میرنیوز

شاخص‌های پر حرف و حدیث توسعه

 شاخص‌های پر حرف و حدیث توسعه 2022-08-08T08:46:28+04:30

خبرگزاری تسنیم - امیرحسین طالقانی

نهادهای دولتی و غیردولتی زیادی در دنیا تلاش کرده‌اند تا با طراحی شاخص‌هایی برای سنجش میزان توسعه‌یافتگی کشورها، مساله‌ی توسعه را کمی کنند. کارکرد شاخص‌ها و محاسبات آماری پایان دادن به مجادلات تئوریک است. مثلاً در یک کشور ممکن است برخی بر اساس مشاهدات خود تورم را بالا ارزیابی کنند و برخی پایین اما وقتی سبد مصرف خانوار مشخص می‌شود و بر آن اساس میزان رشد شاخص قیمت‌ها اندازه‌گیری می‌شود، دیگر مجادلات در مورد اصل وجود یا نبود تورم کنار می‌رود؛ اگرچه ممکن است بحث و گفت‌و‌گوها در مورد علل و ریشه‌های آن ادامه داشته باشد. در مورد توسعه اما آیا اندیشمندان توانسته‌اند با طراحی شاخص‌های کمی متعدد و متکثر، به حرف و حدیث‌ها پایان دهند!؟ به‌نظر می‌رسد بسیاری از این شاخص‌ها به دلیل مشکلاتی که دارند، خود به موضوع جدیدی برای مجادلات تئوریک تبدیل شده‌اند!

یکی از ایراداتی که در بسیاری از شاخص‌های متعارف توسعه وجود دارد، کیفی بودن این شاخص‌هاست. البته شاخص‌های کیفی اگر درست طراحی و استخراج شوند، می‌توانند بسیار مفید باشند و اساساً یافتن واقعیت بدون بررسی عوامل کیفی، ممکن نیست. اما وقتی کیفی بودن جنس شاخص توسعه در کنار ذهنی بودن قرار می‌گیرد، ماجرا فرق می‌کند. شاخص‌های ذهنی، شاخص‌هایی هستند که نه از واقعیت بلکه بر اساس پرسش از درک و تصور افراد از واقعیت محاسبه می‌شوند. مثلاً در شاخص ادراک فساد، خود فساد اندازه‌گیری نمی‌شود بلکه احساس و ادراک بخشی از مردم (نمونه‌ای که از آن‌ها سوال می‌شود) مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. شاخص جهانی حکمرانی، بخش قابل توجهی از زیرشاخص‌های شاخص کامیابی لگاتوم و شاخص شادی از جمله‌ی این موارد هستند. این‌نوع شاخص‌ها خصوصاً برای کشورهایی مانند ایران که تحت حملات رسانه‌ای هستند به دلیل فاصله‌ی واقعیت‌ها با ذهنیت بخش‌هایی از جامعه چندان قابل اتکا نیستند.               

همچنین در بسیاری از شاخص‌های توسعه، زیرشاخص‌ها وزن برابر دارند؛ در حالی که در نگاه نخبگان و مردم نباید دارای وزن برابر باشند. مثلاً در شاخص حقوق مالکیت، زیرشاخص‌ها وزن یکسان دارند؛ این در حالی است که برای کشورهای در حال توسعه زیرشاخص «دسترسی آسان به تسهیلات اعتباری و بانکی» بسیار ضروری است اما مثلاً «بهره‌برداری غیرمجاز از آثار دیگران» چندان مهم نیست؛ چون رعایت قانون کپی-رایت در سطح بین‌المللی هزینه‌ی بنگاه‌ها را زیاد خواهد کرد. از این موارد جزئی مهم‌تر اینکه مثلاً وقتی «تولید ناخالص داخلی سرانه» به عنوان یکی از زیرشاخص‌های «شاخص توسعه‌ی انسانی» بررسی می‌شود و این شاخص نیز خود در کنار انبوهی از شاخص‌ها مانند کامیابی لگاتوم، صلح، شادی و ... قرار می‌گیرد، عملاً اهمیت آن کوچک‌نمایی می‌شود در حالی که می‌دانیم درآمد سرانه‌ی بالا در یک کشور، می‌تواند به بهبود وضعیت سرپناه، بهداشت، آموزش، کاهش خشونت و تنش و افزایش شادی منجر شود. بنابراین به دلیل اهمیت بنیادین، باید وزن بسیار بالاتری در میان شاخص‌های توسعه داشته باشد.

