میرنیوز
مدیر کانون تفکر راهبردی جهاد دانشگاهی: چاره‌ای جز تن دادن به آزاداندیشی نداریم
2020-07-26T10:48:52+04:30
به گزارش ایسنا، دکتر حمید امین‌اسماعیلی که این روزها در کسوت مشاور رییس جهاددانشگاهی فعالیت دارد، از همان زمان تشکیل جهاددانشگاهی یعنی از سال ۱۳۵۹ همراه این مجموعه بوده و همواره در کنار کارکرد فرهنگی که از حوزه‌های کاری مهم جهاددانشگاهی بود، به حوزه پژوهش و فناوری نیز توجه ویژه‌ای داشت.
چهل‌سالگی تشکیل جهاددانشگاهی بهانه‌ای بود تا بارِ دیگر فرهنگ جهادی و مفهوم آن را، آن‌هم در شرایط امروز جامعه از نگاهِ او که مسؤول اتاق فکر این نهاد و معاون سابق پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی است، بررسی کنیم.
وی معتقد است: مهم‌ترین اثرگذاری، دستاورد یا تأثیر جهاددانشگاهی، ایجاد و تعمیق اعتمادبه‌نفس در بین جوانان و متخصصان کشور بوده که نشان می‌دهد ما قدرت و توان این را داریم که در حوزه علم و فناوری و سایر حوزه‌های کشور کار جدی و تخصصی کنیم و مسایل و مشکلات کشور خود را رفع کنیم.
مدیر کانون تفکر راهبردی جهاددانشگاهی برای پاسخ به نخستین پرسش برای بررسی حضور جهاددانشگاهی در عرصه‌ی فعالیت‌های فرهنگی ترجیح می‌دهد تا نخست تعریفی کامل از «فرهنگ جهادی» ارایه دهد.
مشاور رییس جهاددانشگاهی در این باره اظهار کرد: وقتی از فرهنگ جهادی حرف می‌زنیم نخست باید منظور خود را روشن کنیم، به نظر من در فرهنگ جهادی چند ویژگی وجود دارد؛ نخست این‌که باید به دنبال آن بود که رفع نیازهای جامعه با جدیت دنبال شود. این نیاز می‌تواند فنی، تکنیکی، فرهنگی یا اجتماعی باشد؛ بنابراین یکی از ویژگی‌های فرهنگ جهادی این است که برای آن فرد یا سازمان، مسأله‌ی پاسخ به نیاز جامعه و رفع آن، مساله‌ای مهم باشد و کسی و سازمانی که مدعیِ داشتنِ فرهنگ جهادی است، این را باید یک وظیفه اخلاقی و وجدانی برای خود بداند.
به گفته وی از یک‌سو کسی که مدعی داشتن این فرهنگ است، وظیفه اصلی خود را ادای تکلیف به جامعه می‌داند، یعنی بیش از این‌که به دنبال نفع شخصی خود باشد به دنبال نفع‌رسانی به جامعه است، اما از سوی دیگر باید آن شخص، مبادی یکسری آداب اخلاقی و فرهنگی باشد که در روابط بین افراد به آنها مقید باشد؛ مانند این‌که انسان یکسری سجایا و ویژگی‌های اخلاقی مثبت مانند راستگویی و امانتداری در روابط بین فردی و قائل به اصالت منافع جمع بر منافع فرد داشته و همچنین ایفای این وظیفه را یک وظیفه‌ی اخلاقی و دینی بداند.
امین اسماعیلی همچنین معتقد است: در این شرایط، فرهنگ جهادی فقط در حوزه‌های کاری که به‌ظاهر به‌عنوان یک کار فرهنگی اطلاق می‌شود، تجلی پیدا نمی‌کند؛ بلکه کارِ فکری، اندیشه‌ای، فنی و اجتماعی و اصلاً هر کاری که انجام می‌شود در صورتِ داشتنِ این ویژگی‌ها، کارِ فرهنگی جهادی محسوب می‌شود.
