میرنیوز
گفتگو| تفکر دانش بنیان در دانشگاه های کشاورزی شکل نگرفته است
2022-04-13T22:13:57+04:30
به گزارش خبرگزاری تسنیم؛ یکی از مسائلی که رهبر معظم انقلاب در بیانات نوروزی خود بدان تاکید داشتند، افزایش شرکت های دانش بنیان به خصوص در بخش کشاورزی بود؛ ایشان فرمودند: «ما شرکت دانش‌بنیان داریم لکن باید افزایش پیدا کند. ما در حال حاضر قدری کمتر از 7000 شرکت دانش‌بنیان داریم...من اگر بخواهم از باب نمونه مثال بزنم، مسئله‌ی کشاورزی را مثال می زنم که متأسّفانه بخش کشاورزی از عرصه‌ی دانش‌بنیان یک مقداری دورتر از بخش های صنعت و خدمات و مانند اینها است. اگر ما در کشاورزی، شرکت های دانش‌بنیان را افزایش بدهیم و دانش را در مسئله‌ی کشاورزی به‌کارگیری کنیم، می توانیم در امر اصلاح بذر ــ که خیلی در تولید محصول کشاورزی مهم است ــ در مورد آبیاری نوین، در مورد شیوه‌های جدید تولید، در مورد بهره‌وری بهتر از آب و خاک ــ که آب و خاک دو محصول ارزشمندند که قبلاً هم اشاره کردیم ــ می توانیم حدّاکثر استفاده را بکنیم، بهره‌وری‌مان را افزایش بدهیم و اینها را اصلاح کنیم. وقتی که در کشاورزی توانستیم این پیشرفت ها را به وجود بیاوریم و تحوّل جدّی ایجاد بکنیم، این موجب می شود که اوّلاً امنیّت غذائی کشور حاصل بشود و به دست بیاید، یعنی کشور از لحاظ مسائل غذائی هیچ وقت دچار مشکل نشود، هیچ نگرانی‌ای وجود نداشته باشد؛ ثانیاً درآمد کشاورزان افزایش پیدا کند؛ خیلی خوب است که درآمد کشاورزان ما افزایش پیدا بکند و به کشاورزی دلگرم بشوند و ادامه بدهند، [که این] محصول فوق‌العاده باارزشی است؛ همچنین معضل کمبود آب را می شود حل کرد. در کشور ما آنچه معروف است و آنچه به طور معمول گفته می شود ــ که بنده البتّه نظراتی در این زمینه دارم ــ این است که ما دچار کمبود آب هستیم؛ خب اگر کشاورزی ما دانش‌بنیان شد، مشکل کمبود آب هم حل خواهد شد.»
بررسی ها نشان می دهد متاسفانه تعداد شرکت های دانش بنیان در بخش کشاورزی تعداد ناچیزی است که به گفته نائب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، تعداد این شرکت ها از سه درصد کل شرکت های دانش بنیان تجاوز نمی کند. درباره موانع و چالش های توسعه کمی و کیفی شرکت های دانش بنیان بخش کشاورزی گفتگوی تفصیلی با دکتر کوثری، دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، عضو هیئت علمی پژوهشکده آبخیزداری و مدیر فنی شرکت دانش بنیان دیده بان توسعه پایدار مستقر در پارک علم و فناوری یزد است انجام دادیم. در اینجا نظر مخاطبان را به بخش اول مصاحبه با دکتر محمدرضا کوثری جلب می نماییم.
