میرنیوز
"افزایش جمعیت" عاملی علیه اقتصاد یا در خدمت آن؟!
2021-02-13T11:11:17+03:30
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ مهمترین عاملی که در اواخر دهه شصت و اوائل دهه هفتاد توانست حاکمیت، نخبگان و مردم را به قاطعیت در لزوم کاهش جمعیت برساند، باور وجود ارتباط منفی بین رشد جمعیت و رشد اقتصادی، رفاه و سطح زندگی مردم بود.
برساخت «فرزند کمتر، زندگی بهتر» از همین باور، رواج پیدا کرد که صد البته یکپارچه شدن تمام امکانات کشور در جهت اجرای سیاستهای کنترل جمعیت نقش تعیین‌کننده در این امر داشت؛ این وضعیت منجر به کاهش بی‌سابقه رشد جمعیت ایرانیان طی دو دهه از 3.2 به زیر 1 شد.
از دو دهه پیش برخی از نخبگان کشور ابراز نگرانی نسبت به این سیر کاهشی شدید را شروع کردند و به مرور زمان بر تعدادشان افزوده شد. آنان معتقد بودند این شیب نزولی چشم‌انداز جمعیتی نگران‌کننده‌ای را برای کشور رقم خواهد زد.
مقام معظم رهبری بارها نسبت به آینده جمعیتی کشور ابراز نگرانی و بر تغییر سیاستهای جمعیتی تاکید کردند. تاکیدات ایشان و فعال شدن بخشی از بدنه نخبه دغدغه مند در این جهت منجر به تغییر برخی سیاست های بالادستی نسبت به جمعیت شد که نقطه اوج آن را می توان ابلاغ سیاستهای کلی جمعیت و خانواده در سالهای 93 و 95 توسط مقام معظم رهبری دانست.
در عرصه قانونگذاری نیز اتفاقات حلزون‌واری افتاد که هر چند تناسبش با سرعت کاهش رشد جمعیت قابل مقایسه نبود اما به ویژه در مجلس جدید تصویب قانون طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، امید جبران فرصتهای از دست رفته را زنده کرد.
اما امروز هم به نظر می‌رسد بزرگترین مانع بر سر راه تبلیغ و ترویج فرزندآوری، رسوخ همان باور در سبک زندگی و نوع نگاه افراد جامعه و حتی اکثریت مسئولان است که معتقدند کیفیت زندگی با افزایش جمعیت در تضاد است و وضعیت فعلی اقتصادی کشور را در تضاد با ترویج فرزندآوری می بیند؛ دوگانهی جمعیت ــ اقتصاد!
البته اگر به این مسئله به چشم یک مانع مهم پیش راه موفقیت ترویج فرزندآوری و افزایش جمعیت کشورنگاه کنیم، اهمیت پرداختن به آن دو چندان می شود.
دوگانه جمعیت ــ اقتصاد را به دو طریق ثبوتی و اثباتی باید شرح داد و تبیین کرد که آیا اساسا چنین دوگانهای صحیح است یا نه. یعنی هم از جهت بررسی نگاه نظریه‌پردازان اقتصادی دنیا و هم از جهت بررسی معناداری ارتباط این دو در عالم واقع و در میان کشورهای پیشرفتهی اقتصادی. سپس به این سوال بپردازیم که چرا در کشورهای موسوم به نام جعلی جهان سوم، جمعیت بالا مساوی با فقر و بدبختی شده؟
اقتصاددانان چه می‌گویند؟
مخالفان افزایش جمعیت که طیف وسیعی را هم تشکیل می دهند، بعضا سعی می‌کنند دغدغه افزایش جمعیت را فاقد ادله و استدلالات علمی و صرفا یک امر ایدئولوژِی محور و منحصر در توصیه‌های دینی و اندیشه‌های سنتی و انتزاعی و در تضاد با رویکردهای جهان مدرن نشان دهند و نگرانی از سالمندی کشور در دهه های آینده را بی اساس جلوه دهند، در حالیکه حتی نظریه‌های علم اقتصاد مدرن هم موید این دغدغه‌ها هستند.
مروری کوتاه و اجمالی بر نگاه اقتصاددانان برتر دنیا در 50 سال گذشته نشان میدهد مکتب مالتوسی که رشد جمعیت را عامل افت رشد اقتصادی و جمعیت بالاتر را به معنی درآمد سرانه‌ی پایین‌تر دانسته، در میان آنان جایی ندارد.