کار فرهنگی این نیست که فقط پوستر بچسبانیم و بزرگداشت برگزار کنیم
به گفته مشاور رییس جهاددانشگاهی در جامعه امروز که به‌شدت دچار نابسامانی‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، تکنولوژیک و علمی هستیم کسانی که در جامعه با این ویژگی‌ها و اصول فکری، اخلاقی و عملی کار می‌کنند، درواقع به فرهنگ جهادی عمل کرده و آن را پاس می‌دارند. از سوی دیگر تلقی برخی افراد این است که وقتی می‌گوییم «فرهنگ جهادی» یعنی کار فرهنگی انجام دهید و تبلیغات کنید؛ درحالی‌که آن، یک نگاه ابتدایی و متصلب و منجمد از فرهنگ جهادی است.
مدیر کانون تفکر راهبردی در توضیح این مطلب افزود: اگر این ویژگی‌ها در شخص یا سازمانی وجود داشته باشد، وقتی کسی یا سازمانی کار فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی بر این اساس انجام دهد، کاری مبتنی بر فرهنگ جهادی انجام داده است. از این منظر، فرهنگ جهادی هنوز هم، یک موضوع و مسأله‌ی جدی در کشور است. چون کشور دچار مسایل و مشکلات و عقب‌افتادگی‌های تاریخی، اقتصادی، اجتماعی، علمی و فنی است، پس ما هنوز نیازمند فرهنگ جهادی هستیم تا در هرکدام از این حوزه‌ها، انسان‌ها و سازمان‌ها با اصول و مبادی، کاری جدی و پیگیرانه انجام دهیم.
وی در ادامه در ارتباط با بحث لزوم ورود جهاد دانشگاهی به مباحث فرهنگی با وجود تمرکز بر تأمین نیازهای دانش‌بنیان اظهار کرد: من تلقی خود از فرهنگ را مطرح کردم، مانند وقتی‌که می‌گویم یک محققِ تراز اول شیمی، فیزیک یا زیست‌شناسی که کار جدیِ علمی و پژوهشی با این ویژگی‌ها و اهداف انجام می‌دهد، بزرگ‌ترین کار فرهنگی را انجام می‌دهد.
امین اسماعیلی ادامه داد: کار فرهنگی این نیست که ما فقط پوستر بچسبانیم، پلاکارد بزنیم یا مراسمِ بزرگداشت برگزار کنیم. این نیز بخشی از کار فرهنگی است؛ اما نیاز است تا بعد از گذشت بیش از ۴۰ سال از انقلاب اسلامی، یک تلقی درست‌تر و صحیح‌تری از کار فرهنگِ جهادی داشته باشیم. معتقدم درصورتی‌که چنین تلقی باشد، کار فرهنگی و جهادی هنوز هم کار مهم و لازمی برای کشور ما هست.
مشاور رییس جهاددانشگاهی در پاسخ به این سئوال که نیاز وارد شدن جهاددانشگاهی به کدام عرصه‌ها بیشتر حس می‌شود و چه حمایت‌هایی باید برای این ورود انجام شود، توضیح داد: امروز در جامعه ما شاید مهم‌ترین مسأله‌ای که ما نیازمند آن هستیم و جهاددانشگاهی هم باید در این حوزه ورود جدی کند، «کار علمی، فنی و تکنولوژیک کردن است». اگر بخواهیم در عرصه حیات اجتماعی خود استمرار پیدا کنیم و این جامعه با عزت و آبرو بماند، نیازمندیم تا کارِ علمی، دانشی و تکنولوژیک جدی را سامان دهیم، چون اساس پیشرفت امروز جوامع انسانی مبتنی بر دانش است.