تسنیم: آقای دکتر کوثری به عنوان فردی که در زمینه کشاورزی دانش بنیان فعالیت داشته اید لطفا بفرمایید علل و عوامل محدود بودن شرکت های دانش بنیان در بخش کشاورزی با توجه به ضرورت تقویت امنیت غذایی و خودکفایی در محصولات اساسی کشاورزی در کشور چیست؟
کوثری:دلایل زیادی وجود دارد که تعداد اندکی از شرکت های دانش بنیان و فناور بخش کشاورزی و منابع طبیعی فعالیت دارند. البته بهتر است برای این کار یک تحقیق و پژوهش اساسی انجام شود و بر اساس آن به این سوال پاسخ بدهیم. با این حال بنده بر اساس تجربه کاری که در این زمینه دارم توضیحاتی ارائه می دهم. اول از همه اگر بخواهیم بررسی دقیق تری داشته باشیم منشا تفکر دانش بنیان را بایستی جستجو کنیم. تفکر دانش بنیان در درجه اول باید در دانشگاه شکل بگیرد. البته این تفکر دانش بنیانی فقط از دانشگاه منشا نمی گیرد ولی با توجه به تمرکز دانشجویان در محیط دانشگاه، نقش این نهاد در ترویج تفکر دانش بنیان بسیار تاثیر گذار است. ولی خب شواهد و آمار و همین سوال شما نشان می دهد که این تفکر چندان شکل نگرفته است. در نمایشگاه های ایران ساخت و یا نمایشگاه های فناورانه هم حضور شرکت های دانش بنیان بخش کشاورزی و منابع طبیعی نسبت به بخش های دیگر کمتر است. یک دلیل آن از نظر بنده، عدم توجه به آموزش فناوری اطلاعات و فناوری های نوین در دانشکده های کشاورزی و منابع طبیعی کشور است. مثلا تا آنجایی که بنده می دانم درس برنامه نویسی کامپیوتر و کار با داده های حجیم نداریم. در صورتی که یکی از مهمترین زیرساخت های مورد نیاز کارهای دانش بنیان در سطح کشور همین قابلیت و مهارت پردازش های حجیم، مدلسازی و شبیه سازی، برنامه نویسی های سفارشی و کار با داده های حجیم است. این ها را نداریم. بنده شخصا در این رابطه خیلی تلاش کرد ه ام و در یک سری تالیفات همکاری کرده ام، کلاس های آموزشی و وبینارهای متعددی از سال 1385 تا به حال داشته ام، ولی دانشگاه ها به سختی وارد این کارها می شوند.
همچنین تا آنجاییکه بنده دیده ام در بیشتر موارد اساتید وارد کارهای دانش بنیان نمی شوند و نهایتا بر اساس جزوه تدریس می کنند و خودشان تجربه کار دانش بنیان ندارند.نکته دیگر نیز آن است که تجربه کار دانش بنیان به راحتی بدست نمی آید و فرد باید چند سالی مهارت آموزی کرده و تجربه ورود به بازار را پیدا کند. هر روز چندین ساعت کار و مطالعه داشته باشد. بالاخره فرآیندی زمان بر است. ببینید کار دانش بنیان با پژوهش در بخش هایی متفاوت است. پژوهش فرآیند پاسخ به سوال یا اثبات فرضیه است در صورتی که کار دانش بنیان نتایج یک یا تعداد بسیار زیادی پژوهش هست که در قالب یک فرآیند پویا تبدیل به یک یا چند محصول می شود که مشکلی را حل می کنند و باید به نحوی سر از بازار در بیاورد. نکته مهم بعدی این است که کارهای دانش بنیان در بسیاری از مواقع نیازمند کار گروهی است. یعنی مثلا در یک دانشگاه اساتید چند دانشکده بایستی با هم یک محصول را ساخته و به بازار عرضه کرده باشند. کمتر این موضوع را شاهد بوده ایم که موجب ایجاد الگو و همچنین افزایش روحیه کار گروهی شود. البته در سال های اخیر می‌بینیم که مراکز رشد در بعضی دانشگاه ها هم فعال شده اند. ولی مسیر غالب این است که در بسیاری از موارد نهایتا یک پژوهش را خوب انجام دهند و مقاله از آن استخراج کنند. به خاطر همین موضوع، دانشجو هم، در شرایط و محیط دانش بنیان قرار نمی گیرد که تفکر و تجربه دانش بنیانی خود را ارتقا دهد.
