میرنیوز
"حق بر دانستن"، ضرورتی مهم در توسعه زیست‌فناوری
2022-04-03T10:25:54+04:30
به گزارش ایسنا، واژه بیوتکنولوژی یا زیست‌فناوری نخستین بار در سال ۱۹۱۹ میلادی توسط یک مهندس مجارستانی به نام "کارل ارکی" به مفهوم کاربرد علوم زیستی و اثر متقابل آن‌ها در فناوری‌های ساخت بشر به کار برده شد. منظور از فعالیت‌های زیست‌فناوری کلیه اقداماتی است که در ارتباط با فناوری زیستی در قلمروهای پزشکی، دامپزشکی، امور دارویی و غذایی، کشاورزی، صنعت، معدن، محیط زیست، امور دفاعی و غیره صورت می‌پذیرد و به تولید کالاها یا ارائه خدمات منجر می‌شود.
به گفته متخصصان و مطابق تعریف کنوانسیون تنوع زیستی، زیست‌فناوری عبارت است از هر نوع کاربرد تکنولوژیکی که از سیستم‌های بیولوژیکی یا موجودات زنده یا از اجزای موجودات زنده استفاده می‌کند تا بتواند محصولی را تولید کند یا تغییراتی در پروسه تولید آن محصول ایجاد کند، به‌طوری‌که آن محصول، استفاده مشخص و معلومی داشته باشد. علاوه بر کاربردهای سنتی زیست‌فناوری، دستیابی به فناوری DNA نوترکیب و انتقال ژن از یک موجود زنده به دیگری یا به‌عبارت‌دیگر مهندسی ژنتیک، ظرفیت بهره‌گیری از این فناوری را به نحو چشمگیری افزایش داده است، تا جایی که قرن ۲۱ را "قرن فناوری زیستی" نامیده‌اند.
علیرغم اهمیت این فناوری، برخی کاربردهای آن، نظیر دستیابی به داده‌های ژنتیکی انسان و محصولات اصلاح‌شده ژنتیکی یا تراریخته با چالش‌های اخلاقی و حقوقی مواجه است. در این خصوص، پژوهشگرانی از دانشگاه پیام نور تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و مرکز تحقیقات و کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی دانشگاه شهید بهشتی تهران اقدام به انجام مطالعه‌ای کرده‌اند که در آن، چالش‌های زیست‌فناوری از منظر حق بر دانستن مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
در این پژوهش محققان سعی کرده‌اند با روش تحلیلی-تطبیقی به واکاوی این سؤال بپردازند که تأثیر تحقق و حمایت از حق بر دانستن در مواجهه با چالش‌های مرتبط با زیست‌فناوری چیست؟
بر اساس نتایج این مطالعه، تحقق حق بر دانستن و آگاهی جمعی در کاربردهای زیست‌فناوری نظیر دستیابی به داده‌های ژنتیکی انسانی و محصولات تغییریافته ژنتیکی، بستر پاسخ‌های مناسب عملی و حقوقی را فراهم خواهد کرد.
حسن خسروی، پژوهشگر دانشگاه پیام نور تهران و دو همکار دیگرش در این مطالعه می‌گویند: «به نظر می‌رسد توجه به ظرفیت‌های نظام بین‌المللی حقوق بشر به‌مثابه زبان مشترک حقوقی جامعه بین‌المللی در ایجاد هماهنگی بین قوانین مرتبط با حوزه زیست‌فناوری، بتواند راهکار مؤثری در مواجهه با چالش‌های این فناوری مهم باشد».
آن‌ها می‌افزایند: «آگاهی جمعی، زمانی در یک جامعه دموکراتیک به منصه ظهور می‌رسد که مردم بتوانند با دانش قبلی به مشارکت در تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری در حوزه حقوق زیست‌فناوری بپردازند».
بر این اساس، آگاهی و تحقق حق بر دانستن و تعهد به اجرای آن در حوزه زیست‌فناوری اولاً موجب تبادل اطلاعات و نظرات و درنتیجه در نظر گرفتن منافع اقشار مختلف جامعه در قانون‌گذاری می‌شود و ثانیاً، مردم با آگاهی یافتن از اثرات منفی و زیان‌بار احتمالی برخی از این محصولات، حق انتخاب در بهره‌برداری یا عدم بهره‌برداری از آن‌ها را خواهند داشت.