وی گفت: این‌که می‌گویند جامعه دانش‌بنیان، اقتصاد دانش‌بنیان، سیاست دانش‌بنیان، فرهنگ دانش‌بنیان و غیره، یعنی همه امور و حوزه‌های فعالیت و حیات یک ملت مبتنی بر توسعه‌ی علم و دانش باشد. بنابراین معتقدم اگر جهاددانشگاهی می‌خواهد کماکان آبرومند بماند باید در حوزه‌های دانش‌بنیان، کارِ جدی کند. این حوزه‌ها می‌تواند هم در حوزه‌ی علم و تکنولوژیک باشد و هم در حوزه‌های دیگر مانند فرهنگی و اجتماعی. بنابراین می‌طلبد که ما مسلح و مجهز به توانایی‌های دانشی و اخلاقی سرآمد در ابعاد مختلف سازمانی در جهاددانشگاهی باشیم.
مشاور رییس جهاددانشگاهی افزود: اگر این کار انجام شود و در هرکدام از این حوزه‌ها سعی کنیم به‌صورت دانش‌بنیان عمل کنیم، می‌توانیم بگوییم برای جامعه مفید هستیم و برای مشکلات آتی کشور که مشکلات حاد و بغرنجی نیز هست، گام‌هایی به سمت جلو برمی‌داریم و وظایف خود را برای تحول و توسعه و پیشرفت کشور ایفا می‌کنیم.
مهم‌ترین و تأثیرگذارترین اقدام فرهنگی ۴۰ سال گذشته
امین اسماعیلی در پاسخ به این سئوال که در طول ۴۰ سال گذشته مهم‌ترین و تأثیرگذارترین اقدام فرهنگی جهاددانشگاهی چه بوده است نیز اظهار کرد: مهم‌ترین اثرگذاری، دستاورد یا تأثیر جهاددانشگاهی، ایجاد و تعمیق اعتمادبه‌نفس در بین جوانان و متخصصان کشور بوده که نشان دهد ما قدرت و توان این راداریم که در حوزه علم و فناوری و سایر حوزه‌های کشور کار جدی و تخصصی کنیم و مسائل و مشکلات کشور خود را رفع کنیم.
وی گفت: این خودباوری در راستای همان سخن حضرت امام خمینی (ره) است که در یک عبارت کوتاه گفتند: «ما می‌توانیم». درواقع یکی از کارهای بزرگ جهاددانشگاهی این بود که سعی کرد ثابت کند تا نیروهای متخصص داخل کشور قادرند برای حل مسائل علمی، فنی و اجتماعی کشور، خودشان کار جدی کنند و برای معضلات کشور راه‌حل ارائه کرده و تلاش کنند تا این اعتمادبه‌نفس در بین نیروهای جوان و تحصیل‌کرده که قادر به حل‌وفصل مسائل مختلف کشور هستند، به وجود آید. این روحیه‌ی احیایِ خودباوری، خوداتکایی و اعتمادبه‌نفس مهم‌ترین دستاورد جهاددانشگاهی در حدود چهار دهه‌ای است که از فعالیت آن می‌گذرد.
مشاور رییس جهاددانشگاهی ادامه داد: البته جهاددانشگاهی موفقیت‌های بزرگی در حوزه‌های علمی و فنی داشته است. هم در حوزه‌ی تولید دانش، هم در بخش انتقالِ تکنولوژی و تدوین و تولید دانش فنی، دستاوردهای قابل‌توجهی داشته است که می‌توان گفت اصل همه‌ی این‌ها بر اساس آن روحیه و باور شکل‌گرفته است.
کسانی که فرهنگ جهادی دارند، الزاما در جهاد فعالیت نمی‌کنند
وی در ادامه در پاسخ به این سئوال که چه اقداماتی می‌تواند بحثِ فرهنگ جهادی را گسترش دهد؟، اظهار کرد: اقداماتی که بر اساس این روحیه انجام‌شده است کارهای بزرگی در جهاددانشگاهی در حوزه تولید دانش، تدوین و تنظیم دانش فنی کارها، ایجاد پروتکل‌های عملی برای کار در حوزه‌های مختلف مانند فنی و پزشکی، انتقال تکنولوژی به همراه داشته است. (یکی از مشکلات جدی کشورهای درحال‌توسعه این است که انتقال تکنولوژی و دانش را از جوامع توسعه‌یافته به کشور خودسامان دهند و همیشه وابسته به دانش و تکنولوژی کشورهای خارجی نباشند).