تسنیم: چرا تعداد شرکت های دانش بنیان در مقایسه با شرکت های حوزه صنعت و پزشکی کمتر است؟
کوثری:در رابطه با کشاورزی و منابع طبیعی باید قبول کنیم که در بحث دانش بنیانی از زمینه های مثل صنعت و پزشکی عقب تر حرکت کرده‌ایم. یکی از دلایل جلوتر بودن صنعت و پزشکی آن است که در صنعت و پزشکی، فرآیندهای نوآورانه بیشتر تعریف و شناخته شده است. لذا در برابر محصولات فناورانه، آمادگی پذیرش بیشتری وجود دارد و تقابل کمتری هم هست، ولی در کشاورزی و منابع طبیعی اینگونه نیست. خیلی سخت است مثلا یک دستگاه را به مرحله کاربرد در اراضی کشاورزی برسانیم. همچنین ثبات بازار در صنعت و پزشکی بیشتر است. اگر هم برای مدتی قیمت کالاها روند کاهشی پیدا کرد می توان آن را در انبار نگه داشت. ولی عمده محصولات کشاورزی سریع باید به فروش برسند. الگوی کشت هم که متاسفانه وجود ندارد. لذا همواره بازار تلاطم دارد. به همین جهت معمولا صنعتگران نسبت به کشاورزان و بهره برداران از منابع طبیعی وضعیت مالی بهتری دارند. این هم باعث می شود در کل محصولات فناورانه در بخش صنعت بیشتر فعال شوند. معمولا شرکت های دانش بنیان در جاهایی بیشتر فعال می شوند که بازار امن تری داشته باشند.
تسنیم: به طور کلی شرکت های دانش بنیان بخش کشاورزی با چه مشکلات و چالش هایی مواجه هستند؟
کوثری:چالش ها که بسیار زیاد هستند. متاسفانه در بخش کشاورزی و منابع طبیعی، شرکت های دانش بنیان و فناور را کمتر فعال کرده ایم. اگر هم فعال شده اند، با مشکلات بسیار زیادی در رابطه با بازار خود روبرو بوده اند. ماهیت کار و فروش این محصولات به اندازه کافی مشکل است، حمایت هم نمی شوند. گاها مقابله هم با آن ها می شود. یک فرد یا گروه فناور، مخترع، پژوهشگر و یا یک استاد دانشگاه را می بینیم که محصولی جدید و یا دانش بنیان را با صرف عمر و جوانی و اعتبار خود تولید کرده اند. کار بسیار با ارزشی هم ایجاد شده. متاسفانه حمایت مالی و معنوی صورت نمی گیرد و بعد از چند مدت نه تنها دلسرد می شود بلکه ممکن است دچار خسارت شدید هم بشود.