برخی شاخص‌ها نیز اساساً دارای سوگیری‌های روش‌شناختی هستند و به‌عبارتی می‌توان آن‌ها را ابزارهای نرم حکمرانی جهانی توسط کشورهای توسعه‌یافته تلقی کرد. مثلاً شاخص صلح به‌طور خودکار کشورهای اروپایی را بالاتر از کشورهای غرب آسیا نشان می‌دهد. یکی از زیرشاخص‌های این شاخص، «میزان نظامی‌شدن» است که در آن هزینه‌های نظامی، تعداد کارمندان نظامی به نسبت جمعیت، حجم واردات و صادرات سلاح و ... وجود دارند. این در حالی است که نمی‌توان در این زیرشاخص‌ها نیاز ایران را به عنوان کشوری که در منطقه‌ای پر از خطر و آشوب و جنگ و ... قرار دارد را با نیازهای یک کشور اروپایی یکسان در نظر گرفت و آن‌ها را با هم مقایسه کرد. چه‌بسا نظامی‌شدن تا یک آستانه‌ی مشخص برای توسعه در ایران ضروری باشد اما همین مقدار نظامی‌شدن برای یک کشور در منطقه‌ی جغرافیایی اسکاندیناوی مانع توسعه باشد.

دستکاری‌های آماری مراکز تهیه‌ی آمار در دنیا نیز قابل کتمان نیستند. مثلاً شاخص «سهولت کسب‌و‌کار» از آن جهت اهمیت داشت که سرمایه‌داران را برای سرمایه‌گذاری در کشورهای با نمره‌ی بالا تشویق می‌کرد؛ در واقع از منظر دولت‌ها برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی اهمیت داشت. به همین خاطر عربستان و چین و برخی کشورهای دیگر به بانک جهانی رشوه می‌دادند تا نمره‌شان را غیرواقعی و بالاتر معرفی کند. اواسط سال 2021 بود که کارشناسان یک شرکت حقوقی مستقل دریافتند که مقامات بانک، تیم توسعه این شاخص(Doing Business) را تحت فشار قرار داده اند تا در موارد مختلف آن را دستکاری کنند که مهمترین آنها بهبود جایگاه چین در رتبه‌بندی جهانی این شاخص بوده است. جالب آنکه این اتفاق مسبوق به سابقه است و در سال 2018 نیز پل رومر، اقتصاددان ارشد سابق زمان بانک جهانی پس از آن که متوجه شد شاخص سهولت کسب و کارِ شیلی از سوی یکی از مقامات بانک جهانی دستکاری شده، از این کشور عذرخواهی کرد!

همان‌طور که در این یادداشت اشاره شد، شاخص‌های متعارف و مرسوم توسعه از ایرادات و مشکلاتی مانند «کیفی و ذهنی بودن»، «وزن‌دهی‌های برابر»، «سوگیری‌های روش‌شناختی» و «دستکاری‌های آماری» رنج می‌برند. بنابراین چندان قابل اتکا نیستند و تا اوضاع چنین است، بهتر است برای بررسی وضعیت توسعه در جوامع به برخی شاخص‌های کمی، عینی و مشخص (مانند درآمد سرانه بر اساس برابری قدرت خرید، فقر مطلق، نابرابری، آموزش و بهداشت و همچنین دسترسی به امکانات اولیه‌ی زندگی) اتکا کرد و شاخص‌های پر حرف و حدیث که نه به کار سیاستگذار می‌آیند و نه کمکی به ارتقای درک عمومی از اقتصاد می‌کنند را کنار گذاشت.