امین اسماعیلی ادامه داد: این نهاد تجارب خوبی در این زمینه‌ها دارد و دستاوردهای زیادی هم داشته که فقط بخشی از آنها به جامعه منتقل‌شده است، البته بخشی از آن نیز شاید هنوز در دست جهاددانشگاهی مانده و کار تدریجی و اشاعه‌ای روی آن زیاد انجام‌نشده است، اما در این حوزه‌ها دستاوردهای قابل‌توجهی داشته که برای تحول و توسعه کشور بسیار مهم است.
وی ادامه داد: یکسری اصول کلی درباره‌ی فرهنگ جهادی وجود دارد که مطرح‌شده‌اند، اما برخی از وجوه دیگری که شاید از ویژگی‌های جهاددانشگاهی است را می‌توان این‌طور مطرح کرد که افراد فعال در جهاددانشگاهی اولاً آنها یک باور عمیق مذهبی دارند، ثانیاً کارها در این سازمان با هزینه‌های مالی و انسانی کمتر و بهره‌وری بیشتر در قیاس با سایر دستگاه‌ها انجام می‌شود. ثالثاً فعالیت‌ها عمدتاً در حوزه‌هایی متمرکز است که نیازهای اصلی امروز و فردای کشور را در برمی‌گیرد. شاید بتوان ازاین‌جهت تفاوت مهم کار در جهاددانشگاهی و در دستگاه‌های دیگر را بررسی کرد.
مشاور رییس جهاددانشگاهی افزود: منظور از فرهنگ جهادی این نیست کسانی که فرهنگ جهادی دارند، حتماً در جهاد فعالیت می‌کنند، بلکه بسیاری از انسان‌ها اگر واجد و متصف به این صفات مطرح‌شده در کار و سازمان خود باشند، نیز دارای فرهنگ جهادی هستند. فرهنگ جهادی منحصر و محدود به افراد خاص و در یک سازمان خاص نیست، هر کس دارای این ویژگی‌ها بوده و قصد محقق کردن این اهداف را داشته باشد به دنبال فرهنگ جهادی است.
وی ادامه داد: اما شاید ویژگی متمایز جهاددانشگاهی، در این وجه است که افراد جهاددانشگاهی کسانی هستند که علاوه بر ویژگی اولیه و نکاتِ مشترک، عمیقاً باور مذهبی دارند و معتقد به اصالت انقلاب اسلامی و تحقق اهداف آن هستند.
چاره‌ای جز تن دادن به آزاداندیشی نداریم
مدیر کانون تفکر راهبردی جهاددانشگاهی در عین حال متذکر شد: اگر بخواهیم توسعه علم، فرهنگ و تکنولوژی را در کشور سامان دهیم چاره‌ای جز تن دادن به آزاداندیشی، تبادل فکر و اندیشه به‌صورت آزادانه نداریم. یعنی نمی‌توان محقق و متفکر را محدود و برای او چارچوب تعیین کرد که در این محدوده فکر کرده و انتظار آن را داشت که اندیشه و فکر در آن جامعه گسترش پیدا کند.
مشاور رییس جهاددانشگاهی با اشاره به فعالیت بخش های مختلفی از جمله کرسی های آزاداندیشی، اظهار کرد: عملکرد کرسی‌های آزاداندیشی که در مراکز علمی و دانشگاهی راه افتاده را زیاد موفق نمی‌دانم، چون احساس می‌کنم مقدمات و استلزامات آن به‌خوبی آماده نشده‌اند، بلکه نهادهایی که وارد این کارشده‌اند با این حوزه‌ی کاری آن‌قدر که باید آشنا نبوده‌اند یا اعتقاد وافی و لازم را به این کار نداشته‌اند. از سوی دیگر بیشتر اقدامات انجام‌شده در این حوزه را بیشتر در حد کارهای نمایشی دیده‌ام تا این‌که کاری باشد که از دلِ اندیشه‌های اصیل در جامعه ایجاد، ارائه و ترویج‌شده باشد.