در مقابل اقتصاددانانی تحت تاثیر مکتب مالتوسی (منتسب به مالتوس اقتصاددان شهیر انگلیسی) معتقد به در خطر افتادن منابع طبیعی با بالا رفتن جمعیت به دلیل محدودیت منابع طبیعی، تهدید وضع زندگی اقشار فقیر و توقف پیشرفت با مرگ و میر ناشی از گرسنگی هستند. اگرچه نظریات جمعیتی مالتوس در بین صاحب نظران علم اقتصاد ابطال شد، اما تزهای نئومالتوسی به اشکال گوناگون در دهه‌های اخیر پدیدار شده و طرفداران سرسختی پیدا کرده. طیف وسیعی که ابتدا با بخشی از نهضت‌های مدافع محیط‌زیست، در ایالات‌متحده آمریکا، در دهه 1960 آغاز می‌شود و در برگیرنده طرفداران توقف رشد اقتصادی (کلوب رم) و حامیان نرخ رشد جمعیتی صفر در محافل دانشگاهی و بین‌المللی (سازمان ملل) است، همگی متاثر از نظریه مالتوسی‌اند.
علم اقتصاد امروز برای این دیدگاه پاسخهای قابل تاملی دارد:
در قرنی که پیش روی ما است، مزیت نسبی را انسان می‌آفریند. پس با نگرشی درست به انسان، او یک نیروی خلاق و تولیدکننده است. از آن‌جا که مزیت نسبی همراه با دانش فنی توسط انسان پدید می‌آید، تحقیقات -علاوه بر تأثیر مهارت و آموزش او در رشد اقتصادی- رویکردی نوین نیز یافته که بررسی و تأکید بر نقش، اندازه و رشد جمعیت بر رشد اقتصادی، از آن جمله است. از این رو است که نظریه‌ای نو در پژوهش‌ها شکل گرفته است.
برد در جهان آینده با کشورهایی ست که به اندازه کافی نیروی انسانی آموزش دیده و صاحب فکر داشته باشند. مقام معظم رهبری نیز در جایی به همین نکته دقیق اشاره داشته و فرموده اند: « خداوند متعال از مسلمانان خواسته که زیاد بشوند وقتی که عده زیاد شود، افراد صالح در آن قهرا بیشتر است؛ تواناییها قهرا بیشتر است؛ نیروی انسانی قهرا راقی تر است...»
در کشورهای کمتر توسعه یافته "جمعیت بالا" عامل بدبختی؟!
با وجود پاسخهایی که از علم اقتصاد و واقعیتهای دنیای امروز برای دوگانه جمعیت ــ اقتصاد گفتیم، هنوز برای این سؤال پاسخی ندادیم که چرا در کشور ما و بسیاری کشورهای در حال توسعه، رشد جمعیت با بحرانهای اقتصادی، مشکلات معیشتی و سرخوردگیهای اجتماعی همراه است؟ و مگر نه این است که ناکارآمدی اقتصاد و مشکلات اجتماعی اگر با افزایش جمعیت همراه شود، عملا فقط به توسعه گسترهی مشکلات منجر خواهد شد؟
پاسخ این سؤال را باید در این بجوییم که آیا جمعیت بالا عامل این وضع و حتی تشدید کننده آن است؟
اگر در جامعه ای تفکر حاکم بر اقتصاد، مولد بی عدالتی و شکاف طبقاتی باشد، همیشه بخشی از جامعه در حال افزایش سود و درآمد و بخش دیگر(اکثریت)، مبتلا به کاهش درآمد سرانه‌ی واقعی هستند. کاهش قدرت خرید آن عده سبب کاهش تقاضای موجود در بازار می‌شود. در مواجهه با کاهش اندازه‌ی بازار، تولید نیز کاهش می‌یابد و اقتصاد، وارد مسیری ناپایدار می‌گردد.
لذا بی‌نظمی‌ها جایگزین طرح‌ها و برنامه‌های ازقبل پیش‌بینی‌شده می‌گردد. قیمت‌ها بالا می‌روند و تورم، جدالی دائم را با زندگی مردم آغاز می‌کند. تولید کمتر از ظرفیت، تحریم، اخراج موقت، بسته‌شدن شرکت‌ها، کم‌خرجی، بیماری‌های صنعتی و غیره رخ می‌دهند. در چنین شرایطی کارفرمایان به تعدیل نیرو و کاهش نیروی کار رو می آورند. آن وقت است که مشکلات اقتصادی مولد مشکلات اجتماعی خواهد شد. بیکاری، فقر، بزه، معضلات اجتماعی... . در این جامعه به نظر می رسد جمعیت و نیروی انسانی تبدیل به تهدید و مشکل شده. گویی جمعیت بالا مولد این مشکلات است. در این‌جاست که مدیران و سیاست‌گذاران، همه‌ی کم‌کاری‌ها و سوء مدیریتشان را به رشد سریع جمعیت به عنوان مهمترین مشکل نسبت می‌دهند.