به گفته خسروی و همکارانش، «این امر به کشورها کمک خواهد کرد تا در حوزه قانون‌گذاری، تصمیمات آگاهانه‌ای در خصوص واردکردن یا رهاسازی ارگانیسم‌های تغییریافته ژنتیکی بگیرند».
به بیان آن‌ها، «ازآنجایی‌که دولت‌های عضو میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مکلف هستند از نقض حقوق مندرج در آن از قبیل حق بر دانستن، توسط مأموران دولتی و البته اشخاص خصوصی ازجمله شرکت‌های تجاری، جلوگیری کنند، می‌توانند با ایجاد چارچوب‌ها و دستورالعمل‌هایی برای نظارت بر بانک‌های زیستی در سطوح بین‌المللی و ملی، آموزش حقوق بشر و قواعد حقوق بشر نظیر حفظ حریم خصوصی، لزوم کسب رضایت شخص، حفظ رازداری، اعمال محدودیت دسترسی برای افراد غیرمسئول و تعیین طول مدت‌زمان ذخیره‌سازی در قالب قوانین، بستر لازم را در خصوص همپوشانی آن با اصول اخلاق زیستی، حریم خصوصی و حق بر حفظ داده‌های ژنتیکی ایجاد کنند».
به گزارش ایسنا، این نقطه نظرات تحقیقاتی در قالب یک مقاله علمی پژوهشی در «مجله حقوق پزشکی» وابسته به انجمن علمی حقوق پزشکی ایران منتشر شده‌اند.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز بيوتكنولوژي زیست فناوری دانشگاه پيام نور
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار علمی
مصرف ماست احتمال ابتلا به سرطان‌های کُشنده را کاهش می‌دهد
ماست احتمال ابتلا به سرطان‌های کُشنده را کاهش دهد؟
سامانه جدید وزارت علوم برای پاسخگویی به شکایات طراحی و راه‌اندازی شد
بیشترین درخواست «پیشینه پژوهش» از سوی کاربران دانشگاه آزاد
معرفی برگزیدگان ریسرچ‌پیچ و اینوتکس‌پیچ تهران
دستور وزیر علوم برای تامین امنیت خوابگاه‌ها با مشارکت بخش خصوصی
منابع مالی برای رسیدن به رتبه علمی ۱۴ پرداخت نشد
دستور وزیر علوم برای تامین امنیت خوابگاه‌ها
کمبود ۴۵۰ قلم دارو در کشور
ادغام صدا و تصویر در یک دستگاه و پایان عصر اسپیکرها
بازدید وزیر علوم از خوابگاه‌ها و فضای پیرامون دانشگاه صنعتی شریف
سامانه جدید وزرت علوم برای پاسخگویی به شکایات طراحی و راه‌اندازی شد
اعطای تسهیلات تا سقف ۱۵ میلیارد تومان به برگزیدگان «جایزه ملی نکست»
وزیر علوم: رئیس اتحادیه کانون های وکلا، وکالت اولیای دم را بر عهده می‌گیرد
راه اندازی اتاق فکر تخصصی در زمینه کاهش آسیب‌های اعتیاد
راهکار کنترل حالت تهوع در بارداری
چت بات هوش مصنوعی ایلان ماسک رونمایی می شود
معرفی تجهیزات پزشکی ایران‌ساخت در نمایشگاه چین
آنچه مردان باید از پروستات بدانند
رشد چشمگیر روش‌های نوین درمان سرطان در ایران
جذب امریه سربازی در وزارت ارتباطات برای اعزام ۱۴۰۴
تعامل حوزه‌های علمیه قم و نجف تقویت می‌شود
پیگیری دانشگاه تربیت مدرس در خصوص ارتقای امنیت فضای اطراف دانشگاه
نشست تخصصی تجارت فناوری ۹ اسفند برگزار می‌شود
بسته‌های حمایتی معاونت علمی برای رشد اقتصاد هوش مصنوعی
پارچه درخشانی که نور و صدا تولید می‌کند!
رقیب «دیپ ریسرچ» اوپن ای آی و گوگل ارائه شد
تشکیل جلسه فوق‌العاده کمیسیون آموزش مجلس برای بررسی موضوع قتل دانشجوی دانشگاه تهران
کارت ورود به جلسه آزمون کارشناسی‌ارشد سال ۱۴۰۴ منتشر شد
در حادثه دانشگاه تهران برخی موضوع اجتماعی را به مسائل سیاسی ربط دادند