امین اسماعیلی افزود: جهاددانشگاهی نیز باوجودآنکه در این حوزه مسئولیتی نداشته، اما کارهایی همچون برگزاری اقدامات مقدماتی برای مناظره گرفته تا نقد و بررسی‌هایِ نظریه‌هایی که توسط پژوهشگاه علوم انسانی دریکی دو حوزه با برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی و نقد و بررسی اندیشه‌ها برگزار شدند، انجام داده است که لازم است با همکاری متولیان این امر در دانشگاه‌ها این امور تقویت شوند.
وی در پایان گفت: در حالت کلی کرسی‌های آزاداندیشی را زیاد موفق و مثمر ثمر نمی‌دانم و تا زمانی که یک بازنگری اساسی در این مسأله رخ ندهد، قائل نیستم که بتواند کار جدی پیش ببرد و زمینه را برای تولید اندیشه‌های جدید، رهگشا و پویا ایجاد کند یا اندیشه‌های ایجادشده را در جامعه گسترش داده و ترویج کند.
انتهای پیام
منبع : خبرگزاری ایسنا
کلمات کلیدی : میرنیوز چهل سال با جهاد دانشگاهی فرهنگ جهادی حمید امین اسماعیلی
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار علمی
افسردگی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی است
نشست مسئولان حوزه‌های بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد برگزار شد
انتصاب مشاور رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در امور فرهنگی
درمان بیماری ایدز در کشور رایگان است
کنگره بین المللی «سلامت در حوادث و بلایا» برگزار می‌شود
نخستین کلوز آپ از ستاره درحال مرگ در کهکشان همسایه ثبت شد
مهلت درخواست رشته‌های تحصیلی در حوزه‌های استانی تمدید شد
این مُسکن‌ها خطر خونریزی داخلی را افزایش می‌دهند
مهاجرت ۲۵ درصد اساتید؛ تلاش برای رفع مشکلات اقتصادی
وزارت بهداشت طب سنتی و مکمل را به رسمیت می‌شناسد
باید هزینه سلامت را با سبک زندگی سالم پایین بیاوریم
حسگر محققان ایرانی محیط آبزیان را ایمن نگه می‌دارد
عامل مهم ابتلا به تب دنگی در جهان
هزینه درمان ۸۰۰ هزار مصدوم ترافیکی روی دست نظام سلامت!
مهاجرت ۲۵ درصد اساتید/ تلاش برای رفع مشکلات اقتصادی اساتید
مهاجرت ۲۵درصد اساتید/ تلاش برای رفع مشکلات اقتصادی اساتید
اظهارات وزیر علوم درباره انتصابات و آمار دانشجویان اخراجی و تعلیقی
سه فاکتور خطر سکته مغزی/ آسان‌ترین راهکار کاهش استرس و اضطراب
قدیانی: دانشجویان بسیجی باید پرچمدار مراکز تحقیقاتی باشند
دانشجویان بسیجی باید پرچمدار مراکز تحقیقاتی باشند
نحوه ارائه خدمات پیامک انبوه برای کاهش شکایت کاربران بررسی شد
همکاری دانشگاههای شهیدبهشتی و شریف در حوزه هوش مصنوعی و رباتیک
مشکلات رزیدنت‌ها بررسی و رفع خواهد شد
شرایط پذیرش دانشجویان استعداد درخشان در دانشگاه شریف اعلام شد
ثبت‌نام دانشجویان استعداد درخشان در دانشگاه علم و صنعت تمدید شد
نوجوانان استرالیایی در آستانه محدودیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی
ظفرقندی: موافق درمان رایگان سالمندان نیستم
افزایش ۲۰ درصدی مسمومیت با مونوکسید کربن در سال جاری
هر ایرانی صاحب شناسنامه سبک زندگی می‌شود
رشد تعداد مشترکین و ضریب نفوذ خدمات ارتباطی