انتهای پیام/

منبع : خبرگزاری تسنیم


کلمات کلیدی :
اشتراک گذاری :

آخرین اخبار اقتصادی

هواشناسی ایران ۱۴۰۲/۱۲/۰۶؛ بارش برف و باران در سراسر کشور/ هشدار نارنجی هواشناسی به کشاورزان

 هواشناسی ایران ۱۴۰۲/۱۲/۰۶؛ بارش برف و باران در سراسر کشور/ هشدار نارنجی هواشناسی به کشاورزان
2024-02-26T07:07:30+03:30
سازمان هواشناسی با اشاره به بارش برف، باران و کاهش محسوس دما هشدار سطح نارنجی آسیب به نهاده‌ها و محصولات را برای کشاورزان ۱۹ استان کشور صادر کرد.

شارژ مرحله سوم طرح ملّی «یسنا» انجام شد

 شارژ مرحله سوم طرح ملّی «یسنا» انجام شد
2024-02-26T07:07:29+03:30
شارژ مرحله سوم طرح ملّی یسنا، به حساب یارانه سرپرستان خانوار مشمول واریز شد.

۴۰۰۰ مگاوات نیروگاه برق‌آبی جدید احداث می‌شود

 ۴۰۰۰ مگاوات نیروگاه برق‌آبی جدید احداث می‌شود
2024-02-26T07:07:29+03:30
معاون برنامه‌ریزی و نظارت شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینکه نیروگاه‌های برق‌آبی آمادگی دارند در تابستان سال ۱۴۰۳ با حداکثر ظرفیت در مدار قرار ...

انجام پروازهای فرودگاه امام با وجود بارش برف

 انجام پروازهای فرودگاه امام با وجود بارش برف
2024-02-26T07:07:28+03:30
شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) با اشاره به بارش برف از اجرای عملیات اوره پاشی در معابر دسترسی خبر داد و اعلام کرد: دید افقی در فرودگاه امام ۳۰۰ متر است.

"کشاورزی آینده" - ۳ | ۱۰ اتفاق برتر شکل‌دهندۀ آیندۀ «کشاورزی دقیق»

 "کشاورزی آینده" - ۳ | ۱۰ اتفاق برتر شکل‌دهندۀ آیندۀ «کشاورزی دقیق»
2024-02-26T07:07:28+03:30
با استمرار پیشرفت و توسعۀ فناوری، آیندۀ کشت دقیق، فرصت‌های هیجان‌انگیزی پیش روی انسان قرار خواهد داد. در این یادداشت به ۱۰ رویداد از بین رویدادهای برتر این ...

افت ۷۸.۲ درصدی بارش‌ها در کرمان/ بارش‌ها در کشور ۳۷.۹ درصد کم شد

 افت ۷۸.۲ درصدی بارش‌ها در کرمان/ بارش‌ها در کشور ۳۷.۹ درصد کم شد
2024-02-26T07:07:27+03:30
بر اساس داده‌ها و اطلاعات سازمان هواشناسی بارش‌ها در کشور تا ۴ اسفند نسبت به دوره بلندمدت ۳۹.۷ درصد کاهش یافته است. بارش‌ها تنها در ۴ استان مثبت بوده است.

ایران‌ایر ۳۴ فروند هواپیما دارد

 ایران‌ایر ۳۴ فروند هواپیما دارد
2024-02-26T07:07:27+03:30
عضو هیئت مدیره هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران با اشاره به این‌که تعداد ناوگان هوایی ایران ۳۴ فروند است، گفت: هما با هواپیماهای ATR به ۱۴ شهر کم‌برخوردار پروا...

