرده است.
* اطلاعات آماری در خصوص جذب و به کارگیری نخبگان و مستعدان در دستگاه های اجرایی ارائه نشده است؛ توجه سیاستگذار به تعیین اهداف کمی برای هر دستگاه به ویژه در جذب، استخدام و به کارگیری نخبگان به شفافیت گزارشها و نظارت بر عملکرد دستگاهها کمک خواهدکرد.
تا زمانی که دستگاهها از ارائه اطلاعات دقیق و آمار صحیح امتناع ورزند و هیچ معیار و شاخصی برای ارزیابی در دستگاه اجرایی و یا در بنیاد ملی نخبگان تعیین نشده باشد؛ سنجش وضعیت برنامه های عملیاتی و گزارش های سالیانه نیز به صورت ً کاملا کلی و مبهم خواهد بود.
* اینکه برخی برنامه ها «تاحدی منطبق» و «غیرمنطبق» ارزیابی شده اند، حکایت از عدم درک درست کارشناسان و مدیران برنامه ریز از اهداف قانون و سلیقه ای عملکردن آنها دارد؛ بنابراین برای جلوگیری از اتلاف منابع این مسئله باید حل و فصل شود؛ از این رو نظارت بر دستگاه های اجرایی برای اجرای برنامه های منطبق با اهداف قانون باید مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد.
* عملکرد ناقص و مبهم دستگاه های اجرایی در طول سال های برنامه ششم می تواند یکی از عوامل تشدیدکننده بحران هایی همچون مهاجرت آشکار و پنهان نخبگان و فرار مغزها باشد. تناقضی در این رابطه مشهود است که چطور براساس گزارش های دستگاه ناظر در ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی بسیاری از میانگین ها و آمارهای ارائه شده مطلوب و قابل قبول، برنامه های عملیاتی شده منطبق با سیاستها و عملکردها خوب و بسیارخوب ارزیابی می شوند، اما در واقعیت، تشدید بحران هایی همچون مهاجرت استعدادها به مسئله ای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی تبدیل میشود که چالشی عمده در مسیر توسعه کشور است.
* بنیاد ملی نخبگان در مورد وظیفه نظارت بر عملکرد و ارزیابی اثربخشی برنامه های دستگاه های اجرایی موضوع بند «ث» ماده ۶۴ قانون برنامه ششم توسعه در سال های گذشته عملکرد قابل قبولی نداشته است. ضمن اینکه دستگاه های اجرایی نیز گزارش های دقیقی از عملکردهای سالیانه خود ارائه نداده اند.
* بنیاد ملی نخبگان موظف به تعیین سیاستها، شاخصها و معیارهای اجرایی و ابلاغ آنها به دستگاه های اجرایی به منظور هدایت مطلوب فرایند اجرایی سازی و همچنین ارائه گزارش میزان پیشرفت و عملکرد طرح ها و برنامه های دستگاه های اجرایی با توجه به معیارها و شاخص های ابلاغ شده به شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده است.
با توجه به اینکه بنیاد در زمینه اجرای این تعهدات فاقد عملکرد است؛ بدیهی است کل فرایند اجرایی سازی بند «ث» ماده ۶۴ و عملکرد تمامی دستگاه های اجرایی کشور مشمول این قانون را تحت تأثیر قرارداده است. لذا تعیین شاخصها و معیارها و ابلاغ آنها در ابتدای فرایند اجرایی سازی باید صورت می گرفت و از همین رو اثر منفی و نامطلوب عدم تحقق آن را در عملکرد ضعیف دستگاه های اجرایی در زمینه انطباق برنامه ها و رویکرد ناهماهنگ و جزیره ای عملکردن آنها می توان مشاهده کرد.
مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش نظارتی تاکید کرده است با توجه به تدوین برنامه توسعه هفتم کشور نتایج این گزارش می تواند در اصلاح و بهبود سیاست های موجود متناسب با واقعیت های حال حاضر مسائل حوزه نخبگان و شرایط عملکردی واقعی دستگاه های اجرایی کشور در راستای قانون مورد نظر در سالهایی که از اجرای آن گذشت، راهگشای سیاستگذاران باشد و از همین رو راهکارهای پیشنهادی از قرار زیر است:
چالش های شناسایی شده و راهکارهای پیشنهادی
| ردیف | چالش شناسایی شده | سطح مداخله سیاستی | راهکار پیشنهادی |
| ۱ | ضعف نظام حکمرانی کارامد در حمایت از نخبگان | تقنینی، سیاستگذاری | تعیین تکلیف نقش بنیاد ملی نخبگان و تغییر ساختاری با تأکید بر نقش تسهیلگری در نظام حکمرانی امور نخبگان |
| ۲ | فقدان اولویت بندی مناسب در اجرای تعهدات برنامه ای دستگاهها | برنامه ریزی | تعیین اولویت ها، بازه زمانی و هدفگذاری های کمی در کارگروه های مشترک و ابلاغ به دستگاه ها و نظارت جدی بر اجرا |