من این گونه مثال می زنم. اگر شما کشاورز باشید و عملکرد خیلی خوبی از یک محصول مثلا سیب زمینی داشته باشید و در سال اول مشتری نداشته باشید چه اتفاقی می افتد؟ اگر خریداری وجود نداشته باشد و یا سیب زمینی با کیفیت کمتر و حجم زیاد و قیمت ارزانتر از خارج از کشور وارد شود، به نفع شما بود که اصلا تولید کننده نبودید یا اصلا همان ابتدا در مرحله کاشت کل محصول از بین می رفت. خیلی بیشتر به نفع بود. هزینه کاشت داشت برداشت و انتقال به میدان و بعد از بین بردن آن. تولید محصول دانش بنیان هم به همین صورت است. هر چه پیشرفته تر باشد و حمایت نشود، موجب خسران بیشتری می شود. یا در یک دانشگاه ممکن است یک دانشجوی فعال و فناور که پیدا شود که بتواند فرآیندهای نوآورانه و داشن بنیان را پایه را ایجاد و ترویج کند، برای جذب اعضای هیات علمی در دانشگاه مورد قبول واقع نشوند و افرادی جذب شوند که صرفا سفارش شده، ضعیف و گوش به فرمان باشند. در واقع خوب بودن، فناور بودن و انگیزه بالای فرد حکم تنبیه آن را دارد و برعکس. از این رویکردها نمی توان انتظار پیشرفت داشت. نمی توان پای افراد با انگیزه و فناور را بست، افرادی که می توانند تحول ایجاد کنند، امکانات را از آن ها دریغ نمود و به افراد ضعیف داد، فضا را برای آن ها محدود ساخت و سپس انتظار افزایش کمی و کیفی شرکت های دانش بنیان را داشت. بدتر از آن این است که افراد علاقمند، سایر اساتید، پژوهشگران و دانشجویان همواره دارند این شرایط را رصد می کنند. می بینند چه اتفاقی برای افراد فعال در این زمینه ها می افتد. در این صورت به مرور جو آن مجموعه به سمت رکود حرکت می کند و نمی توان از آن مجموعه تولید کارهای فناورانه و دانش بنیان را انتظار داشت. بالاخره گندم از گندم بروید جو ز جو!
تسنیم: دولت چه نقشی می تواند در توسعه شرکت های دانش بنیان کشاورزی داشته باشد؟
کوثری: با توجه به مشکلاتی که بدان اشاره شد در اینجا دولت باید وارد کار شود و حمایت های حساب شده، مشخص و در قالب یک برنامه مدون در بخش کشاورزی دانش بنیان داشته باشد که الگو برای بقیه شود. برای سرمایه گذاران در بخش کشاورزی امتیازات ویژه ای را در نظر بگیرد. امنیت غذایی کشور شوخی بردار نیست. نکته بعدی معرفی شرکت های دانش بنیان موفق بخش کشاورزی است؛ اگر چند شرکت موفق را در سال های قبل معرفی کرده بودیم، الان وضعیت متفاوت بود. الگوها شکل گرفته بودند. بقیه هم از این الگوها استفاده می کردند و تعداد شرکت های دانش بنیان به مراتب بیشتر بود. ولی این اقدام انجام نشده است. در کل مشکلات کار به خصوص در حوزه دانش بنیان بسیار زیاد بوده و شما با یک مسیر پر پیچ و خم و سنگ اندازی های زیادی روبرو می شوید و یک شرکت نیاز به چند سال تحقیق و توسعه و صرف هزینه های مادی و معنوی به منظور تولید صنعتی محصول با کیفیت و مرحله سخت تر آن ورود به بازار رقابتی داخلی به دلیل عدم حمایت واقعی از تولیدات داخلی روبرو می گردد. علت آن هم به نظرمی رسد باید در به خطر افتادن منافع برخی افراد سودجو که به دنبال واردات محصولات بی کیفیت خارجی با حداقل هزینه و حداکثر سود می باشند جستجو نمود. و یا خصوصا مواقعی که رشد و نمو و یا فروش محصولات دانش بنیان توسط برخی مدیران میانی یا بعضی کارمندان و کارشناسان مسدود شود. یک کارشناس ساده به راحتی می تواند یک کار نو و تحول زا را مسدود سازد. در مقابل مشاغلی که نیاز به تخصص و تجربه علمی و اجرایی ندارند مثل خدمات زیبایی خارج از عرف مثل کاشت ناخن، دلالی بازار ارز، خرید و فروش خودروهای لوکس وارداتی، راکد نمودن سرمایه مثل خرید یک زمین 50 متری و فروش آن در سال آینده با قیمت چند برابری که هیچ ارزش افزوده ندارند خیلی راحت و درآمد زا هستند. جذابیت این مشاغل به گونه ای شده که حتی ممکن است افراد فعال در عرصه های علم و فناوری را هم به سمت همین بازارها بکشانیم. متاسفانه در حال حاضر شاهد اشتغال بسیاری از دانش آموختگان دانشگاهی در مشاغل کاذب فوق می باشیم. با تفاسیر فوق کارهای دانش بنیان که می توانند منشا تحول شوند و ارزش افزوده و اشتغال ایجاد کنند، خود به خود به حاشیه می روند.