جاده چالوس یکطرفه شد/ بارش برف و باران در جاده‌های ۲۹ استان

 جاده چالوس یکطرفه شد/ بارش برف و باران در جاده‌های ۲۹ استان
2024-02-26T07:07:27+03:30
مرکز مدیریت راههای سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای از یکطرفه شدن آزادراه‌ تهران-شمال و محور چالوس و بارشر برف و باران در جاده‌های ۲۹ استان خبر داد.

ایران رسما وارد زمستان شد/ لزوم مصرف بهینه برق و‌ گاز با کاهش محسوس دمای هوا

 ایران رسما وارد زمستان شد/ لزوم مصرف بهینه برق و‌ گاز با کاهش محسوس دمای هوا
2024-02-26T07:07:26+03:30
سخنگوی صنعت برق گفت: با توجه به بارش برف در اکثر نقاط کشور و کاهش محسوس دمای هوا، هموطنان نسبت به کاهش مصرف برق و‌گاز اقدام نمایند.

سازمان مالیاتی: رسید دستگاه‌های کارتخوان فقط تا سال ۱۴۰۴ معتبر است

 سازمان مالیاتی: رسید دستگاه‌های کارتخوان فقط تا سال ۱۴۰۴ معتبر است
2024-02-26T07:07:26+03:30
معاون پژوهش سازمان امور مالیاتی گفت: برای برخی مودیان تا سال ۱۴۰۴ رسید دستگاه‌های کارتخوان به عنوان صورتحساب الکترونیکی تلقی می‌شود.

ظرفیت اسمی تولید برق کشور به ۹۲ هزار و ۵۵ مگاوات رسید/ افزایش ۱۲۵۰ مگاواتی در ۱۰ ماه

 ظرفیت اسمی تولید برق کشور به ۹۲ هزار و ۵۵ مگاوات رسید/ افزایش ۱۲۵۰ مگاواتی در ۱۰ ماه
2024-02-26T07:07:26+03:30
در پایان دهمین ماه سال، ظرفیت اسمی تولید برق کشور به ۹۲هزار و ۵۵ مگاوات رسید که از این رقم، واحدهای حرارتی با مجموع ظرفیت منصوبه ۷۴هزار و ۸۷۸ مگاوات سهمی ۸۱...

الگوریتم مجریان ذی‌صلاح ساختمان‌ها هفته آینده ابلاغ می‌شود

 الگوریتم مجریان ذی‌صلاح ساختمان‌ها هفته آینده ابلاغ می‌شود
2024-02-26T07:07:25+03:30
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان از ابلاغ الگوریتم مجریان ذی‌صلاح ساختمان‌ها طی هفته آینده خبر داد.

ورودی آب رودخانه‌های اصلی به دریاچه ارومیه ۳ برابر شد

 ورودی آب رودخانه‌های اصلی به دریاچه ارومیه ۳ برابر شد
2024-02-26T07:07:25+03:30
رئیس حوضه آبریز رودخانه ارس گفت: با توجه به حجم رهاسازی‌ها و اقدام‌های نرم‌افزاری انجام شده و به برکت بارش‌های زمستانه امسال سطح دریاچه به تراز ۱۲۷۰.۲ متر و...

سقف منابع تحقق پذیر در بودجه ۱۴۰۳ رعایت شد

 سقف منابع تحقق پذیر در بودجه ۱۴۰۳ رعایت شد
2024-02-26T07:07:24+03:30
رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: در لایحه ۱۴۰۳ ضمن اجتناب از بیش برآوردی در منابع مالی دولت، برخی از منابع نسبت به سال جاری کاهش داده شده است.

پیش‌بینی افزایش ۱۰۰ میلیون مترمکعبی مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری

 پیش‌بینی افزایش ۱۰۰ میلیون مترمکعبی مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری
2024-02-26T07:07:24+03:30
با توجه به استقرار یک جبهه هوای سرد از امروز و ورود دو سامانه بارشی به کشور از سمت غرب، پیش‌بینی می‌شود مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده، طی هفت...