| ۳ | مشخص نبودن سازوکارهای نظارتی | سیاستگذاری، برنامه ریزی | تعیین تکلیف بنیاد ملی نخبگان به عنوان نهاد مسئول نظارت و تعیین حدود و ثغور فعالیت های نظارتی آن در حوزه نخبگان. طراحی و استقرار نظام جامع ارزیابی عملکرد و تدوین شاخصها و معیارها با هدف نظارت جدی بنیاد بر سایر دستگاه های اجرایی و ارائه گزارش های عملکردی ۶ ماهه عملکرد توسط دستگاهها. |
| ۴ | موقعیت تعارض منافع ناشی از اتحاد ناظر و منظور (نظارت شونده) | سیاستگذاری، تقنینی | رفع موقعیت های تعارض منافع؛ راهبرد تغییر قواعد و ساختار باید مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد تا با اصلاح سازوکارهای موجود موقعیت تعارض منافع ناشی از اتحاد نناظر و منظور» مرتفع شود. همچنین موظف کردن بنیاد ملی نخبگان به ارائه گزارش های عملکرد ۶ ماهه به مجلس شورای اسلامی و/یا شورای عالی انقلاب فرهنگی. استقرار سامانه جامع مدیریت اطلاعات برنامه های عملیاتی دستگاه های اجرایی. |
| ۵ | نقص در اجرای برنامه ها و عدم پاسخگویی دستگاه های اجرایی | اجرای برنامه | ایجاد ساختارهای چابک سازمانی و هوشمند برای جلوگیری از اتلاف زمان و منابع؛ مدیریت چابک؛ توانمندسازی کارکنان و تیم ها، به حداقل رساندن سلسله مراتب و بوروکراسی. |
| ۶ | عدم حمایت از نخبگان و استعدادهای برتر خارج از کشور | سیاستگذاری | ایجاد فرصت های جدید با تدوین راهبردها و سیاست های کلان در جهت استفاده از مزیت های استعدادهای برتر خارج از کشور بدون حضور فیزیکی آ نها در کشور. |
| ۷ | ضعف در شناسایی، هدایت و جذب نخبگان | تقنینی | بازبینی و بازطراحی شاخص های شناسایی نخبگان بر اساس معیارهای اثربخشی و اثرگذاری نخبگان در خدمت به کشور بسترسازی و مانع زدایی جهت به کارگیری نخبگان در چرخه خدمت به کشور با تأکید بر: - اصلاح طرح های طبقه بندی مشاغل دستگاه های اجرایی با رویکرد تعیین مشاغل دارای شرایط نخبگی بر اساس شاخصهای جدید و تعاریف جدید از نخبه - تعریف مشوق های مالیاتی و بیمه ای برای بخش خصوصی جهت به کارگیری نخبگان. |
| ۸ | عدم در نظر گرفتن ردیف اعتباری | سیاستگذاری، تقنینی | افزایش بودجه متناسب با اهمیت موضوع در حوزه حمایت از نخبگان، تنوع بخشی به منابع مالی، استفاده از ظرفیت فرهنگ وقف |
منبع : خبرگزاری مهر
کلمات کلیدی : میرنیوز نخبگان مرکز پژوهشهای مجلس بنیاد ملی نخبگان دستگاه های اجرایی برنامه ششم توسعه حمایت از نخبگان
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار علمی
خواص بی‌نظیر تخم بلدرچین
میزان اجرای توافقنامه‌های ایران و روسیه با تعداد امضاشده همخوانی ندارد
حضور ۲۸ دانشگاه در اجلاس روسای دانشگاه‌های ایران و روسیه
میزبانی از شرکت‌های دانش‌بنیان برای حضور در «ایران‌هلث ۱۴۰۴»
کلیات برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی تصویب شد
اعطای گواهینامه صلاحیت سطح یک به ۷ شتابنده فناوری
رتبه علمی ایران در ۳ رشته داروسازی، دندانپزشکی و پرستاری
فاصله بین ازدواج تا فرزنددار شدن پنج سال است
مصرف آنتی بیوتیک در ایران بالاتر از استاندارد جهانی است
آموزش شگردهای عکاسی آسمان شب با موبایل
اکران خصوصی و نشست مستند «قتل خاص» برگزار شد
موسسه رازی همکار سازمان بهداشت جهانی در تحقیقات ونوم می شود
آرامش دانشگاه‌ها و تکریم محققین چراغ پژوهش را در کشور روشن می‌کند
خطرات پنهان عفونت‌های چشمی را جدی بگیرید
رشد ۱۲۱ درصدی صادرات و ۲۷ درصدی اشتغال دانش بنیان‌ها
واگذاری امور حوزه‌ها به استان‌ها
مشکلات جهانی پژوهشگران را از دسترسی آزاد به داده های علمی بازداشته است
نوبت پزشکان شد؛ ویزیت آزاد بیماران تامین اجتماعی!
یورش به خانه‌ها در آلمان برای پاکسازی فضای مجازی
زنگ خطر ورود ویروس «فلج اطفال» به ایران
ورود وزارت ارتباطات به برنامه ملی رفع ناترازی انرژی
الماس ۴۰ برابر قدرتمندتر از نمونه واقعی ساخته شد
رئیس جمهور از برگزیدگان جشنواره تحقیقاتی رازی تقدیر کرد
احتمال برخورد سیارک قاتل زمین با ماه
آزمایشگاه‌ها در تشخیص بیماری نقش کلیدی دارند
کلسترول خوب در ابتلا به آب سیاه چشم نقش دارد
کار کردن در دوره سالمندی برای سلامت مفید است
وزارت بهداشت به وزارتخانه پزشکان تبدیل شده است
ارتباطات در مناطق زلزله‌زده حسینیه خوزستان پایدار است
رئیس‌جمهور وعده یکسان‌سازی بیمه‌های درمانی را عملی کند