قطعا کارهایی که به صورت زنجیره نیستند و ارزش افزوده ندارند، به انواع مشکلات اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی در کشور دامن می زنند و بر عکس. برای مثال در نظر بگیرید مثلا در زمینه مبارزه با آفت گیاهی خاصی مانند پروانه چوبخوار پسته یک ایده و راه حل دانش بنیان موثر ایجاد شود. تا اینکه این ایده به سرانجام برسد هزینه و وقت قابل توجهی باید صرف شود. بعد از آن چه می شود؟ در صورت موفقیت، اول از همه از هدررفت بخش قابل توجهی از محصولات کشاورزی به خصوص پسته کشور جلوگیری می شود. افرادی که در این زمینه کار می کنند و تعداد به مراتب بیشتری از افرادی جدید مشغول به کار می شوند. از خروج ارز و از ورود سموم بی کیفیت هم به کشور جلوگیری می شود. از منابع آب و خاک بهره‌وری بیشتری حاصل می شود. محصول کشاورزی با کیفیت بیشتر تولید و هزینه های مبارزه با آفت در باغات کاهش می یابد. در برخی موارد نیازی نیست شاخه های درخت پسته به خاطر وجود کرم ساقه خوار در داخل آن ها قطع شوند. محصول بیشتری تولید می شود. حتی می توان روش یا راه حل ارائه شده برای آفت را به خارج از کشور صادر کرد و ارزآوری ایجاد نمود. امکان صادرات محصول پسته بیشتری وجود دارد. هزینه های انبار داری کاهش می یابد. تا فروش محصول پسته ملاحظه بفرمایید چندین نفر برایشان کار ایجاد می شود. جالب است بدانید در یک بازه زمانی طولانی شاید بیش از چند هزار میلیارد تومان همین اقدام برای کشور سودآوری داشته باشد. در کل یک تهدید بزرگ تبدیل به یک فرصت بزرگ می شود. این یکی از هزاران کاری است که در کشاورزی دانش بنیان کشور می توان انجام داد. البته ممکن است این ایده و راهکار همین الان هم در کشور وجود داشته باشد، ولی به همان دلایلی که قبلا عرض کردم تا به حال معرفی نشده باشد. به هر حال در مقابل، کسی که یک زمین می خرد و به قیمت بیشتری می فروشد چه نفعی به کشور می رساند؟ یا افرادی که ماشین های دست دوم را با سود کلان به دیگران می فروشند؟ ما موقعی در رابطه با دانش بنیان ها موفق هستیم که درآمد اقتصادی دانش بنیان ها از این حرفه ها بیشتر شود. در آن موقع تعداد دانش بنیان ها افزایش می یابند.