فرصت ۳ روزه سامانه یکپارچه برای جایگزینی خودروها+ جدول

 فرصت ۳ روزه سامانه یکپارچه برای جایگزینی خودروها+ جدول
2024-02-26T07:07:24+03:30
طرح تبدیل اختیاری محصولات شرکت بهمن موتور ویژه متقاضیان سامانه یکپارچه تخصیص خودروهای داخلی (با نوبت تحویل زمستان ۱۴۰۲) آغاز شد.

جزئیات میانگین حقوق کارکنان دولت/ کارمندان در ۱۴۰۱ چقدر حقوق گرفتند؟

 جزئیات میانگین حقوق کارکنان دولت/ کارمندان در ۱۴۰۱ چقدر حقوق گرفتند؟
2024-02-26T07:07:23+03:30
با توجه به اطلاعات سامانه حقوق و مزایای کارکنان دولت، میانگین ناخالص پرداختی به کارمندان دولت برابر حدود ۱۵ میلیون تومان بوده است.

تحلیل | اشکال مبنایی «خلق پول» توسط افراد یا نهادهای خصوصی

 تحلیل | اشکال مبنایی «خلق پول» توسط افراد یا نهادهای خصوصی
2024-02-26T07:07:23+03:30
به‌صورت سنتی و طی هزاران سال، مردم دنیا به این نتیجه رسیده‌اند، و این اصل را بدیهی می‌گیرند که پول معتبر است، چون لابد حاکمیتی که همچون کوه پشت این اعتبار ا...

انتقاد رهبری از واردات بنزین درست بود/ ۴۹درصد یارانه انرژی در جیب دو دهک پردرآمد جامعه

 انتقاد رهبری از واردات بنزین درست بود/ ۴۹درصد یارانه انرژی در جیب دو دهک پردرآمد جامعه
2024-02-26T07:07:22+03:30
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی از واردات ۴ میلیارد دلاری بنزین و گازوئیل خبر داد و گفت: مقام معظم رهبری به‌درستی ابراز نارضایتی کردند، کلام ایشان بر این ...

عقب‌ماندگی شدید پروژه‌های نهضت ملی مسکن پردیس/ پیشرفت ۵۸ درصدی پس از ۴ سال

 عقب‌ماندگی شدید پروژه‌های نهضت ملی مسکن پردیس/ پیشرفت ۵۸ درصدی پس از ۴ سال
2024-02-26T07:07:22+03:30
درحالی حدود ۴ سال از آغاز ساخت پروژه‌های نهضت ملی مسکن (طرح اقدام ملی) شهر پردیس می‌گذرد که پیشرفت این واحدها به ۵۸ درصد رسیده است.

قیمت جهانی نفت امروز ۱۴۰۲/۱۲/۰۵ |برنت ۸۱ دلار و ۶۲ سنت شد

 قیمت جهانی نفت امروز ۱۴۰۲/۱۲/۰۵ |برنت ۸۱ دلار و ۶۲ سنت شد
2024-02-24T08:40:43+03:30
قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال امروز با ۲ دلار و ۵ سنت معادل ۲.۴۵ درصد کاهش به ۸۱ دلار و ۶۲ سنت رسید.

برپایی نمایشگاه های بهاره در ۵ نقطه تهران از ۱۵ اسفند

 برپایی نمایشگاه های بهاره در ۵ نقطه تهران از ۱۵ اسفند
2024-02-24T08:40:43+03:30
نایب رئیس اتاق اصناف تهران گفت: نمایشگاه‌های بهاره در ۵ نقطه‌ شهر تهران و به مدت ۱۰ روز برپا می‌شود.