واقعیت این است که وقتی اقتصاد یک کشور بیمار است و گرفتار معضلات اجتماعی مثل بیکاری، بزهکاری و طلاق و اعتیاد شده، افزایش جمعیت اگرچه عامل مشکلات نیست، اما تشدیدکننده مشکلات هست. در مقابل در همین جامعه، کاهش جمعیت عامل مشکلاتی چون کاهش نیروی خلاق و ماهر و صاحب اندیشه، عقب ماندگی علمی و فرهنگی، بحران پیری جمعیت با بحران های مختص خود و نیز مشکلات امنیتی خواهد بود. این مشکلات، قطعا آن جامعهی درگیر مشکلات اقتصادی را زمین خواهد زد.
عقلا در چنین کشوری باید به دنبال تغییر اندیشه حاکم بر اقتصاد بود یا با تجویز کاهش جمعیت، بار دیگری بر گردهی آیندگان این جامعه افزود؟
پس سوال معروفی که نقطهی آغاز نهضت های مخرب کاهش جمعیت در بسیاری از کشورها شده، جواب خیلی واضحی دارد. عقب ماندگی هیچ کشور عقب مانده ای با کاهش جمعیت جبران نشده و نخواهد شد. استعمار، تضعیف حکومت ها با اختلافات یا جنگ های داخلی، تحریم، فشار، تحمیل افکار مدیریت اقتصادی معیوب بر کشورها، نفوذ... موجب عقب مانده نگهداشتن کشورها شد و اجبار به اجرای سیاست های کاهش جمعیت، این کشورها را دچار مشکلات و بحران های بزرگتر کرد.
"رها عبداللهی"
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
انتهای پیام/
منبع : خبرگزاری تسنیم
کلمات کلیدی : میرنیوز طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده
اشتراک گذاری :
آخرین اخبار اجتماعی
زائران حج بدون چمدان وارد مکه شدند
دعا برای سلامتی رئیس‌جمهور و هیئت همراه در مدینه منوره
آخرین جزئیات اعلامی سانحه هلیکوپتر رئیس‌جمهور توسط هلال‌احمر
از زمین تا کهکشان؛ سفری با تلسکوپ در تهران
استمرار حضور عمره‌گزاران ایرانی در عربستان بعد از موسم حج
دلایل کاهش نگران‌کننده موالید و ازدواج در کشور/ چاره چیست؟
فن بازار شیراز؛ دروازه ورود ۲۰۰ شرکت به دنیای دانش‌بنیان‌ها
بازداشت مالخران یک پاساژ موبایل‌فروشی در تهران
ماجرای قطع ۸۱۲ درخت در بوستان چیتگر و شکار سنجاب چیست؟
چالش امتحانات نهایی و استرس مضاعف میلیون‌ها دانش‌آموز
دستگیری قاتل پس از ۲۰ سال زندگی مخفیانه در سوئد
سفر به جنوب؛ حکایت تویوتای هیبرید توقیفی و لنج و گیتار!
اعزام ۸ آمبولانس به محل سانحه بالگرد حامل رئیس جمهور
اعزام پهپادهای هلال احمر به محل سانحه بالگرد رئیس جمهور
همه امکانات درمانی در محل سانحه مستقر شده است
هشدار دادستانی نسبت انتشار اخبار دروغ درباره سانحه امروز
حضور یگان‌های ویژه پلیس در منطقه سانحه بالگرد رئیس‌جمهور
نیروهای امدادی به محل حادثه بالگرد رئیس‌جمهور نزدیک شدند
۴۰ تیم واکنش سریع در منطقه سانحه حضور یافتند
پایان انحصار آمریکا در گرده‌افشانی با پهپادهای ایرانی!
ربودن دختر ۱۷ساله توسط خواستگار شرور در تهران!
ماجرای سنگ‌اندازی برای واردات واگن‌های متروی تهران چیست؟
رویه غلط سازمان محیط زیست برای توسعه "قرق‌های شکار"
ساخت پهپادهای آشیانه‌دار توسط یک شرکت دانش‌بنیان
حل مشکلات ۱۲ساله تملکات ملکی پروژه روددره فرحزاد
آغاز اجرای طرح "نور" برای برخورد با ناهنجاری‌های اجتماعی
شناسایی ۷۹ مبتلا به وبا در سال گذشته/کاهش چشمگیر آمار بیماری
طرح کالا برگ فجرانه در ایستگاه پایانی
التیام سریع‌تر زخم‌های دیابتی با کمک پانسمان نانویی
۳ میدان میوه و تره‌بار در جنوب تهران احداث می‌شود