تسنیم: به نظر جنابعالی برای گسترش شرکت های های دانش بنیان بخش کشاورزی باید چه اقداماتی انجام شود؟
کوثری:باید واقع بین باشیم و بدانیم افراد فعال در زمینه فناوری و دانش بنیانی چه خدمت بزرگی به جامعه دارند انجام می دهند. خصوصا در بخش کشاورزی که فعالیت آن ها تاثیر بسیار بسزایی بر امتیت غذایی کشور دارد. باید آن ها را ارج نهیم و از زحمات آن ها تقدیر کنیم. مشکلات پیش روی آن ها را رفع کنیم. زمین ناهموار پیش روی آن ها را برای حرکت هر چه سریعتر آن ها هموار کنیم. فکرمان را بزرگ کنیم. فکر کوچک به درد فعالیت های فناوری و دانش بنیانی نمی خورد. اخذ مالیات های ناچیز از شرکت های فناور و دانش بنیان دردی را از کشور دوا نمی کند ولی برای شرکت های فناور و دانش بنیان مشکلات بسیار زیادی را بوجود می آورد. نهایتا این منابع اندک را از شرکت های فناور و دانش بنیان بگیرند که امکانات شود برای افرادی که مثلا خرید و فروش ملک می کنند. دقیقا جریان بر عکس شده. در واقع بدلیل عدم شفافیت قانونی و همچنین نداشتن دانش و تجربه کافی از قوانین مرتبط با شرکت های دانش بنیان توسط بسیاری از کارشناسان بیمه و دارایی، شرکت های مذکور با مشکلات بیشماری روبرو شده و مجبور هستند تعداد ساعات زیادی از وقت ارزشمندی که باید صرف تحقیق و توسعه و تولید گردد را صرف مطالبه گری و احقاق حقوق ضایع شده خود از مراجع مربوطه نمایند. اگر قطعا ارزش کارهای دانش بنیان دیده می شد، تعداد شرکت های دانش بنیان با کیفیت هم به شدت افزایش پیدا می کردند.
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
کلمات کلیدی : میرنیوز معجزۀ آبخیزداری تولید؛ دانش بنیان اشتغال آفرین
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار اقتصادی
هفدهمین حراج شمش طلا درحال برگزاری است
قیمت طلا، قیمت دلار، قیمت سکه و قیمت ارز ۱۴۰۳/۰۱/۲۶
آغاز حراج گسترده سکه از فردا در مرکز مبادله+شرایط
ایران پاسخ درخوری به رژیم کودک‌کش صهیونیستی داد
ریزش قیمت‌ها دربازار طلا و سکه/ حباب سکه کم شد
صادرات محصولات کشاورزی و پتروشیمی به روسیه افزایش یافت
مسافران برای بازگشت وجه بلیت به دفاتر هما مراجعه کنند
هشدار قرمز بارش‌های سیل‌آسا در ۵ استان
شرایط عادی در پمپ‌بنزین‌ها/ تکذیب بزرگ‌نمایی رسانه‌های معاند
گزارش تسنیم از بازار ارز/ دلار ۶۴هزارتومانی هم خریدار ندارد
افت ۱۱ هزار واحدی شاخص بورس در معاملات یکشنبه
۸۵ درصد سهام سرخابی‌ها برای واگذاری، دوباره آگهی شد
ابطال پروازها تا ۶ صبح فردا ۲۷ فروردین تمدید شد
گزارش تسنیم از بازار ارز/دلار ۶۴ هزار تومانی هم خریدار ندارد
چرا قیمت طلا در بازار جهانی رو به افزایش است؟
جزئیات خرید توافقی گندم اعلام شد
کاهش فرونشست زمین در برخی مناطق کشور
پرشدگی سدها به ۶۰درصد رسید
اثر موقت درگیری نظامی و بازگشت آرامش در بازارهای سهام
چطور رشد اقتصادی را سر سفره بیاوریم؟
جزئیات منابع و مصارف هدفمندسازی/ ۳۱۵ همت سهم یارانه نقدی شد
حذف تخفیف در بازار لوازم خانگی/ عرضه و تقاضا کم شد
سامانه فروش نهضت ملی مسکن راه‌اندازی می‌شود
بودجه ۳۰۰ همت کسری دارد/ واردات ۲ میلیارد دلار بنزین در۱۴۰۲
اختصاصی| جزئیات جداول بخش دوم بودجه ۱۴۰۳ منتشر شد
تعطیلی «جهش تولید» در وزارت صمت؟
یارانه ۴۰۰هزار تومانی سه دهک اول واریز شد
شرایط واریز وجه دنا پلاس ۶ سرعته اعلام شد
دامنه گواهی سکه و شمش طلا ۱ درصد شد
مردم نگران تامین بنزین نباشند