رویترز: پاکستان به‌‌رغم تحریم‌ها خط لوله انتقال گاز ایران را می‌سازد

 رویترز: پاکستان به‌‌رغم تحریم‌ها خط لوله انتقال گاز ایران را می‌سازد
2024-02-24T08:27:21+03:30
رویترز طی گزارشی نوشت اسلام آباد در فکر نهایی کردن اولین فاز خط لوله ۸۰ کیلومتری گاز با ایران است‌ تا از جریمه احتمالی ۱۸ میلیارد دلاری دوری کند.

"کشاورزی آینده" - ۲ | معرفی رویکرد «کشاورزی دقیق»

 "کشاورزی آینده" - ۲ | معرفی رویکرد «کشاورزی دقیق»
2024-02-24T08:27:21+03:30
«کشت دقیق» یا «کشاورزی دقیق» نوعی خاص از مدیریت مزرعه یا باغ یا اصطلاحاً «سایت کشاورزی» است که در آن به‌جای اینکه با کل مجموعه...

حباب سکه ۲۰۰ هزار تومان کاهش یافت

 حباب سکه ۲۰۰ هزار تومان کاهش یافت
2024-02-24T08:14:00+03:30
در هفته اخیر با وجود افزایش بهای انس جهانی و افزایش نسبی قیمت ارز حباب سکه کاهش پیدا کرد که علت آن هم خبر توزیع سکه‌های بانک مرکزی از ۱۳ اسفند ماه بود.

رئیس سازمان برنامه و بودجه: شعار سال در حال محقق شدن است

 رئیس سازمان برنامه و بودجه: شعار سال در حال محقق شدن است
2024-02-23T15:47:14+03:30
رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به تداوم رشد اقتصادی در فصل پاییز و همچنین کاهش تورم در بهمن ماه نوشت: شعار سال یعنی رشد اقتصادی و کاهش تورم در حال محقق...

جزئیات رشد اقتصادی ۵ درصدی در پاییز + جدول

 جزئیات رشد اقتصادی ۵ درصدی در پاییز + جدول
2024-02-23T13:40:41+03:30
در پاییز امسال رشد اقتصادی گروه خدمات ۴.۶ درصد، صنعت ۱.۳ درصد، ساختمان ۰.۴ درصد، معدن ۰.۳ درصد و کشاورزی منفی ۱ درصد بوده است.

بخشودگی ۱۰۰ درصدی جرائم مالیاتی تا پایان اسفند ماه تمدید شد

 بخشودگی ۱۰۰ درصدی جرائم مالیاتی تا پایان اسفند ماه تمدید شد
2024-02-23T13:27:13+03:30
بر اساس بخشنامه رئیس سازمان امور مالیاتی طرح بخشودگی صد درصدی جرائم مالیاتی تا پایان اسفند ماه تمدید شد.

مخالفت بانک مرکزی با اختصاص اعتبار ۵ هزار میلیارد تومانی به یک خودروساز

 مخالفت بانک مرکزی با اختصاص اعتبار ۵ هزار میلیارد تومانی به یک خودروساز
2024-02-23T12:34:02+03:30
بانک مرکزی با اختصاص اعتبار ۵ هزار میلیارد تومانی به یک خودروساز مخالفت کرد.

افزایش ۳۵ درصدی ترانزیت خارجی از مسیر ایران/ مرز پرویزخان دروازه نوظهور ترانزیتی در ایران

 افزایش ۳۵ درصدی ترانزیت خارجی از مسیر ایران/ مرز پرویزخان دروازه نوظهور ترانزیتی در ایران
2024-02-23T11:40:34+03:30
ترانزیت خارجی از مسیر ایران در ۱۱ ماهه سال جاری با ۳۵ درصد افزایش به رقم ۱۶ میلیون و ۱۲۲ هزار تن رسید.
X فیلم جدید فیلم جدید دانلود فیلم و سریال تبلیغات شما (پیام به تلگرام)